Geçen hafta dünyada yaşanan gelişmeler (3 Eylül- 9 Eylül 2018): Tahran Zirvesi, Çin-Afrika Forumu, Arjantin’in IMF temasları

Geçen hafta gün gün öne çıkan başlıklar:

3 Eylül

• Cuma günü Tahran’da toplanacak olan Rusya-Türkiye-İran Suriye 3’lü zirvesi öncesi Şam’ı ziyaret eden İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Başbakan İmad Hamis ve Dışişleri Bakanı Velid Muallim ile görüştü. Zarif’in ziyaretinin ana gündem maddesi, Suriye’nin yeniden inşa sürecinde Şam-Tahran ekonomik işbirliği konusu vardı. Temaslarda ayrıca Suriye sorununun nihai çözümü, Astana süreci, İdlib’de son durum, mültecilerin ülkeye dönmesi ve ülkenin yeniden inşa süreci ele alındı.
• Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, Tahran’da yapılacak Rusya-Türkiye- İran zirvesini önemli bulduklarını, zirvede Suriye sorunun çözümü ve İdlib’deki durum konularında Rusya ile Türkiye arasında ortak bir anlayış gelişmesini umduklarını söyledi. Muallim, Türkiye ile karşı karşıya gelmek istemediklerini ifade etti.
• Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suriye’nin İdlib bölgesinde sorunun giderek çözülmesi daha zor bir hâl aldığını, gelişen durumun ülke için güvenlik riskini artırdığını ve bunun karşısında uzun süre hareketsiz kalmanın mümkün olmadığı ifade etti. Lavrov, bölgedeki silahlı cihatçı unsurlar ile muhaliflerin birbirinden ayrılmasına hız verilmesi gerektiğini söyledi.
• Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, bu hafta Türkiye’ye gerçekleştireceği kesinleşen ziyaretin ana konusunun, Suriye’nin İdlib bölgesindeki durum olacağını açıkladı.
• İsrail Savunma Bakanı Avigdor Liberman, İran’ın bölgede kendilerine karşı tehdit unsuru olmayı sürdürdüğünü ve bununla mücadele etmeyi sürdüreceklerini söyledi. Suriye’de yaptıkları gibi Irak sınırları dahilinde de İran’a ait olan askeri hedefleri vurabilecekleri uyarısında bulundu.
• Irak’ta 12 Mayıs’ta gerçekleşen seçimlerin ardından parlamento ilk kez toplandı. Irak Anayasası’na göre seçimlerinin yapılmasının ardından 90 gün içerisinde toplanmak ve meclis başkanını seçmek durumunda olan milletvekilleri ortak bir isim üzerinde karar kılamadı. Irak’ta farklı bloklar arasında hükümet kurmaya yönelik müzakereler ise devam ediyor.
• Irak Başbakanı Haydar el-İbadi’nin görevden aldığı Haşdi Şabi komutanının yetkilerinin başbakanlık makamı üzerine geçtiği bildirildi.
• Çin-Afrika İşbirliği Forumu, Pekin’de başladı. Resmi teması “İşbirliği Yoluyla Ortak Kazanç, Çin-Afrika Kader Ortaklığı” olan zirveye, 53 Afrika ülkesinden lider veya temsilciler katılıyor. Zirvede taraflar karşılıklı işbirliğinin geleceğini masaya yatıracak. Zirvenin açılış konuşmasını yapan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Afrika kıtasına 60 milyar dolar finansal destek sağlayacaklarını, Çin özel sektör temsilcilerinin de kıtaya 3 yıl zarfında 10 milyar dolar yatırım yapmalarını teşvik edeceklerini duyurdu. Afrika ülkelerinden ithalatlarını arttıracaklarını açıklayan Şi Cinping, Afrikalı finans kuruluşlarının tahvil ihracına da kolaylık sağlayacaklarını söyledi.
• Avrupa Birliği (AB), Çin’den ithal edilen güneş panellerine uyguladığı ticari kısıtlamaları kaldırma kararı aldı.
• İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Katalonya’ya daha fazla özerklik verilmesi konusunda referandum yapılmasını önerdi. Sanchez ayrılıkçıların talep ettiği bağımsızlık referandumuna kesin olarak karşı olduğunu açıkladı.
• Berlin’de düzenlenecek Katar-Almanya İş ve Yatırım Forumu öncesi konuşan Katar Finans Bakanı Ali Sharif al-Emadi, Almanya’ya milyarlarca dolar yatırım yapmayı hedefledikleri, önceliklerinin orta ölçekli işletmelere yönelmek olduğunu açıkladı.
• Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin 6. Devlet Başkanları Zirvesi, Kırgızistan’da toplandı. Türkiye’nin kurucu üyesi olduğu konseyin bu yılki liderler zirvesine gözlemci ülke sıfatıyla ilk kez Macaristan da katıldı.
• FIFA, yılın en iyi futbolcusu, teknik direktörü, kalecisi ve golü kategorilerinde finale kalan adaylar belli oldu. Barcelona’dan Lionel Messi 12 yılın ardından ilk kez en iyi futbolcu kategorisinde son üçte yer almadı. Liverpool’dan Muhammed Salah, Real Madrid’den Luka Modric ile Juventus’tan Cristiano Ronaldo son üçe kaldı.
• Brezilya’nın Rio de Janeiro kentindeki en büyük müzelerinden Ulusal Müze’de yangın çıktı. Koleksiyonunda 20 milyondan fazla eser bulunan müzenin büyük hasar gördüğü bildiriliyor.
• BM, Almanya’nın Başkenti Berlin’de düzenlenen Çad Gölü Havzası İnsani Yardım Konferansı’nda bir araya gelen bağışçı ülkelerin, dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı Çad Gölü bölgesine acil yardım için toplam 2 milyar dolar yardım yapma sözü verdiğini açıkladı.

