Cinsel istismara uğrayan çocuklar ve yetişkinler ne yapmalı, nasıl yardım almalı?

İsmailağa Cemaati’ne bağlı Hiranur Vakfı’nın kurucusu Yusuf Ziya Gümüşel’in kızını altı yaşındayken bir tarikat üyesiyle “imam nikâhıyla evlendirdiği” haberleri Türkiye’nin gündeminde. H.K.G., yıllarca cinsel istismara uğradığı gerekçesiyle hukuk mücadelesi başlattı. Peki, cinsel istismara uğrayan çocuklar ve yetişkinler ne yapmalı, nasıl yardım almalı? Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı ile Mücadele Derneği’nden (UCİM) avukat Pelin Uzun ve sosyolog Tuğçe Özcan, ihbar formu mekanizmasının işleyişini anlattı.

Okuyun: İsmailağa Cemaati’nde 6 yaşında çocuğa cinsel istismar davası | Avukatlar ve psikologlar ne diyor?

Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı ile Mücadele Derneği (UCİM) Türkiye Hukuk Koordinatörü Av. Pelin Uzun, ihbar sistemlerini anlattı. Uzun, internet siteleri üzerinden gelen ihbarlarla ilgilenen avukat kadroları olduğunu ve günde ortalama beş ihbar aldıklarını söyledi:

“24 saat üzerinden günde ortalama beş ihbar alıyoruz. Avukatlarımız en kısa süre içerisinde dönüş sağlıyor. Telefonla veya form üzerinden gelen ihbarlar gizlilik sözleşmemiz gereği kesinlikle gizli kalıyor. Form üzerinden isim, soy isim, e-posta adresi, telefon, kimlik numaraları ile mesajlarını yazıyorlar. Başlarına gelen olayı ve ihbar konusunu anlatıyorlar.”

“Avukatı olmayanlara destek sağlıyoruz”

Form sisteme düştükten sonra avukatlar, iletişim bilgileri vasıtası ile kişilere ulaşarak görüşüyorlar:

“Bize gelen ihbarlar çeşitli aşamalarda olabiliyor. ‘Böyle bir olayla karşılaştım ne yapabilirim?’ diye sorabiliyorlar. O zaman onları ne yapmaları gerektiği konusunda bilgilendiriyoruz. En yakın ilgili birimlere kendilerini yönlendiriyoruz. Bu bazen 183, bazen Aile Bakanlığı’nın hattı, 155, 112 numaraları olabiliyor. Kendileri yapamayacak durum içerisinde ise biz kendimiz bu kurumları arıyoruz.”

Uzun, istismar soruşturma aşamasındaysa veya dosya açıldıysa evrakı alarak incelediklerini, istismarın gerçekleştiği kanısı varsa davaya katılma kararı aldıklarını belirtti:

“Bazen kendi avukatları olmuyor. Onların avukatı oluyoruz. Bazen de dernek adına giriyoruz kendi avukatları olduğu için. Dernek adına dosyalara müdahillik dilekçesi verip katılma talebinde bulunuyoruz. Bazen dosyaların kararı çıkmış oluyor. O zaman istinaf aşamasında dilekçe yazımında destek olmaya çalışıyoruz. Bazen Yargıtay’da oluyor dosyaları. Temyize yardım etmeye çalışıyoruz.”

“Korkmasınlar, kendilerini çaresiz hissetmesinler”

Uzun, herhangi bir derneğin veya sivil toplum kuruluşunun ihbar hatlarından haberi olmayanların korkmamaları ve en yakın kolluk kuvvetine başvurmaları gerektiğini belirterek şöyle konuştu:

“Hiç korkmasınlar. Kendilerini çaresiz, yalnız hissetmesinler. Bu ülkede devletimiz, adalet sistemimiz, memurlarımız var. Kesinlikle ihbarda bulunsunlar. Yani UCİM olmak zorunda değil. Aile Bakanlığı’na ihbarda bulunabilirler ya da 155’i arayıp polis memurlarına ulaşabilirler. Bulundukları yere göre jandarmaya ulaşabilirler. Bir yeri aramıyorlarsa en yakın karakola gidebilirler ya da adliyeye gidebilirler. Savcılıktan doğrudan şikâyetçi olabilirler. Korkmasınlar, konuşsunlar. Çünkü bunlar konuşulmadığı, şikâyetçi olunmadığı için bu kişiler başka kişileri de maalesef istismar ediyor. Bizim vatandaş olarak da bildirim yükümlülüğümüz var. Karşılaştığımız bir istismar vakasını bildirmediğimizde Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen bildirim yükümlülüğüne uymamaktan kaynaklı cezai sorumlulukları var. Bunun dışında da zaten vicdani olarak, vatandaş olarak da karşılaştığımız bu istismarları bildirmemiz gerekiyor. Bildirmediğimizde bu suçları engelleyemiyoruz.”

