80 maddelik torba kanun taslağı Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Ekonomiye ilişkin torba kanun taslağında, vergi gelirlerini artırmayı ve Türkiye’ye döviz cinsinden kazanç getirmeyi hedefleyen maddeler öne çıkıyor. Medyascope’a konuşan vergi hukuku profesörü Murat Batı, torba kanunun seçim ekonomisine hizmet eden bir tarafı olmadığına “Bütçe çan çalıyor, bir seçim daha kaldıracak durumda değil” sözleriyle dikkat çekti.
Ekonomiye ilişkin düzenlemelerin ağırlıklı olduğu 80 maddelik torba kanun, 24 Kasım Cuma günü, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na sunuldu. Aynı gün, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na gönderilen torba kanun taslağında vergilere ilişkin pek çok düzenleme yer alıyor. Taslakta, öne çıkan başlıklar şöyle:
- Yurtdışından hizmet ihraçlarıyla ilgili kazançlarda istisna oranı yüzde 50’den yüzde 80’e çıkarılıyor. Yurtdışından elde edilen kâr paylarının Gelir ve Kurumlar Vergisi istisna şartları da değişiyor, kapsamı genişletiliyor.
- Youtuberların kazançlarını vergilendirme üzerine de çalışma devam ediyor. Sosyal ağ sağlayıcısı tanımına girmeyen elektronik ortamlarda yapılan sunumlar da kapsama dahil ediliyor.
- Şirketlerin, yurtdışında kazandığı paranın binde 5’i tutarında belgelenemeyen harcamalarını “götürü gider” şeklinde gider yazdırması uygulamasına son veriliyor.
- Kur korumalı mevduat ve katılım hesaplarına uygulanan kurumlar vergisi istisnası 31 Aralık 2023’te sona erecekti ancak istisna altı ay daha uzatılıyor ve Cumhurbaşkanı’na bu süreyi altı ay daha uzatma yetkisi veriliyor.
- Banka ve finans kurumları, 2024 ve 2025 yıllarında yapılacak enflasyon düzeltmesinin dışında bırakılıyor.
- Banka Sigorta Muameleleri Vergisi’nin (BSMV) konut kredisinden alınmamasını tek konut ile sınırlandırıyor.
Prof. Dr. Murat Batı: “Mehmet Şimşek kendince bir şeyler yapmaya çalışıyor”
Medyascope’a konuşan vergi hukuku profesörü Murat Batı, torba kanunun neden şimdi getirildiğine ilişkin şunları söyledi:
“Öncelikle Orta Vadeli Program (OVP) var. İkincisi Mehmet Şimşek kendince yeni bir program oluşturuyor. Bu program kapsamında çok tutarlı mı, bilinmez ama bir kısım olması gereken düzenlemeler olduğunu kabul etmek gerekir. Şimşek, yavaş yavaş kendince bir şeyler yapmaya çalışıyor.”
“Seçim ekonomisine hizmet etmiyor”
AKP iktidarının, genel seçimler öncesinde attığı ekonomik adımlar “seçim ekonomisi” olarak anıldı ve AKP’nin seçmeni etkilemeye yönelik hamleleri olara değerlendirildi. Bu kapsamlı torba kanunun 31 Mart 2024’te yapılacak yerel seçimlerle ilişkilendirilmesi sorusuna Batı, “Seçim ekonomisine hizmet etmiyor. Kesinlikle etmiyor çünkü bütçe çan çalıyor, bir seçim daha kaldıracak durumda değil” diye cevap verdi.
Batı, öne çıkan başlıklarda mevcut düzenlemenin ne olduğunu ve öngörülen değişikliklerin ne anlama geldiğini Medyascope için yorumladı.
Banka ve finans kurumları, daha az vergiyi engellemek için enflasyon muhasebesinin dışında tutulacak
Torba kanunun 17. maddesine göre, 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapılan enflasyon düzeltmesi sonucunda oluşacak kâr veya zararların kazancın tespitinde dikkate alınmaması öngörülüyor. Bu düzenleme, vergi gelirlerinin azalacağı ya da bankaları gözeteceği düşünülerek gündeme geldi ancak aksine, vergi gelirini artırmayı planlıyor. Batı, enflasyon muhasebesi de denilen son konusu düzeltmenin yalnızca 2003 yılında yapıldığını söyledi ve şöyle devam etti:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Şirketler, sahip oldukları parasal olmayan değerleri enflasyon oranında artıracaklar ama bizim Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesine göre bu uygulama en son 18 yıl önce yapıldı. Sahip olunan parasal olmayan değerleri, enflasyon oranında arttırdığın zaman ortaya çıkan kâr ve zararlar önceki sene, yani geriye yönelik 5 yıl olarak ne kâr ne zarar olarak düşünülecek. O yüzden 2023 yılında bunlardan kaynaklı olarak herhangi bir vergi ödemeyecekler.
Sahip olunan parasal olmayan bu kıymetler mesela hisse senetleri, stoklar, maddi duran varlıklar enflasyon oranında artırıldığında 2024 ve 2025’te vergi çıkacak ama bankalar için durum farklı. Bankaların kıymetleri ekseriyetle parasal kıymetler oldukları için, enflasyon muhasebesinden kaynaklı olarak onlar zarar gösterecek. Bu nedenle bankalar, enflasyon muhasebesine tabi olurlarsa 2024 ve 2025’te daha düşük vergi ödeyecekler. Bu yüzden devlet bankaların daha az vergi ödemesini engellemek adına, bankaları kapsam dışına çıkarıyor.”
Düzenlemenin bankalar lehine olmadığını ve bankaların enflasyon muhasebesine dahil edilmek istediğini vurgulayan Batı, hükümetin bu konuda geri adım atmayacağını düşünüyor.
BSMV tek konut kredisi için ödenmeyecek
Gider Vergileri Kanunu’nun 29.maddesine göre Banka Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) alındığını söyleyen Batı, Sermaye Piyasası Kanunu’nda konut finansmanı kapsamında kullandıran kredilerin BSMV dışında bırakıldığını hatırlattı. Batı, “Kaç konut olursa olsun, konut kredisi için BSMV ödenmiyordu ancak şimdi bir konutla sınırlandırılıyor. BSMV yüzde 5-15 arasında, bazı işlemlerde yüzde 1 olarak alınıyor” diye konuştu.
İnternet kazançlarını vergilendirmenin kapsamı genişleyecek
Torba kanunun yedinci maddesinde, “Düzenlemenin mevcut durumunda, yanızca internet ortamındaki sosyal ağ sağlayıcıları üzerinden metin, görüntü, ses, video gibi içeriklerin paylaşılması suretiyle elde edilen kazançlar için istisna uygulanmaktadır” deniliyor ve yapılan düzenleme ile internet vb. elektronik ortamlar üzerinden elde edecekleri kazançların da mevcut istisna düzenlemesinin içerisine alınarak istisnanın kapsamı genişletileceği belirtiliyor.
İstisna denilmesinin vergi gelirinden vazgeçildiği anlamı taşımadığını vurgulayan Batı, bu düzenlemeyi şöyle değerlendirdi:
“Youtuberların kazançlarından biz vergi alamıyorduk çünkü gelir vergisinin konusuna dahil edemiyorduk. İki yıl önce buna bir düzenleme ile kazancın tamamının bankaya yatırılması koşulu getirildi. Banka her şekilde yüzde 15 stopaj kesiyor. Video sosyal ağ içeriklerinden para kazananlar, kazandıkları paralardan yüzde 15 vergi ödüyorlar ama kazandıkları para bu yıl 1 milyon 900 bin TL’ye, önümüzdeki yıl yeniden değerleme oranında artarak 3 milyon TL’yi aşarsa gelirini beyan etmesi gerekiyor. Şimdi bunun kapsamı genişletiliyor. Sosyal ağ sağlayıcısı tanımına girmeyen elektronik ortamlarda yapılan sunumlar var, mesela yemek tarifi veriliyor. Bu da sosyal ağ sağlayıcılarda içerik üretenlerle aynı vergiye tabi olacak.”
Yurtdışından döviz gelmesini sağlamak için kazançlara istisna oranları artacak
Türkiye’ye döviz getirmeye hedefleyen düzenlemeler de yer alıyor. Torba kanunun 56.maddesine göre, yurtdışından elde edilen kâr paylarının tamamının Türkiye’ye getirilmesi şartıyla, kazançların yarısının Gelir ve Kurumlar Vergisi’nden istisna edilmesi öngörülüyor. Batı, istisnanın şu anda da uygulandığını ve torba kanunla kapsamının genişletildiğini söyledi.