4 Eylül

• ABD Başkanı Donald Trump, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı İdlib’e düşünmeden saldırmaması konusunda uyardı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, Şam yönetiminin bölgede kimyasal silah kullanması durumunda ABD’nin müdahalede bulunacağı açıklandı.
• ABD Başkanı Trump’ın bu ay içerisinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (MBGK) İran konusunun ele alınacağı bir oturuma başkanlık yapacağı açıklandı.
• ABD Genelkurmay Başkanı General Joseph Dunford, İdlib’e gerçekleştirilecek geniş çaplı bir askeri operasyonun büyük bir insani krize yol açabileceği uyarısında bulundu.
• Suriye Dışişleri Bakanlığı tarafından ABD’nin üçüncü ülkeler üzerinden gerçekleştirdiği silah ve teçhizat yardımlarıyla IŞİD ve El Nusra cephesine destek sağladığı iddiasında bulunuldu.
• Kremlin Sözcülüğünden yapılan açıklamada İdlib’e yönelik bir operasyon konusunda uyarıda bulunan ABD Başkanı Trump’ın konuya yaklaşımının temelsiz ve yetersiz olduğu ifade edildi.
• Rusya Hava Kuvvetleri, üç haftalık aranın ardından yeniden İdlib’e hava saldırısı düzenledi.
• İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Suriye’nin İdlib kentindeki durumun son derece kritik olduğunu söyledi. Zarif, kentin cihatçı teröristlerden, sivil kaybının en az olacağı şekilde arındırılmasına yardımcı olacaklarını ifade etti.  
• Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova yönetiminin ABD’nin İran’a yönelik tek taraflı yaptırımlarının karşısında duracağını açıkladı.
• İran Dışişleri Bakanlığı, Lübnan’a silah yapımında kullanılan malzeme gönderdiklerine dair iddiaların asılsız olduğunu açıkladı.
• İran’da, 6 Ağustos’ta hükümet tarafından ilan edilen yeni ekonomi paketinin ardından düşüşe geçmesi beklenen dolar kuru serbest piyasada yeni bir rekora imza attı.
• Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo’nun telefon görüşmesi yaptığını, temasta İdlib ve Menbiç konularının ele alındığını açıkladı.
• Kuzey Kore Devlet Başkanı Moon Jae-in ile ABD Başkanı Trump’ın, 18 Eylül’de düzenlenecek BM Genel Kurulu Toplantısı sırasında Kuzey Kore sorununu görüşecekleri açıklandı.
• Taliban kaynakları, Hakkani Ağı’nın lideri Celaleddin Hakkani’nin öldüğünü açıkladı. Taliban’a bağlı olarak faaliyet gösteren Hakkani yapısı, ABD tarafından 2012 yılında terör örgütü listesine alınmıştı.
• Mısır’ın başkenti Kahire’de Amerikan Büyükelçiliği önünde bombalı saldırı girişiminde bulunuldu.
• Pakistan’da cumhurbaşkanlığı seçimlerini, kısa zaman önce parlamento seçimlerinden galip ayrılan Pakistan Adalet Hareketi’nin (PTI) adayı Arif Alvi kazandı. Arif Alvi beş yıl boyunca görevde kalacak.
• Çin Ulusal Halk Meclisi Başkanı Li Zhanshu’nun, Devlet Başkanı Şi Cinping’in özel temsilcisi olarak beraberindeki heyetle cumartesi günü ülkenin 70. kuruluş yıldönümü kutlamaları için Kuzey Kore’yi ziyaret edeceği bildirildi.
• Fransa’da, Çevre Bakanı Nicolas Hulot’nun ardından Spor Bakanı Laura Flesse de istifasını açıkladı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, kabinede istifalarla boşalan iki koltuğa yeni isimler atadı.
• Arjantin Devlet Başkanı Mauricio Macri, ekonomik krizle mücadele önlemleri kapsamında bütçe açığını gidermek üzere belli ihracat kalemlerine vergi getirileceğini, kamu harcamalarında kısıntıya gidileceğini ve kamu sektörünün küçültülmesi amacıyla bazı bakanlıkların kapatılacağını duyurdu. Maliye Bakanı Nicolas Dujovne, Uluslararası Para Fonu (IMF) ile 50 milyar dolarlık kredi programının serbest bırakılmasını görüşmek için Washington’da bulunuyor.
• Arjantin Maliye Bakanı Dujovne’nin IMF heyeti ile görüşmesi öncesinde konuşan ABD Başkanı Trump, Arjantin hükümetinin ekonomik krizle mücadelesine ve IMF ile işbirliği çabalarına destek verdiğini açıkladı.
• Amazon, Apple firmasının ardından piyasa değeri 1 trilyon doları geçen ikinci Amerikan şirketi oldu.

