DİSK, en düşük vergi diliminin 105 bin Türk Lirası’na (TL) çıkarılıp, ücretlilere uygulanacak ilk dilimin yüzde 10’a düşürülmesini önerdi. DİSK’in önerisine göre, çalışanlar asgari ücretin biraz üzerinde ücret alsalar bile ikinci vergi dilimine giriyor. Vergi hukukçusu Prof. Dr. Murat Batı, DİSK’in önerisini, vergi dilimlerinin asgari ücretli için anlamını, ücretlilerden alınan verginin payı ile vergi muafiyetlerini Medyascope için yorumladı. Vergi dilimlerinin yükselmesine ilişkin açıklama yapan sendika ve partilerin bu konudaki talebini yetersiz bulduğunu söyleyen Batı, “Kalıcı çözüm sunacak formülasyonlarla öneriler yapmak yerine, DİSK’in siyasi sakız olmuş meselelere, sadece vergi dilimine kilitlenmiş olması beni rahatsız ediyor” dedi.
Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 103. maddesine göre, gerçek kişiler elde ettikleri gelirlerinden dolayı, artan oranlı tarifesi olan gelir vergisi dilimlerine tabi oluyor. Ücretlilerin elde ettikleri gelirlerden Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primleri düşürüldükten sonra kalan kısma vergi dilimi uygulanıyor.
Gelir vergisi dilimleri her yıl açıklanan yeniden değerleme oranına (YDO) göre artırılabilir ancak cumhurbaşkanının bu oranın yüzde 50’sine kadar artırma ve indirme yetkisi var. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) cumhurbaşkanının artırma yetkisini kullanmasını, mevcut durumda 32 bin TL olan ilk vergi diliminin 105 TL’ye çıkarılmasını ve ilk vergi dilimi oranının yüzde 15’ten yüzde 10’a düşürülmesini istiyor.
OKUYUN: 2023 yılı gelir vergisi dilimleri ile yol ve yemek paraları istisna tutarı artırıldı
Brüt ücret 10 bin TL ise, net ücret 8 bin 50 TL
Gelir vergisi dilimine girecek matrahın net ücret üzerinden hesaplanmadığını vurgulayan Batı, brüt ücretten SGK ve işçi payı çıkarıldıktan sonra bulunan matraha göre vergi dilimini şöyle hesapladı:
“2023 yılının vergi dilimleri henüz belli olmadığı için, bu ay 10 bin TL brüt maaş üzerinden hesaplayalım. Brüt maaştan, yüzde 14 SGK primi olarak bin 400 TL ve yüzde 1 işsizlik sigortası primi olarak 100 TL kesiliyor, kalıyor 8 bin 500 TL. Bu 8 bin 500 TL’yi dilime uyguluyoruz ve buna matrah diyoruz. Yani 8 bin 500 TL’yi yüzde 15 ile çarpıyoruz, bin 275 TL vergi hesaplıyoruz. Sonra asgari ücreti de dilime tabi tutuyoruz, 5 bin 500 TL’nin yüzde 15’ini 825 Tl olarak hesaplıyoruz. Bu 825 TL’yi ödeyeceğimiz bin 275 TL’den düşüyoruz ve geriye 450 lira kalıyor. 8 bin 500 TL’den de 450 TL’yi düşüyoruz, yani kişiye 8 bin 50 TL para ödüyoruz. Özetle 10 bin TL brüt maaş, 8 bin 500 TL matrah, 8 bin 50 TL de net ücret olarak değerlendiriliyor.”