Torba kanunun 10. maddesinde ise hizmet ihraçlarıyla ilgili kazançlarda istisna oranının yüzde 50’den yüzde 80’e çıkarılmasına yer veriliyor. Konuyla ilgili mevcut düzenlemenin Gelir Vergisi Kanunu 10. maddesinde yer aldığını söyleyen Batı, şöyle konuştu:
“Yurtdışına verilen mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, muhasebe, kayıt tutma, çağrı merkezi, ürün testi gibi işlemlerden dolayı yurtdışından para kazananlar var. Bu kazançtan alınacak Gelir Vergisi’nin yüzde 80’i indirim konusu yapılıyor. Bu kazancın tamamını Türkiye’ye getirme şartıyla, yüzde 80’ini istisna kapsamına dahil ediyor .”
“Götürü gider” uygulaması sona erecek
Batı, bir şirketin kazandığı paraları, verdiği maaş, kira, elektrik, su gibi giderlerinin hepsini belgelendirmek zorunda olduğunu belirtti ancak “Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinin birinci bendindeki hüküm, ihracat, inşaat vesaire yapan şirketlerin yurt dışında kazandıkları paranın binde 5’ini doğrudan belge olmaksızın gider yazabilmelerine olanak sağlıyor” diyerek, bazı durumlarda belge olmadan da gider yazılabildiğine dikkat çekti. Buna göre “Götürü gider” adıyla gider yazıldığını söyleyen Batı, torba kanunla bu uygulamanın da sona ereceğine değindi.
Cumhurbaşkanının finansal işlemlerde alınan vergiyi artırma yetkisi kısılacak
Torba kanunun 12. maddesine göre, yabancı para cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan gelirler ve döviz cinsinden açılmış hesaplardan elde edilen faiz gelirleriyle kâr payları üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi kapsamında yapılacak vergi tevkifatına ilişkin oranı ayrı ayrı veya birlikte yüzde 40’a kadar artırma konusunda cumhurbaşkanına yetki veriliyor.
Söz konusu geçici madde ilk getirildiği zaman itiraz ettiğini anlatan Batı, “Geçici madde ama 18 senedir var, her sene süresi uzatılıyor” dedi. Batı, mevcut durumda cumhurbaşkanının bir katına kadar artırmaya yetkili olduğunu ancak yüzde 40’ına düşürülerek yetkinin kısıldığını söyledi, “Bu kapsamda elde eden finansal işlemlerde yüzde 10 stopaj alınabiliyorsa, cumhurbaşkanı yüzde 20’ye çıkarabiliyordu. Şimdi yüzde 14’e çıkarabilecek” diye konuştu.
Yap-işlet-devret ve KKM için vergi istisnalarında süre uzatılacak
Kârın vergiden muaf tutulmasıyla tartışılan kur korumalı mevduat (KKM) için tanınan Kurumlar Vergisi istisnasının süresi, 31 Aralık’ta sona erecekti ancak torba kanunla 30 Haziran 2024’e kadar uzatılacak. Bu süre sona erdiğinde cumhurbaşkanına, bu süreyi her defasında altı ayı geçmeyen süreler halinde uzatma, uygulanan istisna oranını azaltma ve tekrar kanuni seviyesine getirme yetkisi veriliyor. KKM’ye stopaj getirileceğini düşünen Batı, torba kanunla tanınan süre dolduğunda, 30 Haziran 2024’ten sonra istisnanın uzatılmayacağı görüşünü de paylaştı.
Sporcu ücretlerinden alınan yüzde 20 sabit stopajın süresi, 31 Aralık 2023’te bitecekken, 31 Aralık 2028’e uzatılıyor. Mevcut düzenlemeye göre, “yap-işlet-devret” modeli çerçevesinde gerçekleştirilecek projelerle, Yüksek Planlama Kurulu tarafından kiralama karşılığı yaptırılmasına karar verilen sağlık tesislerine ilişkin projeler ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kiralama karşılığı yaptırılmasına karar verilen eğitim öğretim tesislerine ilişkin projelerde bazı kalemler 31 Aralık 2023 tarihine kadar Katma Değer Vergisi’nden (KDV) istisna edilmişti. Taslakta bu süre, 31 Aralık 2028’e kadar uzatılıyor.