5 Eylül

• Çin-Afrika Forumu kapsamında konuşan Çin Ticaret Bakanı Zhong Shan, Çin’in 2018 senesinin sonuna kadar Afrika kıtasında en az 200,000 kişiyi teknik eğitimden geçirmiş olacağını söyledi.
• Pakistan ziyareti öncesinde konuşan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, ABD’nin eski Afganistan Büyükelçisi Zalmay Khalilzad’ın Dışişleri Bakanlığı bünyesinde Afganistan danışmanı olarak atandığını açıkladı. Pakistan’ın Afganistan’daki gerilimi düşürme konusundaki rolü Pompeo’nun çantasındaki önemli gündem başlıkları arasında bulunuyor.
• Norveç’in 1 trilyon dolar değerindeki varlık fonu, yatırım yapılan şirketlere sürdürülebilirlik konusunda daha katı uygulamalar getiriyor. Bu çerçevede, denizlerdeki plastik kirliliği ile mücadele, varlık fonunun en önemli hedeflerinden biri olacak.
• Bugün açıklanan ankete göre, Brexit oylamasının bugün tekrar gerçekleşmesi halinde İngiliz vatandaşlarının yüzde 59’u oyunu Avrupa Birliği’nde kalmaktan yana kullanacağını belirtiyor. Bu oran, 2016 Brexit referandumu sonrasında Brexit karşıtlarının ulaştığı en yüksek seviye.
• Pyongyang ile Washington arasında devam eden gerilime karşın Kuzey Kore’de bulunan Güney Kore heyeti, Kore yarımadasının iki ülkesi arasında gerçekleşmesi planlanan üçüncü Kore Zirvesi’nin detaylarını netleştirdi. Zirvenin eylül sonunda gerçekleştirilmesi bekleniyor.
• Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, cuma günü gerçekleştirilecek oturumda Suriye’nin İdlib bölgesinde yaşanan gelişmeleri görüşecek. ABD’nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Nikki Haley, Suriye’yi kimyasal silah kullanmaması konusunda uyardı.
• Ekvador’un başkenti Quito’da toplanan Arjantin, Brezilya, Ekvadr, Kosta Rika, Kolombiya, Şili, Meksika, Panama, Paraguay, Peru ve Uruguay temsilcileri, iki gün süren görüşmelerin ardından Venezüela vatandaşı göçmenler için ortak kaynak yaratma konusunda anlaşma imzaladı. Geçtiğimiz günlerde bir açıklama yapan Birleşmiş Milletler, yaşanan göç dalgasının “kriz” boyutuna ulaştığını söylemişti.
• İngiliz polisi, Rus vatandaşı eski çifte ajan Sergey Skripal ve kızı Yulia’yı geçtiğimiz aylarda sinir gazı kullanarak öldürmeye çalışan ve Rusya vatandaşı olan iki şüphelinin isimlerini açıkladı. İngiltere Başbakanı Theresa May, Rusya’nın bu sayede, ülke dışında bulunan diğer muhaliflere mesaj vermek istediğini söyledi.
• Lübnan Temsilciler Meclisi Sözcüsü, ülkenin “yoğun bakımda” olduğunu belirterek ekonomideki risklere dikkat çekti. Parlamento seçimlerinin üstünden 4 ay geçmesine karşın Saad al-Hariri’nin ulusal birlik hükümetini kurmayı başaramamış olması ülke ekonomisi için endişeleri artırıyor.
• Almanya’nın önde gelen iş insanlarına konuşan Şansölye Angela Merkel, İngiltere ile Avrupa Birliği arasında süren Brexit görüşmelerinin başarısızlıkla sonuçlanma ihtimalinin göz ardı edilemeyeceğini söyledi.
• ABD Savunma Bakanı Jim Mattis, Suriye’nin İdlib kentinde bulunan Beşar Esad muhalifi grupların kimyasal kapasiteye sahip olduklarını gösteren herhangi bir istihbarat raporunun bulunmadığını söyledi. Mattis, Esad yönetiminin ise daha önce kimyasal saldırı düzenlediğini ve İdlib’i yakından takip ettiklerini belirtti.
• Arjantin heyeti ile gerçekleşen görüşme sonrasında konuşan Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Christiane Lagarde, 50 milyar dolar tutarındaki kredinin hızlandırılması konusunda ilerleme sağladıklarını ifade etti.
• Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas Ankara’da temaslarda bulundu. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşen Maas, daha sonra TBMM’yi ziyaret etti. Görüşmelerin ana gündem maddeleri Almanya ile Türkiye arasındaki ikili ilişki ve İdlib’deki gelişmeler oldu. Maas, Türkiye ile Almanya arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesi çağrısını yineledi.
• Pakistan’ın başkenti İslamabad’da temaslarda bulunan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ve ABD Savunma Bakanı James Mattis, İmran Han yönetimiyle yakın çalışarak aradaki gerilimi çözmek istediklerini açıkladı. Pakistan’daki temasları sonrasında konuşan Pompeo, Afganistan’da istikrarın Pakistan’ın desteği olmadan sağlanamayacağını söyledi. Temaslar sırasında ABD heyetinin, Pakistan’ın yeni lideri İmran Han’ın sosyoekonomik reform paketine tam destek verdiği belirtiliyor.
• ABD Kongresi’nde yapılan özel oturuma davetli olarak katılan Facebook ve Twitter’ın üst düzey yöneticileri Kongre üyelerinin sorularını cevaplandırdı. Oturumda Facebook ve Twitter yöneticileri, önümüzdeki seçimlerde sosyal medya üzerinden yapılacak siyasi manipülasyonlara daha hazırlıklı olduklarını belirtti. Ancak, Kongre üyelerinin iki kurum tarafından atılan adımların yetersiz olduğu gerekçesiyle yeni yasal düzenlemeler getirecekleri belirtiliyor.
• Suriye’nin İdlib kentine düzenlenmesi planlanan operasyon öncesinde diplomatik temaslar devam ediyor. Ancak Reuters’in haberine göre Suriye birlikleri Hama kentini topçu ateşiyle vurmaya başladı, Suriye tankları ise Morek kasabasına doğru ilerledi. Rusya hava kuvvetlerinin ise 3 haftalık aranın ardından ilk kez İdlib’i bombaladığı belirtiliyor. Öte yandan, Kremlin tarafından yapılan açıklamada Rusya, Türkiye, Almanya ve Fransa arasında dörtlü İdlib zirvesinin toplanması için yapılan çağrı yinelendi.

