Arap liderler Gazze Şeridi’ndeki ateşkesi uzatmaya ve Başkan Trump’ın bölgeyi boşaltma planına alternatif bulmaya çalışırken, uzun zamandır erteledikleri bir soruyla yüzleşmek zorunda kalıyorlar: Hamas’la ne yapmalı? Gazze’de Hamas’ın geleceği ne olacak?
33 İsrailli rehinenin yüzlerce Filistinli tutsak karşılığında serbest bırakıldığı ateşkesin ilk aşaması geçtiğimiz cumartesi sona erdi. Kalan rehinelerin serbest bırakılması, Gazze’deki çatışmaların kalıcı olarak sonlandırılması ve savaşın harap ettiği bölgenin yeniden inşasını içermesi gereken bir sonraki aşama görüşmeleri ise tıkanmış durumda.
Hamas ve İsrail bu tıkanıklığı aşabilir mi? Aktörler şimdilik sadece birbirini suçluyor.
Son olarak İsrail Gazze’ye giden tüm insani yardımların durdurulması kararını aldı.
Sorun şu ki, Hamas Gazze’de kalmaya devam ederse, İsrail savaşı bitirmeye razı değil. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi Körfez Arap ülkeleri de Hamas kontrolündeki Gazze’de yeniden yapılanmayı finanse etmeye istekli değil.
Öte yandan Mısır, Hamas’ı ortadan kaldırma düşüncesinin gerçekçi olmadığını düşünüyor. İsrail’e yönelik 7 Ekim 2023 saldırılarını gerçekleştirmeden önce Gazze’yi on beş yıl boyunca yöneten ve yaklaşık 200 kişinin ölümüne, 250 civarında kişinin rehin alınmasına neden olan ve “savaşı tetikleyen” Hamas’ın otoritesini en azından seyreltecek bir çözüm arıyor.
- Nesrine Malik yazdı: Trump’ın Gazze planı, Arap ülkelerini imkansız bir seçimle karşı karşıya bırakıyor
Trump’ın Gazze planı süreci hızlandırıyor
ABD Savunma Bakanlığı’nda eski bir üst düzey terörle mücadele yetkilisi olan William Wechsler, Arap ülkelerinin Hamas’ın Gazze’deki varlığını nasıl ele alacakları konusunda bölündüğünü söylüyor. Wechsler’e göre, Arap liderler Hamas’ı Gazze’de bir yeniden yapılanma planına engel olabilecek pozisyonda görüyor. Arapların masaya koydukları herhangi bir öneri “sadece bir yeniden yapılanma planı değil. Siyasi ve güvenlik planı da olmalı” diyor.
Bu soru, Trump’ın ABD’nin Gazze’yi devralmasını ve Filistinli nüfusunun diğer ülkelere taşınması sırasında bölgeyi uluslararası bir merkez olarak yeniden geliştirmesini öngören bir teklif sunmasından sonra aciliyet kazandı.
Wall Street Journal‘daki habere göre Arap devletleri Trump’a karşı çıkma konusunda birleşmiş durumda. Ancak yine de Gazze’nin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda anlaşamıyorlar.
Kahire Zirvesi’ne doğru
Arap liderleri, 21 Şubat’ta Riyad’daki zirvede anlaşmaya varamamalarının ardından Gazze’nin geleceği için bir plan hazırlamak üzere 4 Mart Salı günü Kahire’de bir araya gelecekler. Yine de, birleşik bir yaklaşım konusunda anlaşmaya varıp varmayacakları hiç belli değil.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Suudi Arabistan ve Katar, Hamas’ın silahsızlanmasını ancak savaş sonrası Gazze’nin diğer Filistinli gruplarla birlikte yönetiminde siyasi bir rol oynamasını öngören Mısır planını destekliyor. BAE, Hamas’ın tamamen bölgeden çıkarılmasını istiyor ve bölgeyi yönetmesi için ABD tarafından terör örgütü olarak tanımlanan grubun rakibi olan Filistin Yönetimi’ne baskı yapıyor. Ayrıca Arap devletlerinin bölgeyi güvence altına almak için asker gönderip göndermemesi gerektiği konusunda da anlaşmazlık yaşıyorlar.
İsrail, arabuluculara Hamas’ın savaş sonrası Gazze’de herhangi bir rol oynamasını istemediğini bildirdi. Bu talep Washington tarafından da destekleniyor.
Durumu daha da karmaşık hale getiren, Hamas’ın ateşkesi Gazze’de hala güçlü olduğunu göstermek için kullanmasıdır. Bu durum, İsrail’de savaşın devam etmesini savunanların pozisyonunu güçlendirdi.
Hamas yetkililerinin çoğu, grubun Gazze’de yönetici olarak hayatta kalmasının pek mümkün olmadığını kabul ediyor. Ancak Arap ve Hamas yetkililerine göre, 15 ay süren acımasız çatışmaları atlatan grubun Gazze’deki radikal üyeleri, Hamas’ın perde arkasında etki gösterebilecek ve potansiyel olarak İsrail’e karşı savaşa dönebilecek silahlı bir güç olarak kalmasını istiyor.
Mısır’ın savaş sonrası Gazze için önerisi, enkaz temizlenirken ve su ile elektrik hizmetleri eski haline getirilirken Filistinlileri güvenli bölgelerde barındırmak için binlerce mobil evin getirilmesini içeriyor. Suudi Arabistan’ın desteğiyle Mısır, Gazze’nin yeniden inşa edilirken yönetilmesi için bağımsız bir komite oluşturmak üzere Hamas ile Batı Şeria’daki çoğu Filistinliyi yöneten Filistin Yönetimi arasındaki görüşmeleri teşvik etti. Mısırlı ve Filistinli yetkililere göre program, sonunda bir Filistin devletinin kurulmasını müzakere edecek tüm Filistinli grupları temsil eden teknokratik bir kabine öngörüyor.
Hamas yetkilileri, grubun Mısır önerisine karşı olmadığını belirtmiştir. Ancak grup, uzun bir düşmanlık geçmişi olan Filistin Yönetimi ile anlaşmazlık yaşamaya devam ediyor.
BAE, Katar, Mısır, Ürdün, Suudi Arabistan… Hamas ile ne yapmalı?
Mısırlı yetkililer ve görüşmelerden haberdar olan diğer kişilere göre, Mısır ayrıca Hamas ve diğer Filistinli gruplardan İsrail’e saldırmak için kullanılabilecek füze ve roketleri teslim etmelerini istiyor. Filistin devleti kurulana kadar silahlar, Mısır ve Avrupa gözetimi altında depolarda saklanacak. Ancak Mısırlı ve Hamas yetkililerine göre, Hamas’ın kıdemli müzakerecisi Halil el-Hayya, Şubat ayında Mısır istihbarat başkanı Hassan Rashad ile yaptığı görüşme sırasında teklifi kesin olarak reddetti.
Gazze’nin yeniden inşasının finansmanında büyük rol oynaması beklenen BAE ve diğer Arap yetkililere göre, bölgede Hamas varlığını içerecek herhangi bir çözüme kararlı bir şekilde karşı çıkıyor.
Bunun yerine, Arap yetkililere göre, reformdan geçmiş bir Filistin Yönetimi’nin Gazze’nin tek meşru yönetim organı olarak tanınmasını istiyor.
İsrail-Hamas ateşkesi uzayacak mı?
Bu seçenek, mevcut ve eski Arap yetkililere göre, Riyad’daki Arap zirvesine Filistin Yönetimi Başkanı Mahmut Abbas’a yapılan daveti engelleyen ve Hamas’ın da davet edilmesi gerektiğini savunan Katar tarafından karşı çıkılıyor.
Hamas’ın ısrarı aynı zamanda altı haftalık görece sakinlik sağlayan ateşkesi ilerletme görüşmelerini de zorlaştırıyor. Çatışmanın kalıcı olarak sonlandırılmasına yönelik tartışmalar kilitlenmiş durumda. Arabulucular Cuma günü, İsrailli rehineleri Filistinli tutsaklarla değiştirerek ilk aşamayı en az birkaç hafta daha uzatmaları için her iki tarafa da çağrıda bulundu.
Görüşmelere dahil olan Arap yetkililere göre, İsrail ve Hamas ekipleri şartları belirlemek için Kahire’deydi. Her iki tarafın da bir uzatmaya açık olduğunu belirttiler.
27 Şubat Perşembe günü dört cesedin serbest bırakılmasından sonra, 7 Ekim saldırılarında alınan 58 rehine hala Gazze’de bulunuyor. İsrail, bunların yarısından fazlasının öldüğüne inanıyor. Hamas ayrıca 2014 Gazze savaşında öldürülen bir İsrailli askerin cesedini de tutuyor. Yakın zamanda dönen birçok rehine esarette kötü koşullardan bahsetti. Bu da kalanları kurtarma konusunda daha fazla aciliyete sebep oluyor.
Kaynak: WSJ
