Kanada’nın 8 Ocak 2024’te açıkladığı İsrail’e silah satışını yasaklayan kararına rağmen ABD üzerinden İsrail ile silah ticareti planladığı ortaya çıktı. Yetkililer cevap vermekten kaçınırken ülkenin şeffaf davranmadığı ve uluslararası yükümlülükleri ihlal ettiğine dair tepkiler yükseliyor. Mevcut yasal boşluklar, Kanada’nın ABD üzerinden İsrail’e silah satışına olanak tanıyor.
Kanada’nın silah ihracatı politikası, özellikle İsrail’e yönelik satışlar konusunda yoğun eleştirilerin hedefinde. ABD’nin İsrail’e Kanada yapımı silahları satma planı ortaya çıktıktan sonra Kanada hükümeti konuyla ilgili yorum yapmayı reddetti. Global Affairs Canada sözcüsü, Al Jazeera’ya yaptığı açıklamada “ABD’nin İsrail’e olası bir yabancı askeri mühimmat satışı hakkında spekülasyon yapmayacağız” ifadesini kullandı. Sözcü, 8 Ocak 2024’ten bu yana İsrail’e yeni silah ihracatı izinleri verilmediğini ve bu politikanın devam edeceğini belirtti. Ancak ABD üzerinden yapılan silah ticaretinin devam etmesi bu açıklamanın yetersizliğine işaret ediyor.
Tartışmanın merkezinde, Kanada’nın Quebec eyaletinde bulunan General Dynamics Ordnance and Tactical Systems Inc. şirketinin İsrail’e 61,1 milyon dolarlık mühimmat satışı yer alıyor. ABD Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı’nın (DSCA) duyurusuna göre, şirket on binlerce “M933A1 120mm yüksek patlayıcılı havan mermisi” tedarik edecek. Bu satış, Kanada’nın silah ihracatı politikasındaki tutarsızlıklara işaret ediyor. Zira Kanada, Gazze’deki savaş nedeniyle İsrail’e yeni silah ihracatı izinleri vermeyeceğini duyurmuş olmasına rağmen, ABD üzerinden yapılan transferlere engel olmuyor. Bu durum, Kuzey Amerika ülkeleri arasındaki tercihli ticaret anlaşmaları nedeniyle daha da karmaşık hale geliyor.
Bazı sivil toplum örgütleri, Kanada hükümetinin bu konudaki tutumunu sert bir şekilde eleştiriyor. Orta Doğu’da Adalet ve Barış için Kanadalılar (CJPME) örgütünün başkan yardımcısı Michael Bueckert, hükümetin bu sevkiyatı durdurma sorumluluğu olduğunu vurguluyor. Kanada Müslümanları Ulusal Konseyi (NCCM) de benzer bir çağrıda bulunarak, aksi bir kararın hükümetin daha önceki silah izinleri yasağını geçersiz kılacağını belirtiyor. Sol eğilimli Yeni Demokrat Parti (NDP) ise Kanada’nın bu satışa dahil olmasından “dehşete düştüğünü” açıkladı. NDP’nin dış ilişkiler eleştirmeni Heather McPherson, Kanada’nın Gazze’deki “soykırımı” Kanada yapımı silahlarla beslememesi gerektiğini söyledi.
Konunun bir diğer önemli boyutu da uluslararası hukuk açısından Kanada’nın yükümlülükleri. Hukuk uzmanları, Kanada’nın Silah Ticareti Anlaşması (ATT) gibi uluslararası anlaşmalar kapsamındaki sorumluluklarını yerine getirmediğini belirtiyor. ATT, silahların soykırım, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçlarında kullanılma riski olduğunda transferleri yasaklıyor. Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) İsrail’in Gazze’de soykırım işlediğine dair “makul” bir risk olduğunu belirtmesi, konunun ciddiyetini artırıyor. İnsan hakları örgütleri, Gazze’de sivillere, gazetecilere ve yardım çalışanlarına yönelik çok sayıda İsrail saldırısını belgelemiş durumda. Bu bağlamda, Mart ayında Kanadalı Filistinliler ve insan hakları avukatları, İsrail’e askeri ekipman ihracatı nedeniyle Kanada’ya dava açtı.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