6 Eylül

• New York Times gazetesi, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminde olduğu belirtilen bir kişinin isimsiz kaleme aldığı makaleyi yayınladı. “Trump yönetimi içindeki direnişin bir parçasıyım” başlıklı makaleyi kaleme alan kişi, Donald Trump’ın başkan olmak için temel ve yeterli nitelikleri taşımadığını iddia ediyor ve yönetim içerisinde bir grup kişinin, başkanın hatalı hareketlerini engellemek için gayret gösterdiğini ifade ediyor. Başkan Trump, makaleyi kaleme alan kişiyi vatana ihanetle suçlarken, New York Times gazetesini de ağır bir dille eleştirdi.
• ABD Başkanı Donald Trump, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nın (NAFTA) yenilenmesi müzakerelerinde anlaşmaya varılamayan Kanada’nın bu tavrını sürdürmesi durumunda bundan zarar göreceği uyarısında bulundu.
• ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile Savunma Bakanı James Mattis’in Hindistan ziyareti başladı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile temasta bulunacak iki bakanın ajandasında, ikili işbirliğinin derinleştirilmesi, İran yaptırımlarına uyması konusunda Yeni Delhi’nin ikna edilmesi, Rusya askeri sanayi ile tarihsel işbirliği bulunan Hindistan’a karşı gündemde olan yaptırımlar, son dönemde Hindistan’ın Çin ile gelişen bölgesel işbirliği ve küresel ticaret konuları bulunuyor.
• ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, kasım ayında devreye girecek olan İran’ın enerji sektörünü hedef alan yaptırımlardan gerek görülmesi halinde bazı ülkeleri muaf tutabileceklerini, fakat bundan önce bütün ülkelerden İran’dan gerçekleştirdikleri petrol ithalatını sıfırlamalarını talep ettiklerini söyledi. Pompeo, aksi takdirde ilgili ülkelere yaptırım uygulayacakları uyarısında bulundu.
• Çin Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, ABD’nin ithal edilen Çin mallarına yönelik ilave gümrük vergisi kararları alması halinde Pekin yönetiminin de ABD mallarında yönelik olarak aynı şekilde cevap vermek zorunda kalacağı belirtildi. ABD Başkanı Donald Trump dün yaptığı açıklamada, Çin mallarına yönelik olarak 200 milyar dolarında ilave gümrük vergisi kararı alabileceğini söylemişti.
• İngiltere’nin, Skripal saldırısıyla ilişkili olduğu tespitiyle iki Rus şüphelinin isimlerini açıklayıp, saldırının üst düzey bir Rus yetkili tarafından onaylandığı iddiasıyla Rusya’ya resmen suçlama yöneltmesinin ardından bir açıklama yapan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, suçlamaların kabul edilemez olduğunu ifade etti. Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da, dünyada Rusya karşıtlığını yayma çabalarına karşı durmaya devam edileceği belirtildi.
• ABD, Fransa, Almanya ve Kanada, Skripal saldırısından Rusya istihbarat mekanizmasını sorumlu tutan İngiltere’ye destek açıkladı. Beş ülke ortak bildiri yayınlayarak yabancı istihbarat teşkilatlarının hasmane aktivitelerine karşı durmak hususunda ortak irade beyanında bulundu; Rusya’ya çağrıda bulunarak sinir gazı programı hakkında tüm bilgileri paylaşmasını talep etti.   
• Almanya Şansölyesi Merkel, Suriye’de cihatçı güçlerin kontrolünde bulunan İdlib’de hem silahlı radikal unsurlarla etkili mücadele edilmesinin hem de sivillerin korunmasının zorunluluk olduğunu söyledi. Merkel, bölgedeki durumun risk arz ettiğini belirterek, insani bir felaketin ortaya çıkmasını engellemek için dikkatli olunması gerektiğini ifade etti.  Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile konuyu görüştüğünü söyleyen Merkel, Rusya’dan verdiği sözleri tutmasını beklediğini belirtti.
• Fransa Genelkurmay Başkanı Francois Lecointre, Şam yönetiminin İdlib’de kimyasal silaha başvurması halinde, duruma sessiz kalmayacaklarını ve hükümet hedeflerini vuracaklarını açıkladı. Lecointre, IŞİD tehdidinin yeni yıldan önce ortadan kaldırılacağını ifade etti.
• Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, Suriye ordusunun envanterinde bulunan kimyasal silahların, Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’nün (OPCW) denetiminde, ABD’nin yardımıyla yok edildiğini belirtti.
• Lübnan Cumhurbaşkanı Michel Aoun, Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönüşü için Rusya’nın hazırladığı planı bir fırsat olarak gördüğünü ifade etti. Aoun, uluslararası topluma işbirliği çağrısı yaptı.
• Brezilya Anayasa Mahkemesi, Brezilya Yüksek Seçim Kurulu’nun yolsuzluk suçundan hapiste bulunan eski Devlet Başkanı Lula Da Silva’nın devlet başkanlığı seçimlerinde aday olamayacağına dair kararını onadı.
• Kuzey Kore ile Güney Kore liderlerinin gerçekleştirecekleri üçüncü görüşmenin 18 Eylül’de yapılacağı açıklandı. Cumhurbaşkanı Moon Jae-in’nin Ulusal Güvenlik Danışmanı Chung Eui-yong, zirvenin detaylarını görüşmek için Pyongyang’da temaslarda bulunuyor.  Chung Eui-yong, Kuzey Kore lideri Kim Jong-un’un ABD ile yürütülen nükleer silahsızlanma müzakerelerini Başkan Trump’ın ilk dönemi sonlanmadan tamamlamayı arzu ettiğini açıkladı.  
• Kabil ile Pekin yönetimlerinin, Afgan güvenlik güçlerinin Çin ordusu tarafından eğitilmesi konusunda anlaşmaya vardığı açıklandı. İşbirliğinin, Afganistan’ın Pekin Büyükelçisi, işbirliğinin El Kaide ve IŞİD örgütleriyle daha etkili mücadele hedefiyle kurulduğunu ifade etti.
• Hindistan Anayasa Mahkemesi eşcinselliği suç kabul eden yasa maddesini iptal etti.
• Almanya’daki göçmen karşıtı protestolarla ilgili konuşan Şansölye Angela Merkel, aşırı sağcı Almanya için Alternatif Partisi’ni (AfD) ülkedeki etnik tansiyonu artırmakla suçladı.  
• ABD adli makamları, 2014-2018 döneminde dünya genelinde gerçekleşen çeşitli siber saldırının arkasında Kuzey Kore rejiminin olduğunu açıkladı. Siber saldırılar sırasında, Bangladeş merkez bankasından 81 milyon doların çalınması ve Sony’nin kurumsal e-posta serverlarının hacklenmesi dahil birçok yasadışı eylemin gerçekleştirildiği ifade edildi.
• Ekonomisi resesyona giren Güney Afrika Merkez Bankası Başkanı Lesetja Kganyago, yatırımcıların ülke ekonomisini Türkiye ve Arjantin ile karşılaştırmaması gerektiğini söyledi. Kganyago, diğer ülkelerden farklı olarak Güney Afrika Merkez Bankası’nın kredibilitesinin yüksek olduğunu ve anayasaya bağlı olarak çalıştığını söyledi.  
• Amerikalı ünlü aktör Burt Reynolds 82 yaşında hayatını kaybetti.

