Türkiye’nin CDS primi 14 yıl sonra ilk defa 800 baz puanın üzerine çıktı. Kredi temerrüt riski (Credit Default Swap) olarak çevrilen CDS primlerini ekonomist Mustafa Sönmez ve Prof. Dr. Veysel Ulusoy Medyascope’a değerlendirdi. Mustafa Sönmez risk primlerinin yükselmesiyle ilgili “Türkiye giderek daha fazla riskli bir hale geldi” dedi.
Ekim 2008’de gün içi işlemlerde 904 baz puanı gören Türkiye’nin CDS primi 14 yıl aradan sonra ilk kez 800 baz puanı geçti. Ekonomist Mustafa Sönmez, risk priminin dışarından alınan borçlar için önemli bir gösterge olduğunu söyledi ve “Dışarıdan Türkiye’ye borç veren, borcun faizlerinin üstüne 800 baz puan ekler. Çünkü ‘Riskli bir ülkeye borç veriyorum. Dolayısıyla ben bu krediyi sigorta ettiriyorum. Sigorta primini de borcun maliyetine ekliyorum’ demektir” diye konuştu.
“Türkiye giderek riskli bir hale geliyor”
Sönmez, risk priminin yükselmesi durumunda Türkiye’nin dışarıdan alacağı borcun maliyetinin yükseleceğini, Türkiye’nin giderek daha riskli bir hale geldiğini belirtti.
Risk priminin yükselmesinin pek çok farklı nedeni olduğunu söyleyen Sönmez, bunları şöyle sıraladı: “Enflasyon üç haneye doğru gidiyor. Yerli paranız hızla değer kaydediyor. İçeride iktidar ekonomiyi yönetmekte zorlanıyor. Olası başka sorunlarınız var. Mesela cari açığınız hızla büyüyor, bütçe açığınız hızla büyüyor. Dolayısıyla borç veren açısından dışarıdaki borç veren ‘Tehlikeli bir iklime kredi veriyorum. O nedenle de ‘Bunu sigortalıyorum’ diyor. Sigortayı yapan diyor ki ‘Sen batak bir yere bu krediyi yatırıyorsun. Benim bu krediyi sigorta yapmam için senin bana şu kadar puan prim vermen lazım ki sigortamı vereyim.’ Durum bu.”
“Sonuçlarda tek adam sistemi etkili”
Türkiye’nin risk priminin 2018’den sonra yükselmesinin cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle alakalı olabileceğini de belirten Sönmez, sistem değişikliğinin yabancılar tarafından ihtiyatla karşılandığını ve bunun sonucunda yabancı girişlerinin azaldığını söyledi.
Sönmez ayrıca “Sadece sistem değişikliği değil, ona geçişle beraber. Enflasyonun tırmanması, döviz fiyatlarının tırmanması, beraberinde ekonominin yönetilemez hale gelmesi, bütçe açığının artması, bütün bu göstergeler hükümet sistemiyle beraber arttı. Tabii dolayısıyla bunun olmasında bu tek adam sistemi etkili oldu bu sonuçların ortaya çıkmasında” dedi.
“Türkiye’nin döviz borcuna ihtiyacı var”
Türkiye’nin döviz borcuna ihtiyacı olduğunu söyleyen Sönmez sözlerini şöyle sürdürdü:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Türkiye’nin dövize ihtiyacı var. İçeriden dövizle yapacağı borçlanma hem çok riskli. Hem de dışarıdan yapacağı borçlanmaya göre daha yüksek bedeli var. Onun için dış kaynaklardan borçlanma zorunda, döviz borçlanmak zorunda. Bunu da yaparken işte bu risk primini göze alması gerekiyor. Öbür o gelir endeksi, hadise fos çıktı. Bence çok karşılığı yok. Gelir dediği nedir, belli değil. Onun üzerine zaten hiç itibar görmüş değil. Ete kemiğe bürünmesi lazım. Oradan da bir şey çıkacağı yok yani. Bunlar sadece top çevirme. Dövize olan yükselişin ağırlık geri çekmelerle ilgili bir yalancının mumu yani. Bunu tekrar da edemezler. Bundan sonra kimse yemez bunu.“
Mevcut ekonomi politikalarıyla CDS primlerinin düşmesinin mümkün görünmediğini belirten Sönmez “Ancak bir seçim kararı ile belli bir geçiş söz konusu olabilir. Seçim kararı alınmadıkça Türkiye’nin riski giderek tırmanıyor. Bakın mesela pazartesi günü cari açık verisi gelecek. Onunla beraber dört aylık cari açık 30 milyar dolar bekleniyor. Göstergeler hiç iyiye seyretmiyor. Keza enflasyon önümüzdeki ay yüzde 80’e yakın gelir, haziran enflasyonu. Bunlar giderek primini, risk görünümünü daha da yukarı taşır” diye konuştu.
“Türkiye ekonomisi çoklu organ yetmezliğiyle uğraşıyor”
Prof. Dr. Veysel Ulusoy ise “Risk primi ülkenin ekonomik sağlığının makro bir göstergesidir. Piyasaların işlerliğinin kısmi ya da çoğunun bozulduğu bir dönemde CDS primleri yükselir. Bu bir sonuçtur. Yani yeni dış borçlanmada ya da borcu çevirmede ek faiz ödemesi olarak karşımıza çıkar” dedi
Ulusoy aynı zamanda Türkiye ekonomisinin çoklu organ yetmezliği ile uğraştığını söyledi ve “Dış ticaret ve cari açığın yanında rezerv açığı ile de boğuşmakta, gelirsizlik toplam talebi azaltmaktadır. Sadece bir grubun zenginleşmesi ile devam eden süreçte de aspirin tedavisi özelliği açığa çıkmaktadır. Girilen yer çıkmaz sokak” diye konuştu.
CDS primi nedir?
Kredi risk primi, bir kredinin geri ödenmeme riskinin tespit edilmesini ve bu riske karşı kredinin sigortalanmasını sağlayan bir değerleme enstrümanıdır. Sigorta şirketleri borçların ödenememesi halinde alacaklının alacaklarını sigortalayan bir sözleşme satar ve bu sözleşmenin fiyatı da ülkenin CDS primidir.
