Suriye’de Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki cihatçıların başkent Şam’ı ele geçirmesi ve akabinde yeni hükümeti kurmak için çalışmalara başlamasının ardından pek çok ülke, yeni hükümet ile temas kurmaya başladı. Ardı ardına birçok ülke Şam’daki büyükelçiliklerini yeniden açıyor. Peki şu ana kadar hangi ülkeler HTŞ ile doğrudan temas kurduklarını açıkladı?
Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki cihatçılar, 27 Kasım’da Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad destekli güçlere karşı “Saldırganlığı Caydırma Operasyonu”na başladı. Cihatçılar 12 gün içerisinde önce Halep, sonra Hama, ardından Humus ve en son da başkent Şam’ı ele geçirdi. Beşar Esad’ın Moskova’ya kaçmasının ardından Suriye’de geçiş hükümeti için çalışmalara başlandı.
HTŞ lideri Muhammed Golani, İdlib’deki Suriye Kurtuluş Hükümeti’nin başbakanı Muhammed el-Beşir’in Suriye’nin geçici başbakanı olacağını duyurdu. Geçici hükümetin Mart 2025’e kadar görevde kalması planlanıyor. HTŞ, Mart 2025’ten sonra ülkede neler yapılacağına dair bir açıklama yapmadı.
Golani, geçiş hükümetinin eski hükümetin deneyimlerinden faydalanacaklarını açıkladı. İdlib’de senelerdir “yönetim deneyimi” kazandıklarını savunan Golani, “İdlib küçük ve kaynakları yok, ancak Allah’a şükür, geçen dönemde büyük şeyler başardık” dedi. Golani, Suriye’deki mevcut devlet kadrolarını da dağıtmayacaklarını ve bazılarından faydalanacaklarını söyledi.
Esad rejiminin devrilmesinin ardından uluslararası toplum da diplomatik girişimlerini yoğunlaştırdı. Peki HTŞ ile hangi ülkeler temas kurdu?
Arap Birliği ülkeleri HTŞ için ne diyor?
Arap Birliği’ne bağlı sekiz ülkenin üst düzey diplomatları Ürdün’de düzenlenen Suriye konulu toplantıda Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından “barışçıl bir geçiş sürecini” destekleme konusunda anlaştı. Toplantıya Ürdün, Suudi Arabistan, Irak, Lübnan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Katar’ın yanı sıra Türkiye de katıldı.
Diplomatlar, Ürdün’ün Kızıldeniz kıyısındaki Akabe Limanı’nda bir araya geldi ve Suriye’deki durumu tartıştı. Toplantının ardından ortak bir açıklama yapan liderler, yeni Suriye hükümetinde “tüm siyasî ve toplumsal güçlerin” temsil edilmesi gerektiğini savundu. Liderler, “her türlü etnik, mezhepsel veya dinsel ayrımcılığa” karşı uyardı ve “tüm vatandaşlar için adalet ve eşitlik” çağrısında bulundu.
BM’den HTŞ ile ilk temas: Yaptırımlar kaldırılacak mı?
Birleşmiş Miletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, Esad rejiminin devrilmesinin ardından ilk kez Şam’a gitti ve HTŞ lideri Golani ile görüştü. HTŞ’nin Telegram kanalından yapılan açıklamada görüşmede Suriye’deki son gelişmeler ele alındı. Golani, BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2254 sayılı kararının* güncellenmesi ve mevcut gerçekliklere uygun hale getirilmesi gerektiğini söyledi.
2254 sayılı karar, 2015’te yapıldı. Kararda Suriye halkının liderliğinde bir siyasi geçiş süreci, insani yardımın artırılması ve terörle mücadelenin sürdürülmesini kapsayan bir yol haritası oluşturulmasını öngörüyor.
Görüşmede HTŞ’ye yönelik yaptırımlar da gündeme geldi. Pedersen, HTŞ’ye uygulanan yaptırımların kaldırılabileceğinin sinyalleri verildi.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
İngiltere ve ABD temas kuruyor mu?
İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, İngiliz hükümetinin HTŞ ile “diplomatik temas” kurduğunu açıkladı. HTŞ’nin Suriye’de yönetimi ele geçirmesinin ardından İngiltere’nin HTŞ’yi terör örgütü kategorisinden kaldırabileceği haberleri yapılmıştı. HTŞ’nin hâlâ terör örgütü kategorisinde yer aldığına vurgu yapan Lammy, İngiltere’nin “diplomatik temas kurabileceğini ve beklendiği gibi kurduğunu” söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da geçtiğimiz günlerde HTŞ ile “doğrudan temas” kurulduğunu açıklamıştı.
İngiltere Şam Büyükelçiliği’ni 2013’te; ABD ise Şubat 2012’de ülkedeki iç savaşı büyümesi üzerine kapatmıştı.
Avrupa Birliği ne yapacak?
Avrupa Birliği (AB), Esad’ın devrilmesini memnuniyetle karşıladı ancak Suriye’deki yeni hükümet ile kuracağı ilişkiyi zamana bıraktı. Bir AB sözcüsü, Batılı devletler tarafından terör örgütü olarak nitelendirilen HTŞ ile şu ana kadar hiçbir temaslarının olmadığını açıkladı.
AB üye ülkelerinin endişeleri arasında azınlıkların güvenliği, kadın hakları, eşit temsil gibi başlıklar var.
Fakat HTŞ lideri Golani’nin cihatçı kimliği nedeniyle çoğu ülke temkinli yaklaşıyor.
Hangi ülkeler büyükelçilik açtı?
Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından Suriye ile ilişkileri canlandıran ülkelerin başında Türkiye geliyor. Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesinin ardından Türkiye’den başkent Şam’a ilk üst düzey ziyaret yapıldı.
Millî İstihbarat Başkanı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın, Suriye’nin başkenti Şam’a gitti; Emevî Camii’nde namaz kıldı. Kalın’ın yoğun güvenlik önlemleri altında yaptığı ziyarette önemli bir ayrıntı dikkat çekti. Golani, Kalın’ı Emevi Camii’ne götüren arabayı kullandı. Golani’nin takım elbise giydiği görüldü.
Kalın ve beraberindeki Türk heyeti, Golani ve Suriye’nin yeni atanan başbakanı Muhammed Beşir ile bir araya geldi.
Türkiye’nin Moritanya Büyükelçisi Burhan Köroğlu, Şam Büyükelçiliği’ne geçici maslahatgüzar olarak görevlendirildi. Böylece 12 yıl aranın ardından Türkiye’nin Şam Büyükelçiliği yeniden faaliyete girdi. Ravda Meyda bölgesindeki büyükelçilik, dün (15 Aralık) yeniden faaliyete geçti.
Türkiye’nin ardından Katar da Şam’daki büyükelçiliklerinin yarın (17 Aralık) açılacağını duyurdu. Katar Dışişleri Bakanlığı, Halife Abdullah el Mahmud’un geçici maslahatgüzar olarak görevlendirildiği açıklandı. Katar, Şam’daki büyükelçiliğini 2011’de kapatma kararı almış ve Suriye hükümeti ile diplomatik ilişkilerini de askıya almıştı.
Fransa ise uzun süredir kapalı olan büyükelçiliklerine yeni bir misyon şefi atandığını duyurdu. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, Fransa’nın Şam’daki yeni yönetime karşı “naiflik” sergilemeyeceğini ve gelişmeleri dikkatlice izleyeceğini açıkladı.
İran‘ın Şam Büyükelçisi Hüseyin Ekberi, Şam Büyükelçiliği’nin yeniden faaliyete başlayacağını söyledi. Ekberi, “Bir sorun yaşanmasın diye Şam Büyükelçiliği’ndeki çalışanlarımızı bir iki günlüğüne Beyrut’a göndermiştik. Şam Büyükelçiliğimiz yakında faaliyetine başlayacaktır” dedi.
Suriye Kurtuluş Hükümeti, başkent Şam’daki diplomatik misyonlarını yeniden faaliyete geçirdikleri için Mısır, Irak, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Ürdün, Bahreyn, Umman ve İtalya’ya teşekkür etmişti. İlerleyen günlerde daha fazla ülkenin büyükelçiliklerini yeniden faaliyete geçirdiğine dair haberler göreceğiz.