7 Eylül

• Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran’ın başkenti Tahran’daki üçlü Suriye zirvesinde bir araya geldi. Zirvenin ana gündem maddesi İdlib oldu. Zirve sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan ateşkes çağrısında bulunurken, Putin terörist ve muhalif grupların masada bulunmadığını belirterek, o gruplar için konuşulamayacağını söyledi. Zirve sonrasında yayımlanan bildiride bölgedeki çatışmanın siyasi süreç yoluyla aşılabileceğine dair inanç yinelendi ve sürecin Astana ruhuna bağlı bir işbirliği ile yürütülmesi kararlaştırıldı.
• Tahran’da gerçekleştirilen üçlü zirveden saatler sonra Rus ve Suriye savaş uçakları İdlib ve Hama çevresine bombardıman düzenledi.
• Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Tahran Zirvesi sonrasında yaptığı açıklamada, zirvenin sonuçlarını bilmediğini fakat Astana garantörlerinin zamana ihtiyaç duyduğunu açıkladı.
• Tahran’daki üçlü zirve sonrası açıklama yayımlayan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dünyanın, Suriye yönetiminin binlerce masum insanı öldürmesine sessiz kalması halinde Türkiye’nin bu oyunun içinde yer almayacağını ve bu oyunu kenardan izlemeyeceğini açıkladı.
• Çin’in ABD ile ticaret fazlası ağustos ayında 31 milyar dolara çıkarak, haziran ayından sonra bir kez daha rekor tazeledi.  Bu veriler sonrasında ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin’e karşı süren ticari baskısının artarak devam etmesi bekleniyor.
• Apple tarafından yapılan açıklamada, Çin’den ithal edilen ürünlere uygulanan gümrük vergisinin Apple’ın birçok ürününü etkileyeceği belirtildi.
• İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani yaptığı açıklamada, ABD’nin bir yandan İran halkına baskı kurmaya çalıştığını diğer yandan ise İran’la müzakerelere başlamak için mesaj gönderdiğini söyledi.  Ruhani, “Mesajlarınızı mı dikkate almalıyız yoksa yabani davranışlarınızı mı?” diye konuştu.
• Almanya, dijital şirketlerin vergilendirilmesini sağlayacak olan Avrupa Birliği vergi düzenlemesi için ilave zamana ihtiyaç duyduklarını açıkladı. Finans Bakanı ise geçtiğimiz günlerde vergi düzenlemesinin en yakın sürede hayata geçmesi gerektiğini söylemişti. Mart ayında teklif edilen vergi düzenlemesine, ülkelerindeki inovasyonun yavaşlamasından endişe eden İrlanda ve Nordik ülkeleri karşı çıkıyor.
• New York Times’ın haberine göre dünyaca ünlü Alibaba Grubu’nun kurucusu Jack Ma, pazartesi günü emekli olacak ve şirketteki görevlerinden ayrılacak. Ma’nın eğitim faaliyetlerine yöneleceği belirtiliyor.
• Viyana’da toplanan Avrupa Birliği ülkeleri ekonomi ve maliye bakanları, kara para aklama ve terörizmle mücadele kapsamında önemli kararlar aldıklarını belirterek, kripto para ilgili olarak düzenleme getireceklerini açıkladı.
• Irak’ın Basra kentinde devam eden gösteriler sebebiyle Irak yönetimi kentte sokağa çıkma yasağı ilan etti. Göstericilerin su artıma tesislerine ve petrol sahalarına girdikleri belirtiliyor. İran yönetimi ise Irak’la sınır hattında bulunan Şelamçe Sınır Kapısı’nı kapattığını duyurdu. Gün içinde şiddetlenen gösteriler sırasında İran’ın Basra Başkonsolosluğu ateşe verilmişti. Irak meclisinin cumartesi günü toplanarak Basra’daki gelişmeleri görüşeceği açıklandı.
• ABD Başkanı Donald Trump, Japonya ile ticaret anlaşması için müzakerelere başladıklarını söyledi. Trump, Tokyo yönetiminin, anlaşmanın sağlanamama durumunun büyük bir sorun olacağının farkında olduğunu belirtti. ABD Başkanı, Hindistan yönetiminin de görüşmelere başlamak istediğini açıkladı.
• ABD, Eylül 2020 tarihine kadar 1,500 ilave askerini Almanya’da bulunan askeri üsse konuşlandıracağını açıkladı. Bu karar sonrasında Almanya’da bulunan ABD askeri sayısı 33,000 olacak. Bu karar sonrasında ABD ile Rusya arasında yeni bir gerilim yaşanabileceği belirtiliyor.
• Afganistan’da bulunan ABD Savunma Bakanı James Mattis, Cumhurbaşkanı Ashraf Ghani ile görüştü. Görüşmede, Kabil yönetimi ile Taliban arasındaki barış süreci, seçim süreci ve ülkede kalıcı güvenliğin sağlanması için atılacak adımlar konuşuldu.
• Alman askeri birlikleri, Norveç’te, Soğuk Savaş döneminden sonra gerçekleştirilecek en büyük tatbikat için ülkeye geldi. Rusya yönetimi de geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Çin ve Moğolistan ile beraber, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından en büyük savaş tatbikatını gerçekleştireceklerini açıklamıştı.
• Brezilya’da başkanlık seçim süreci kaosa dönüşüyor. Önde gelen aşırı sağ aday adayı Jair Bolsonaro bıçaklı saldırıya uğradı. Bolsonaro’nun durumununun ciddiyetini koruduğu belirtiliyor.
• Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşen İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Rusya ile İran’ın beraber çalışarak ABD’yi dizginleyebileceğini söyledi. Hamaney, ABD’nin insanlık için tehdit olduğunu söyledi.
• İran Devrim Muhafızları tarafından yapılan açıklamada, PJAK grubuna bağlı 6 militanın öldürüldüğü açıklandı. Yapılan açıklamada, bu üyelerin temmuz ayında İran sınır tesisine düzenlenen ve 10 muhafızın öldürüldüğü saldırı ile ilişkili oldukları belirtildi.  
• Yemen’de Husiler, Cenevre’de gerçekleşmesi planlanan barış görüşmeleri için, heyetlerini taşıyacak uçağın Suudi saldırısına maruz kalmayacağına ve az sayıda yaralı üyelerini bölgeden çıkarabileceklerine dair Birleşmiş Milletler’den garanti beklediklerini açıkladı.
• Fransa Savunma Bakanı Florence Parly tarafından yapılan açıklamada, Fransa ve İtalya orduları tarafından kullanılan uyduya Rusya’nın müdahale girişiminde bulunduğu belirtildi. Parly, Rusya’nın bu hamlesini “casusluk faaliyeti” olarak tanımladı.

