Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

2 bin 200 yıllık bir Yahudi geleneği: “Hanuka Bayramı”

“Hanuka” veya Türkçesiyle “Işıklar Bayramı”, bütün dünyadaki Yahudiler tarafından 2 bin 200 yıldan fazla bir süredir İbrani takviminin “Kislev” ayının 25. gününden başlayarak sekiz gün boyunca kutlanıyor.

Bütün dünyada ve özellikle ülkemizde en çok bilinen Yahudi bayramı olan Hanuka, Selevkos Kralı 4. Antiochos’un, Yahudilik inancını Helenizm ile birleştirerek yeni bir inanç şekillendirmek istemesine karşı çıkan bir savaş sonrası Yahudilerin, tapınaklarını geri almasını ve Menora’yı tekrar yakmasını sembolize eder.

Bugünün anlam ve önemine ilişkin Aşkenaz Cemaati Hahamı Rav Mendy Chitrik ve Türkiye’deki genç Yahudi din adamlarından Rav İzak Peres ile Hanuka’yı konuştuk.

Hanuka nedir? Neden kutlanır?

Rav İzak Peres: Kelime anlamı “açılış” demektir. Helenlerin elimizden aldığı tapınağın “küçük bir savaş” sonrası geri alınması ve tekrardan inancımıza göre düzenlenmesidir. Bundan dolayı bayram olarak kutlanmaktadır.

Rav Mendy Chitrik: Hanuka, bir Işıklar Bayramı’dır. Tüm dünyadaki Yahudi halkının, Yunanlılar tarafından fethedilen Kudüs’teki tapınağın yeniden geri alınması ve kurtuluşunu sembolize etmektedir.

Hanuka sırasında yanan mumlar ne anlama gelir?

Rav Chitrik: Savaş sonrası tapınaktaki rahip ailesinden olan Yoda, Helenizm’den kalan putları temizlemek için şamdan aramaktadır. Şamdanı yakmak için çok az koşer yağı bulunmaktadır ancak mucizevi şekilde kullanılan yağ sekiz gün yetecektir. Burada altını çizmek istediğim nokta ise ışığın aydınlatıcı etkisidir. Bildiğiniz gibi karanlıkta herkes birdir ve birbirinden farksızdır. Ancak ışık yandığında herkes birbirinden farklıdır ve insanlar birbirlerinden ayırt edilir. Belki de bizim burada mum yakma nedenlerimizden biri de bu olabilir: “Gerçeği yansıtması” veya “gerçeği yansıtma çabası.”

Menora” veya “Hanukiah” olarak adlandırılan şamdan hakkında bilgi verebilir misiniz?

Rav Perez: Menora, “Yedi Kollu Şamdan” anlamındadır. Ancak Hanuka Bayramı’nda kullandığımız Hanukiya ile karıştırılmamalıdır. Hanukiya, dokuz kollu şamdandır ve Işıklar Bayramı için kullanılır. Ortadaki kol, sağ ve sol taraflarda bulunan üçer kolu yakmak için kullanılmaktadır.

Hanuka’nın sekiz gün olması ne anlama geliyor?

Rav Chitrik: Kudüs Tapınağı, Helen imparatorluklarından biri olan Selevkos’un işgali altındayken Yahudiler bir isyan sonucu mabetlerini geri aldılar. Tapınak içerisindeki Menora’daki ateş bir günlük kalmıştı ancak mucizevi şekilde şamdan sekiz gün boyunca mabedin yeniden inşası ve temizlenmesi süresince yanmasına yeterli oldu. İşte bu yüzden sekiz gün boyunca mumlar yakılmaktadır.

Hanuka sırasında neler yasaklıdır?

Rav Chitrik: 2 bin 200 yıldır devam eden bu gelenek sırasında sekiz gün boyunca mumlar yakarız, kutlama yaparız bundan dolayı herhangi bir yasak söz konusu değildir. Bu bir sevinç bayramıdır.

Rav Perez: Hanuka sırasında yasaklı herhangi bir şey yoktur ancak mumların bitimine kadar herhangi bir işle meşgul olmamak iyidir, güzel bir alışkanlık olarak karşımıza çıkmaktadır.

Mum yakma kuralları var mı?

Rav Perez: Soldan sağadır, özellikle o günde hâlâ mucizenin devam ettiğini ve kesintiye uğramadığını düşünürüz. Bu yüzden soldan sağa doğru eski mumdan yeni muma doğru bir ritüeli vardır.

Sinagog ayinleri hakkında bilgi verebilir misiniz?

Rav Chitrik: Bugün herhangi bir özel dua veya etkinlik bulunmamaktadır ancak geleneklere göre değişiklik gösterebilmektedir.

Rav Perez: Tanrı’ya methiye dediğimiz “alel” bölümlerini okumaya özen göstermekteyiz. Tanrı ile diyalog olarak dua şeklinde okuduğumuz “amida” duasını, bizi hiçbir zaman yalnız bırakmadığı için okumaya özen göstermekteyiz.

Rav İzak Peres kimdir?

Türkiye kökenli olan Rav İzak Peres, eğitimini Lifshits Eğitim Fakültesi ve Midrash Sephardi Fakültesi’nde tamamlayarak “rabbi” diplomasını almıştır.

Boşanma ve evlilik üzerine olan din eğitimini sürdürmekte ve Türkiye’deki görevine devam etmektedir.

Rav Mendy Chitrik kimdir?

Rav Mendy Chitrik, 2003 yılından beri Türkiye’de bulunan Aşkenaz Cemaati’nde hahamdır.

Aynı zamanda 2019 yılından beri İslam devletlerindeki Hahamlar Birliği’nin başkanlığını yürütmektedir.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.