“Ücretleri dilimden kurtarmak istiyoruz”
Asgari ücret, 2023 yılı için 8 bin 506 TL olarak açıklandı. Enflasyon nedeniyle asgari ücret ortalama ücret haline gelse de, büyük kentlerde ortalama ücretin 15-20 bin TL aralığına geleceğini söyleyen Batı, “2023 Ocak ayı itibariyle, bir kişinin eline net 15 bin TL geçerse, bunun vergiye tabi matrahı yaklaşık 17 bin 700 TL olacak. Böyle olunca, ilk dilim DİSK’in önerdiği gibi 105 bin TL olursa, bu kişi yedinci ayda yine ikinci dilime girmiş olacak” diye konuştu. “Bizim derdimiz ücretleri dilime sokmamak, ücretleri dilimden kurtarmak istiyoruz” diyen Batı, DİSK’in ilk dilimin 105 bin TL’ye çıkarılması önerisini doğru bulmadığını ancak ilk dilimin yüzde 10’da sabitlenmesi önerisini ise desteklediğini söyledi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Kalıcı çözüm ücrette önce istisnaların düşürülüp, sonra vergilendirilmesi”
Batı, 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde, asgari ücretin gelir vergisinden muaf tutulduğunu hatırlattı. GVK’nin 23. maddenin 18. Fıkrasına göre, maaşın asgari ücrete kadar olan kısmının da gelir vergisinden istisna edildiğini söyleyen Batı, “O fıkrada bir ifade var, kişinin almış olduğu maaş önce dilime tabi tutuluyor, sonra asgari ücrete kadar olan kısmın vergileri düşülüyor” dedi. Batı, kalıcı çözüm olarak şunu önerdi:
“Sermayedeki ve vergi sistemindeki diğer bütün istisnalar, önce düşürülür, daha sonra vergilendirilir. Halbuki getirilen sistemde biz önce vergiye tabi tutuyoruz, sonra istisnayı uyguluyoruz. Böyle olunca kişi erkenden vergi dilimine girmiş oluyor. Örneğin 15 bin TL net maaş alan birine, asgari ücret istisnasını önce düşüp, sonra kalanı dilime tabi tutulmuş olsa, dilimin 105 bin TL’ye çıkarılmasına gerek olmaksızın dahi, bu kişi vergi dilimine girmeyecek. GVK’nin 23. madde, 18. fıkrasında bu sorunu çözmüş olsak, kalıcı çözüm yaratmış olacağız, bu kadar tantanaya gerek yok.”
“İŞKUR, işçi çalıştırsın diye patrona işçi ve işverenin primini veriyor”
Vergi dilimlerinin yanı sıra, işverenlere İŞKUR desteğinin de sendikaların gündeminde olması gerektiğini söyleyen Batı, “4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre, 2018’de 2020’ye kadar geçerli olarak ilan edilen, daha sonra da iki kez cumhurbaşkanı tarafından uzatılan ve 31 Aralık 2022’de biten bir teşvik uygulaması var. Buna göre İŞKUR, yeni işe giren asgari ücretlilerin, 18 aylık SGK işçi ve işveren payını işverene, patrona veriyor” diye konuştu. İşçi ile işverenin priminden oluşturulan paranın, işçi çalıştırması için işverene verilmesini, sendikaların dile getirmemesini eleştiren Batı, “Bu tutarın, en azından bir kısmı işverenden tahsil edilip, işçiye asgari ücrete ek olarak ödenmiş olsa hem vergi dilimine girmeyecek, hem de ellerine daha fazla para geçmiş olacak” dedi.
Ücretlerden alınan verginin payı
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın aylık açıkladığı bütçe gerçekleşmeleri verilerinde, ücretlerden alınan verginin görülebildiğini belirten Batı, “2022’nin ilk 11 ayında devlet 2 trilyon 147 milyar 772 milyon TL vergi tahsilatı yapmış. Bunun içinde, ücretlilerin maaşlarından yapılan kesintilerin yüzde 70-80’ini oluşturduğu stopajlar toplam 287 milyar 880 milyon TL” diye konuştu.
2023 yılının bütçe kanununda alınmayacak vergileri gösteren vergi harcamalarının 994 milyar TL olduğuna dikkat çeken Batı, “3,8 trilyon TL gelir bütçemiz var, bunun dörtte birinden fazla vergi harcaması yapacağız, yani vergi gelirinden vazgeçeceğiz” dedi. Batı, vergi harcamalarını içinde Varlık Fonu’nun, kurumlardan alınması gereken ama alınamayan vergileri ve teşviklerin olduğunu belirtti.