8 Eylül

• Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, Suriye ve Rusya’nın İdlib’e yönelik son bir ayın en ağır hava saldırılarını düzenlediğini duyurdu. Hava saldırıları, Rusya, Türkiye ve İran arasında Tahran’da yapılan görüşmelerden bir gün sonra başlatıldı. Cuma günü yapılan görüşmelerde Türk hükümeti Suriye’de ateşkes sağlanması için Rusya ve İran’ı ikna etmeye çalışmış ancak taraflar bir mutabakata varamamıştı.
• Rusya Savunma Bakanlığı, İdlib’deki cihatçı unsurların kimyasal silah kullanarak provokasyon hazırlıklarını tamamladıklarını, planı uygulamak için dışardan gelecek bir ekibin beklendiğini açıkladı.  
• Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Tahran Zirvesi’nin ardından İran’ın dini lider Ayetullah Ali Hamaney ile bir araya geldi. Görüşme, basına kapalı gerçekleştirildi.
• ABD Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford, Washington yönetiminin İdlib’deki terör örgütü kapsamındaki silahlı unsurlarla mücadele için kendi planını önermeye hazır olduğunu, fakat bu konuda Rusya ile işbirliğinin söz konusu olmadığını ifade etti.
• ABD yönetiminin, Venezüela ordusundaki bazı gruplarla darbe yapmaları için gizli görüşmeler yürüttüğü, darbenin başarısız olma ihtimalini göz önünde bulundurarak bu plandan vazgeçtiği iddia edildi.
• Cenevre’de Birleşmiş Milletler nezdinde başlayan Yemen barış görüşmeleri, Husi delegasyonunun toplantılara iştirak etmemesi nedeniyle sonlanmak durumunda kaldı. BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths, Husilerin toplantıya katılmamış olmasının barışçıl çözüm şansını ortadan kaldırmadığını, diplomasi gayretlerini hız kesmeden sürdüreceklerini açıkladı.
• Rusya bölgesel seçimlere giderken, Google, seçim kurulunun, seçim yasaklarını ihlal ettiği gerekçesiyle şikâyette bulunduğu muhalefetin önde gelen liderlerinden Alexei Navalny’nin Youtube reklamını kaldırma kararı aldı.
• Irak Hükümeti, Basra vilayetinde çıkan olaylar nedeniyle uygulamaya başladığı sokağa çıkma yasağını kaldırdı.
• İran, devlete karşı silahlı ayaklanma başlatmakla suçlanan üç Kürt siyasi mahkûmun idam edildiğini duyurdu. İdam edilen Ramin Hüseyin Penahi’nin infazının engellenmesi için uluslararası kampanyalar yürütülüyordu.
• İran Devrim Muhafızları, Irak’ın Erbil bölgesinde varlığını sürdüren İran Kürdistan Demokratik Partisi’ne ait bir kampa operasyon düzenledi.  Saldırıda üst düzey isimlerin de bulunduğu 16 kişi öldü.
• Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, vergi indirimleri ve maaş artışını içeren yeni ekonomi paketini açıkladı.
• Yunanistan ile Makedonya arasındaki 27 yıllık diplomatik sorunu çözmeyi amaçlayan isim anlaşması Selanik’te protesto edildi. Protestolar sırasında eylemciler ile güvenlik güçleri karşı karşıya geldi.
• İtalya Başbakanı Giuseppe Conte, Euro bölgesinden ayrılmak gibi bir düşüncelerinin olmadığını açıkladı.
• Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Kosova ile diyalog sürecini sürdürmeye kararlı olduklarını fakat aralarındaki ihtilafların çözülmesinin zaman alabileceğini açıkladı. Nihai hedefleri Avrupa Birliği’ne dahil olmak olan Sırbistan ile Kosova’nın başta sınır ve bölge ihtilafları olmak üzere aralarındaki sorunların çözümünde anlaşmaya varmaları gerekiyor. Taraflar toprak değişimi için geçen hafta müzakerelere başlamıştı.
• Müslüman Kardeşler’in 2013’te Kahire’de Muhammed Mursi’ye destek için düzenlediği eyleme ilişkin davada 75 kişiye idam cezası verildi.
• Pakistan hükümeti, Hindistan ile ilişkileri iyileştirmek için diyalog kurmaya hazır olduklarını, bu yaklaşıma Pakistan ordusunun da desteğinin tam olduğunu bildirildi.
• Resmi ziyaret için Pakistan’da bulunan Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Pakistanlı mevkidaşı Şah Mahmud Kureşi ile bir araya geldi. Çin ile Pakistan dışişleri bakanları, iki ülke arasındaki stratejik işbirliği ortaklığını ilerletmek konusunda mutabakata vardıklarını açıkladı.
• 2017 yılı başında görevinin sona ermesinden bu yana kamuoyundan uzak durmayı tercih eden ABD eski Başkanı Barack Obama, Illinois Üniversitesi’nde yaptığı konuşmada ilk kez siyasi içerikli bir değerlendirme yaptı. Halefi Donald Trump’ın politikalarını hedef alan Obama, Trump’ın toplumsal ve siyasal kutuplaştırmayı derinleştirdiğini, yargının bağımsızlığına müdahale etmek istediğini ve basın özgürlüğünü tehdit ettiğini belirtti. Trump’ın Amerikan siyasetinin mevcut durumunun nedeni olmadığını, yalnızca sonucu olduğunu söyledi. Obama, gençlere de kasım ayında yapılacak ara seçimlerde oy kullanarak demokrasiye sahip çıkma çağrısı yaptı.

