Son günlerde Türkiye’de art arda intihar vakaları yaşandı ve bu vakalar medyada geniş yer buldu. Bu vakalara basın yayın organlarında yer verilirken bazı noktalara çok dikkat edilmesi gerekiyor. Gazetecilerin haber verme sorumluluğunu taşırken gözden kaçırmaması gereken etik sorumluluklar da var.
Bazı uzmanlara göre toplumun yapısını anlayabilmek için intihar haberlerini görmek önemli. Fakat haber diline fazlasıyla dikkat etmek gerekiyor ve bu noktada gazetecilere ciddi sorumluluk düşüyor. İntihar haberlerinin özendirici olmaması, haberin fazla ayrıntıya girilmeden verilmesi, intihar edenin mahremiyetini ve haklarını ihlal edici dilden uzak durulması, olayın hikayeleştirilmeden aktarılması dikkat edilmesi gereken hususlardan sadece birkaçını oluşturuyor.
“Kişilerin özel yaşamına giremezsiniz, intihar haberlerini öyküleştiremezsiniz”
Psikiyatr Agah Aydın, toplumun lehine bile olsa kişinin hayatının deşifre edilmemesi gerektiğini belirtiyor:
“Özellikle toplu intiharlarda bunların haber değeri vardır. Toplumu anlamak için olumlu yönde kullanılabilir. Bireysel bir süreç midir yoksa bir fenomen midir, bunu anlamaya yarayabilir. Ama kişilerin özel yaşamının her ne gerekçeyle olursa olsun kullanılmaması gerekiyor. Kişilerin özel yaşamına girildiği an gerekçesi ne olursa olsun bu suçtur. Tek bir kişinin hayatını bile toplum lehinde olsa da deşifre edemezsiniz. İntihar haberlerini öyküleştiremezsiniz, efsaneleştiremezsiniz.”
“İntihar hakkında tespit yapmak mümkün değil”
Agah Aydın, kişinin intiharını neyle gerekçelendiriyorsa sadece onun söylenebileceğini, bir tespit yapmanın, çıkarımda bulunmanın mümkün olmadığını söylüyor: “Kişinin ekonomik nedenlerle intihar ettiğini belirtebilirsiniz. Kişi öyle diyor, öyle tanımlamış. Bunun ötesinde ekonomik nedenlerle intihar etti demeniz mümkün değil. O nedenleri sadece onların doktorları, arkadaşları bilir. Onların da bunları zaten açıklamaması gerekir. Hastanız olmayan biri hakkında konuşamazsınız, çünkü bir sonuca varamazsınız. Hastanız olan biri hakkında da konuşamazsınız çünkü bu etik değil. Meslekten men edilmeyi gerektiren bir suçtur.”
Medya ombudsmanı Faruk Bildirici ise istisnai intihar haberleri dışında intihar haberlerinin verilmemesi gerektiğini söylüyor. Kamusal bir kişinin intiharı, ünlü bir kişinin intiharı, kriminal bir soruna tekabül eden intihar, protesto niteliğindeki intihar ve bir iftirayı yalanlama niteliğindeki intiharların istisnai intihar haberleri olduğunu ve bu haberlerin verilebileceğini belirtiyor:
“Unutulmaması gereken temel unsur intihar haberlerinin bulaşıcı olduğudur. İntihar haberlerini okuyan insanlar o haberlerden örnek alıp uygulayabilirler. Gazetecilik bir insan mesleğidir. İnsanlara zarar vermemek temeldir. O nedenle de intihar haberlerinin istisnai durumlar dışında intihar haberlerinin verilmemesi asıldır.”
“Pornografik ayrıntılara girmemek intiharların bulaşıcılığını önlemek açısından önemli”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
İntiharın yöntemine ve ayrıntılarına girilmemesi gerektiğini belirten Bildirici şunları söylüyor:
“Yöntemlere ve ayrıntıya girmemekte yarar var. Şiddetle ilgili haberlerde söylediğimiz şiddet pornografisi dediğimiz şey burada da geçerli. Pornografik anlatımlara girmemek, insanlara zarar vermemek, intiharların bulaşıcılığını önlemek açısından çok önemli.”
Işın Eliçin’in sunduğu “İntihar ve medya sorumluluğu” konulu özel yayına katılan psikiyatr İlker Küçükparlak, ölen kişilerin yakınlarının rencide edilmeden haberlerin verilmesi gerektiğini altını çiziyor. Küçükparlak, intiharın eşiğindeki insanların başvurabileceği yardım hatlarının da olması gerektiğine dikkat çekiyor. Fakat bu hattın Türkiye’de kapandığını da sözlerine ekliyor:
“İntihar başvuru hatlarının olması lazım. Göstermelik bir şey olmaması lazım. Bu alanda özelleşmiş insanların, eğer özelleşmiş insanlar yoksa eğitim alıp bu merkezlerde istihdam edilmeleri lazım. Alanında uzmanlaşmış kişilerin çalışacağı merkezler kurmak lazım.”
Türkiye Psikiyatri Derneği’nin paylaştığı intihar haberlerinde dikkat edilmesi gereken hususların yer aldığı açıklamasına şuradan ulaşabilirsiniz:
