Fransa’da yarın (10 Eylül Çarşamba) hayat duruyor. Son hükümetin teklif ettiği 2026 bütçesine tepki olarak hayata geçirilecek eylemde Fransızların işe gitmemesi, alışveriş yapmaması, çocuklarını okula göndermemesi ve “sembolik mekanlarda barışçıl eylemler” düzenlemesi bekleniyor.
Fransa yarın (10 Eylül) son hükümetin teklif ettiği 2026 bütçesine karşı eylem yapıyor. “Bloquons tout”, yani “her şeyi bloke et” adı verilen eylemle son başbakan François Bayrou ve dün düşen hükümetinin yazın teklif ettiği bütçedeki kemer sıkma politikaları protesto edilecek. Özellikle kamu harcamalarında yapılması teklif edilen geniş çaplı tasarruf tepki topluyor.
Eyleme destek verecek Fransızların yarın işe gitmemesi, alışveriş yapmaması, çocuklarını okula göndermemesi ve sembolik mekanlarda barışçıl eylemler düzenlemesi bekleniyor.
Eylem, “Bayrou’nun planına karşı / kemer sıkmaya karşı / sosyal adalet için” ve “boykot / direniş / dayanışma” sloganlarıyla öne çıkıyor.
Londra Queen Mary Üniversitesi’nden akademisyen Dr. Andrew WM Smith eylemin “siyasi dikkatin yaşam maliyeti krizine dönmesi” için bir çağrı olduğunu ve “Parlamento’da yaşananlar karşısında insanların yeterince temsil edilmediğini” hissettiğini söyledi.
Eylem nereden çıktı?
“Bloquons tout”, temmuz ayında eski başbakan François Bayrou’nun 2026 bütçe tasarısını sunmasıyla doğdu. Tasarıda iki milli tatili kaldırmak, emekli maaşlarını dondurmak ve sağlık harcamalarını beş milyon euro kadar kısmak gibi maddeler vardı.
Sosyal medya üzerinden #10eylül ve benzeri etiketlerle doğan eylem planı ilk başta 2018-2019 yıllarının “Gilets jaunes”, yani “sarı yelekliler” eylemlerine benzetildi.
Yapılan bir araştırma ise “sarı yelekliler” hareketinin aksine burada büyük bir sol tabanın aktif olduğunu ve eyleme destek verenlerin yüzde 70’inin 2022’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aşırı-solun adayı Jean-Luc Mélenchon’a oy verdiğini belirtiyor. Mélenchon, eyleme arka çıkan siyasetçiler arasında bulunuyor.
Yine aynı araştırma, hareketin özellikle üniversite mezunu ve 25-34 yaş arası Fransızlarda yankı bulduğunu gösteriyor. Sosyal eşitsizlik, iklim değişikliği ve sağlık sistemi eylemcilerin en çok önem atfettiği konular arasında geliyor.
Le Monde’un haberine göre Fransız istihbaratı eyleme katılacakların sayısının yüz bine varabileceğini ancak hükümetin düşmüş olmasının bazı eylemcileri caydırabileceğini ön görüyor.
Trenler duracak
Fransa’nın en büyük demiryolu sendikalarından biri olan Sud-Rail de eylem planına destek çıkarak 10 Eylül için grev çağrısı yaptı. Çağrı üstüne Fransa boyunca birçok tren ve metro seferinin iptal olması bekleniyor. Yol ve feribot seferlerinin de etkilenmesi bekleniyor.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Pek çok işçi sendikası, Bayrou’nun tasarısına karşı endişelerini dile getirmelerine rağmen eyleme doğrudan destek vermekten çekindi.
Hükümet eylemden iki gün önce düştü
Başbakan François Bayrou, 8 Eylül Çarşamba günü parlamentoda güvenoyu alamayarak görevinden düşmüş oldu. Bayrou, dokuz aylık görev süresinde Fransa’nın büyüyen kamu borcunu azaltmak için 44 milyar euroluk kesinti planı açıklamıştı. Ancak azınlık hükümetinin desteği yetersiz kaldı.
Bayrou, iki yıl içinde görev yapan dördüncü başbakan olarak tarihe geçti. Fransa’nın meclis aritmetiği, başbakanların uzun süre görevde kalmasını neredeyse imkânsız hale getirdi.
Fransa, onlarca yıldır gelirinden fazlasını harcıyor. 2025 başında kamu borcu 3,3 trilyon euroya ulaştı; bu da GSYH’nin yüzde 114’ü demek. Bu oran, Yunanistan ve İtalya’dan sonra euro bölgesinin en yükseği. Kişi başına düşen borç yaklaşık 50 bin euro.
Emeklilik yaşı iki yıl önce 64’e çıkarılmış olsa da Bayrou, sosyal harcamalarda daha sert kısıtlamalara gidilmezse ülkenin “yaşam destek ünitesine bağlı bir hasta” gibi kalacağını savundu. Sol partiler ise kesinti yerine vergi artışı çağrısı yapıyor. Bayrou’nun kısıtlama teklifi “her şeyi bloke et” eyleminin doğmasına sebep oldu.
Hava trafiği de haftaya duracak
Ulusal Hava Trafik Kontrolörleri Birliği (SNCTA) sendikasına bağlı Fransız hava trafik kontrolörleri, operasyon yönetiminde değişiklik talebiyle 18-19 Eylül tarihleri arasında ayrı bir greve gidecek. Hava trafik kontrolörlerinin grevinin, Fransa üzerinden uçanlar da dahil olmak üzere Avrupa genelinde binlerce uçuşun durdurulmasına sebep olacağı düşünülüyor.
Kaynaklar: France 24, Independent, Le Monde
Derleyen: Can Malik Kiremitçi