9 Eylül

• Suriye ve Rusya’nın İdlib ile Hama’ya yönelik hava saldırılarını sürdürdüğü kaydedildi.
• Rusya Savunma Bakanlığı, ABD Hava Kuvvetlerinin Suriye’nin Deyr ez Zor bölgesine düzenlediği hava saldırısında Cenevre Sözleşmesi kapsamında kullanılması yasak olan fosfor bombası kullandığını iddia etti.
• ABD Başkanı Donald Trump, Apple firmasına üretimini Çin’den Amerika’ya kaydırması çağrısı yaptı. Çin’e uygulanması gündemde olan ek gümrük vergileri nedeniyle ürünlerinin fiyatlarının artabileceği uyarısında bulundu. Şirkete vergi kolaylığı ve üretim teşviklerinin sağlanabileceğini belirtti.
• ABD Savunma Bakanlığı’nın Suriye’nin güneydoğusunda koalisyon güçlerinin kontrolündeki El Tanf üssüne ek deniz piyadesi birliği gönderdiği basına yansıdı. IŞİD karşıtı uluslararası koalisyon güçleri bölgede iki gündür tatbikat gerçekleştiriyor.
• ABD Enerji Bakanı Rick Perry’nin 11-13 Eylül tarihlerinde Moskova’yı ziyaret edeceği açıklandı.
• Kolombiya Devlet Başkanı Ivan Duque, hükümet ile Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) arasında, örgüt elindeki rehinelerin tamamı bırakılana kadar müzakere yapılmayacağını açıkladı. Bir önceki hükümet döneminde başlayan müzakereler sırasında örgüt eylemlerini sürdürmüştü. Geçen hafta içerisinde üç rehineyi bırakan örgütün elinde 20’ye yakın rehinenin bulunduğu bildiriliyor.
• Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, Makedonya ile varılan isim anlaşmanın koalisyon hükümeti içinde rahatsızlık yarattığı ve bu nedenle baskın erken seçimin yapılabileceği yönünde çıkan haberleri yalanladı. Ekonomiye ilişkin konuşan Çipras, mali disiplinden uzaklaşmadan ve taahhüt ettikleri reformlardan dönmeden yollarına devam edeceklerini; yeniden IMF gibi uluslararası kreditörlerin kapısını çalmak istemediklerini söyledi.
• İsveç yerel ve genel seçimler 7.2 milyon seçmen sandığa gidiyor. Kamuoyu araştırmaları, göç karşıtı kampanyasıyla öne çıkan aşırı sağcı İsveçli Demokratlar Partisi’nin seçimlerde oylarını artırabileceğini gösteriyor.
• Rusya’nın farklı kentlerinde binlerce vatandaş, emeklilik yaşını yükselten yasa tasarısına yönelik protesto gösterisi düzenledi. Gösterilerde 800’den fazla kişinin gözaltına alındığı bildirildi.
• Çin, Avustralya tarihinin en geniş çaplı deniz tatbikatına katılıyor. 27 farklı ülkeden 3000 personelin katıldığı ortak tatbikat ülkenin Asya-Pasifik bölgesi bakımından stratejik öneme sahip Darwin limanı etrafında gerçekleştiriliyor.
• Kuzey Kore’nin 70. Ulusal Kuruluş Günü kutlamaları için düzenlenen geleneksel geçit töreninde bu yıl geçen senelerin aksine ağır silahlar ve uzun menzilli füzeler yer almadı.
• Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği görevini devralan Michelle Bachelet, Mısır Temyiz Mahkemesi’ne haklarında idam cezası verilen 75 kişiye ilişkin kararı gözden geçirmesi çağrısında bulundu.
• Fransa Savunma Bakanı Florence Parly, askeri uydu ağının yenilenmesi ve geliştirilmesine 3.6 milyar Euro ayırdıklarını duyurdu.
• İran Devrim Muhafızları, Kuzey Irak’ta İran Kürdistan Demokratik Partisi’ni hedef alan hava saldırısı düzenlediklerini doğruladı.

Bu Haftanın Gündemi

Bu hafta gözler Dünya Ekonomik Forumu toplantılarında, Avrupa Birliği’nin ‘Macaristan’ oturumunda ve İdlib üzerinde olacak.

