İktidarın el değiştirdiği Brezilya, savaş alanına döndü. Seçimleri kaybeden aşırı sağcı eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun binlerce destekçisi Kongre binasını bastı, Yüksek Mahkeme’yi ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı ele geçirdi. Solcu Devlet Başkanı Lula’nın Ulusal Muhafızlar’ı devreye sokmasının ardından başkentte güvenliği yeniden sağlayan polis, en az 200 saldırganı gözaltına aldı.
Jair Bolsonaro’nun destekçisi yaklaşık üç bin protestocu dün (8 Ocak) başkent Brasilia’daki Kongre binasını bastı. Ekim 2021’de düzenlenen seçimlerin sonuçlarını kabul etmeyen eylemciler, günlerdir Kongre binası önünde eylem yapıyor ve orduya da yönetime elkoyma çağrısında bulunuyordu.
“Brezilya’nın kurtarıcısı” olarak bilinen ve geçen hafta yemin ederek görevine başlayan Luiz Inácio Lula da Silva’nın zaferini kabul etmeyen binlerce protestocu dün, polis bariyerleri aştı ve Kongre binasına girdi. Sosyal medyada yayınlanan bazı videolarda polisin, eylemcilere müdahale etmediği görüldü. Bu yüzden bazı gözlemciler, polisi protestoculara müsamahakâr davranmakla eleştirdi. BBC’ye konuşan Euan Marshall, başkentte bu tür olayları engelleyecek bir polis gücü olmadığını söyledi.
Sosyal medyada yayınlanan görüntülerde Bolsonaro destekçilerinin Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı, Kongre binasını ve Yüksek Mahkeme’yi bastığı; mobilyalara zarar verdiği ve camları kırdığı görülüyor. Öte yandan duvarlara yazılar yazan protestocular, başkanlık sarayının bir bölümünü de harabeye çevirmiş durumda.
200 saldırgan gözaltında, vali görevden alındı
Başkent polisi, saldırının ardından Kongre binasında güvenliğin yeniden sağlandığını açıkladı. Son rakamlara göre en az 200 saldırgan gözaltında. CNN Brezilya da başkent valisinin görevden alındığını duyurdu. Brasilia Valisi Ibaneis Rocha, 8 kilometrelik bu protesto yürüyüşünü engelleyemediği için özür dilemişti.
Lula’dan yargılama sözü, polise kınama
Bu baskın, Lula da Silva’nın yemin töreninden tam bir hafta sonra gerçekleşti. Lula, baskın sırasında São Paulo eyaletinde resmî bir gezideydi.
Baskına dair bir açıklama yapan Lula, Kongre binasını basan “faşist fanatiklerin” teker teker tespit edileceğine ve yargı önüne çıkarılacağına dair söz verdi. Lula, Ulusal Muhafızlar’ın düzeni sağlamak için yeniden devreye sokulduğunu ve hükümet binalarının da yer aldığı başkentin merkezinin sivillere 24 saatlik bir süre ile kapatıldığını açıkladı.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Lula, Kongre baskını sırasında bölgede bulunan polislere de tepki gösterdi ve “Polis hiçbir şey yapmadı, sadece protestocuları içeri aldı” dedi.
Halk ne düşünüyor?
Brasilia’nın güneyinde yaşayan Daniel Lacerda, “Bolsonaro’ya oy verdim ama yapılanlara katılmıyorum. Başkanla aynı fikirde olmayabilirsiniz. Bunu söyleyin ve yolunuza devam edin” dedi. 21 yaşındaki Lacerda, insanların tek çözümün şiddet olduğunu düşündüğü bir noktaya geldiğini belirterek, bu durumdan duyduğu üzüntüyü dile getirdi.
Donald Trump destekçilerinin 6 Ocak 2021’de Kongre binasını bastığı anı hatırlatan Lacerda, 8 Ocak saldırısını “Bizim Kongre baskınımız” olarak nitelendirdi. Brezilya’da gurur duyulacak çok şey olduğunu söyleyen Lacerda, “Bu noktaya gelmemiz çok üzücü” dedi.
Lula’ya destek yağdı
Bolsonaro’nun destekçilerinin Kongre binasını basmasının ardından birçok lider Lula’ya desteğini açıkladı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, baskını kınadı ve şöyle yazdı:
“AB, Devlet Başkanı Lula’ya ve Brezilya’nın demokratik sistemine tam desteğini yinelemekte, bu saldırıyla hedef alınan demokratik kurumlarla dayanışmasını ifade etmektedir. Brezilya’nın demokrasisi şiddet ve aşırıcılığa üstün gelecektir.”
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Antony Blinken da baskını kınadı ve Lula’ya destek verdi: “Demokratik kurumlara şiddet kullanarak saldırmak hiçbir zaman kabul edilemez. Brezilya Devlet Başkanı Lula’nın bu tip eylemlere derhal son verilmesi çağrısına katılıyoruz.”
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric, Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro, İngiltere ve İrlanda dışişleri bakanları da Brezilya’ya tam destek sözü verdi.
Ankara da Lula’ya destek mesajı gönderdi. Dışişleri Bakanlığı’ndan paylaşılan açıklamada, “Bu eylemler karşısında Devlet Başkanı Lula da Silva Hükümeti ve Brezilya halkıyla dayanışma içerisinde olduğumuzu ifade ediyoruz” denildi.
Bolsonaro’dan açıklama
Eski Başkan Bolsonaro, destekçilerinin Kongre binasını basmasından altı saat sonra bir açıklama yaptı. Protestocuları kınayan Bolsonaro, “Barışçıl gösteriler demokrasinin bir parçasıdır” dedi.
Ne olmuştu?
Güney Amerika’nın en büyük ülkesi Brezilya’da geçen yıl ekim ayında düzenlenen başkanlık seçimlerini solcu aday Lula da Silva kazandı. Siyasi yelpazenin karşısındaki rakibi aşırı sağcı Bolsonaro’yu geride bırakan Lula, oyların yüzde 50,9’unu aldı. Seçim zaferinin ardından destekçilerine seslenen Lula, “Beni diri diri gömmeye çalıştılar ama ben buradayım” dedi.
Brezilya’daki sağ popülizmi sona erdiren Lula, 1 Ocak 2023’te yemin ederek görevine başladı. Lula yemin töreninin ardından yaptığı ilk konuşmasında, Bolsanaro’nun dört yıllık iktidarında enkaza dönen ülkeyi yeniden inşa etme sözü verdi. Lula, trafik ışıklarında bekleyen dilencilerden bahsederken gözyaşlarına engel olamadı:
“İki Brezilya yok. Biz tek ülkeyiz, tek büyük milletiz.”
Bolsonaro ise görevi ezeli rakibi Lula’ya devretmesine günler kala Brezilya’dan ayrıldı. Rotası ise Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Florida eyaletiydi. CNN Brasil’in haberine göre Brezilya Hava Kuvvetleri’ne ait bir uçakla Brasília’daki hava üssünden havalandığı belirtilen Bolsonaro’ya, danışmanları ve eşi Michelle Bolsonaro eşlik etti.
Popülist lider, devlet başkanlığı görevini “sorunsuz” bir şekilde teslim edeceğini fakat halefinin göreve başlama törenine katılmak istemediğini de defalarca dile getirmişti.