“Çocuklar için özel mahkemeler kurulmalı”

İstismar davalarının uzun sürmesini ve çocukların defalarca ifade vermek zorunda kalmalarını eleştiren Uzun, bu durumun çocukları psikolojik olarak zedelediğini vurguladı:

“Altı yaşından beri istismara uğrayan ve şu an reşit olan çocuğumuzun maalesef ismi, soy ismi ifşa ediliyor bütün haberlerde. Bu yanlış. O da yargı sisteminden kaynaklanan sıkıntılardan dolayı sesini duyurmak için maalesef bu yollara başvurmak durumunda kaldı. Biz, bize gelen ihbarlar da kesinlikle çocukların isimlerini, özel detay bilgilerini, bulunduğu yeri bile söylememeye çalışıyoruz. Bu tarz bir olay yaşandığında çocuğun özel bilgilerini paylaşmadan ihbarda bulunalım. Çünkü bunlar ikincil travmalara neden oluyor. Mahkeme boyutunda da çocuğun ifadesi bir kere uzman eşliğinde kamera altına alınıyor. Bütün yargılama süreci boyunca yeterli olması gerekiyor. Çocukların örselenmemesi için tekrar tekrar ifadeye çağrılmaması lazım. Bunu sürekli dile getiriyoruz. Çocuklar için ‘özel çocuk ihtisas mahkemeleri’ kurulması gerekiyor. Çünkü bu davalar aynı gün dolandırıcılık, hırsızlık, cinayet davalarının arasında görülüyor. O çocuklar mahkeme koridorlarında saatlerce beklemek durumunda kalıyorlar. Aynı şeyleri tekrar tekrar konuşuyorlar, anlatıyorlar ve işin içinden çıkamıyorlar.”

UCİM Antalya Önleme Ofisi Sorumlusu Sosyolog Tuğçe Özcan, istismara uğrayanların kendilerine ulaştıktan sonra verdikleri rehberlik desteğini anlattı.

“Ruh sağlığı uzmanlarımız nöbet tutuyor”

Özcan, UCİM’in internet sitesinde rehberlik yönlendirme formu bulunduğunu ve destek almak isteyen kişilerin bu form üzerinden kendilerine ulaşabileceklerini belirtti:

“Formun başında da ruh sağlığı uzmanları her gün teker teker nöbet tutuyor. Ruh sağlığı uzmanlarımız formu dolduran kişilere geri dönüş sağlıyor. Geri dönüş aldıktan sonra ön görüşmeyi yapıyoruz. Ön görüşme neticesinde sosyal hizmet uzmanına bu bilgileri veriyoruz.”

Sosyal hizmet uzmanlarının ailenin en yakınındaki devlet kurumunu araştırıp aileyi veya bireyi o kurumlara destek alması için yönlendirdiğini belirten Özcan, “Sosyal hizmet uzmanı kurumlarla iletişime geçerek kişileri o kuruma yönlendiriyor” dedi.

Ancak UCİM’in görevi burada bitmiyor. Yönlendirme sağlandıktan sonra uzmanlar, çocuğun sağlıklı destek aldığından emin oluyor:

“Çocuk düzenli bir şekilde desteğe gidiyor mu? Gidiyorsa çocuktaki gelişmeler neler? Bu durumları öğrenmek ve detaylı bilgiyi almak için psikologlarımız aylık süreç takibini yapıyor. Ailelerin süreci yönetmesi ve çocukla iletişimlerini iyileştirmesi için uzmanlarımız birebir iletişim halinde oluyor.”

“Çocuğun ailesi ile görüşme yapıyoruz”

UCİM uzmanlarının, çocukları veya yetişkinleri yönlendirdikleri kurumlardaki uzmanlarla da iletişime geçtiğini belirten Özcan, “Çocuğun psikolojik destek sürecinin sağlıklı bir biçimde tamamlanması için çaba sarf ediyoruz. O çocuğun psikolojik destek alma süreci sonuna kadar UCİM tarafından aile ve uzmanlar tarafından dikkatle izleniyor” diye ekledi.

İstismara uğrayan kişinin çocuk olması halinde travmasını hatırlatmamak için görüşmeyi aileyle yaptıklarını vurgulayan Özcan, “Eğer ki bir çocuk formunu dolduruyorsa ve 18 yaşından küçükse çocuğun aile fertleri ile ön görüşmeyi yapıyoruz. Örselememek için kesinlikle çocukla ön görüşme yapmıyoruz” dedi.

“Yetişkinler de destek almak için bize ulaşıyor”

Formları sadece çocukların değil yetişkinlerin de doldurduğunu ve kendileri ile irtibata geçtiğini belirten Özcan, “Çocukken istismara uğrayan, psikolojik destek alamayan veya yarıda bırakmak zorunda kalan yetişkin bireyler de destek için bize ulaşıyorlar. Biz de onlara yönlendirmeler konusunda destek oluyoruz” diye konuştu.

Özcan, UCİM olarak çocuklara burs desteği sağladıklarının ve farkındalık eğitimleri verdiklerinin de altını çizdi:

“Kırtasiye ve eğitim malzemeleri için burs desteği sağlıyoruz. Aynı zamanda rehberlik ekibi olarak bu konuyla alakalı farkındalık yaratılması için birçok çalışma yapıyoruz. Sosyal hizmet merkezleriyle iletişimimizi iyi tutuyoruz ki çocuklara bize başvurduğunda hemen yönlendirme sağlayalım. İstismarın ne olduğu konusunda kurum ve öğretmenlere farkındalık eğitimleri veriyoruz.”

İhbar formuna ulaşmak için tıklayınız.