10 Eylül – 17 Eylül

Doğu Ekonomik Forumu

Doğu Ekonomik Forumu, Rusya’nın Vladivostok kentinde düzenlenecek. Toplantıya Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Japonya Başbakanı Shinzo Abe de katılacak. Toplantı sırasında Abe’nin Putin ve Şi ile ikili görüşmelerde bir araya geleceği açıklandı. Japonya’nın Rusya ile bölgesel güvenlik konularını aşmak üzere ikili barış anlaşması imzalaması bekleniyor. İki liderin Japonya açıklarında bulunan ve statüsü tartışmalı olan adalarda ortak ekonomik faaliyeti hızlandırmak istediği ifade ediliyor.  

Güneydoğu Asya ülkeleri Vietnam’da toplanıyor

Dünya Ekonomik Forumu kapsamında düzenlenen Güneydoğu Asya ülkeleri toplantısı Vietnam’da başlıyor. Toplantıya 43 ülkenin delegasyon üyeleri katılacak. Bölgesel işbirliği, yönetişim, üretim ve inovasyon konuları toplantının gündemini oluşturacak.  Toplantı sonrasında bölgede ortak ekonomik, ticari ve güvenlik işbirlikleri için zemin oluşması bekleniyor. Toplantıda Kamboçya, Laos, Malezya, Singapur, Vietnam ve Sri Lanka başbakan; Endonezya ve Filipinler ise devlet başkanı düzeyinde temsil edilecek.

Savaş Oyunları

Cumartesi gününe kadar devam edecek olan “Savaş Oyunları’nda” Rusya, Çin ve Moğolistan, son 40 yılın en büyük askeri tatbikatını gerçekleştirecek. Rusya, oyunlara 300,000 asker, 1,000 savaş uçağı ve 36,000 tankla katılacak. Rusya için güç gösterisi olması beklenen oyunlar, Rusya’nın iç ve doğu bölgelerinde gerçekleşecek.

ABD-Avrupa Birliği Ticaret Görüşmeleri

ABD Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer, Brüksel’de  Avrupa Birliği Ticaret Komiseri Cecilia Malmstrom ile bir araya gelecek. Görüşme, Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker’in temmuz ayı sonunda ABD Başkanı Donald Trump’ı Washington’da ziyaret etmesinin ardından taraflar arasında gerçekleşecek ilk üst düzey temas olacak. Juncker ile Trump görüşmesi ticaret geriliminde geçici bir ateşkesin sağlanmasıyla sonuçlanmıştı.

Avrupa Birliği Gündemi

14 Avrupa Birliği ülkesinin devlet başkanı Letonya’da bir araya gelecek. Toplantıya Almanya, Avusturya, Macaristan, Yunanistan, Hırvatistan, Bulgaristan, Estonya, Finlandiya, İtalya, Malta, Polonya, Portekiz, Slovenya ve ev sahibi Letonya’nın cumhurbaşkanları katılacak. Toplantıda Birliğin ve Euro bölgesinin geleceği masaya yatırılacak.

Çarşamba günü toplanacak olan Avrupa Parlamentosu, Macaristan’ın son uygulamalarıyla beraber “hukukun üstünlüğü” ilkesine zarar verip vermediğini görüşecek ve gerek görülmesi halinde cezai yaptırımları tartışacak. Olası cezai yaptırımlar arasında Macaristan’ın Avrupa Birliği nezdinde oy hakkını kaybetmesi bulunuyor.

Güney Ortak Pazarı (MERCOSUR) ile Avrupa Birliği ticaret görüşmeleri gerçekleştirilecek. Taraflar arasında 20 yıldır devam ticaret anlaşması müzakerelerinde taraflar 15 başlıktan 12’sinde mutabakata varmış durumda. Uruguay’ın başkenti Montevideo’da yapılacak görüşmelerde müzakerelerin tıkanmasına yol açan tarım ile alakalı başlıklar ele alınacak.

Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker, Avrupa Parlamentosu’da yapacağı son ulusa sesleniş konuşmasını gerçekleştirecek. Juncker’in,  Mayıs 2019’da yapılacak seçim süreci hakkında bilgi vermesi bekleniyor. Juncker’in konuşmasında öne çıkması beklenen başlıklar mülteci sorunları, güvenlik ve dış politika olacak. Juncker’in ayrıca, düzenlenecek seçimlere yabancı ülkelerin müdahale etmesine karşı atılması planlanan adımlar konusunda da bilgi vereceği belirtiliyor.

Diplomasi Trafiği

18-20 Eylül tarihlerinde yapılacağı açıklanan Güney Kore Cumhurbaşkanı Moon Jae-in ile Kuzey Kore lideri Kim Jong-un zirvesi öncesinde ABD Başkanı Trump’ın Kuzey Kore Özel Temsilcisi  Stephen Biegun, Pekin, Seul ve Tokyo’yu kapsayan 5 günlük Asya turuna çıkacak.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias ve Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Nikos Christodoulides, İsrail’e gerçekleştirecekleri ziyarette Başbakan  Benjamin Netanyahu ile bir araya gelecek. Ziyaretin ana gündem maddesi Doğu Akdeniz’de gaz keşif ve arama faaliyetleri olacak.

Türkiye Ekonomisi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu, perşembe günü düzenlenecek toplantıda eylül ayı için politika faiz kararını açıklayacak. Türk lirasının ABD doları karşısında sene başından beri %75 değer kaybettiği ülkede faizler son aylarda çok tartışıldı. JP Morgan, 500 Baz Puan faiz artışı beklerken, farklı ekonomistler artışın daha düşük olabileceğini de belirtiyor.

İdlib Gerilimi

Dünyanın gözü bu hafta da İdlib’in üzerinde olacak. Geçen hafta, Türkiye, Rusya ve İran liderlerinin katılımıyla gerçekleşen Tahran Zirvesi, ABD’nin Suriye’yi sert bir şekilde uyarması, Suriye ordusunun operasyon hazırlıkları ve Rusya ile Suriye’nin İdlib çevresinde gerçekleştirdiği saldırılar tansiyonun bu hafta da artacağını işaret ediyor.