Haber: Gamze Elvan ve Alphan Telek
Black Friday, Amerika Birleşik Devletleri‘nde Şükran Günü‘nden sonra gelen ilk cuma gününe deniyor. 1932’den bu yana Noel alışveriş sezonunun başlangıcı kabul edilen Black Friday’de mağazalar beklenmedik derecede indirimli satış yapıyor. Türkiye’de ise Black Friday, “kara cuma”, “efsane cuma”, “muhteşem cuma”, “bereketli cuma” olarak anılıyor.
“Kara Cuma, ticari bir fenomen”
Medyascope Gündem’e konuk olan Kare Portföy Genel Müdürü Ümit Kumcuoğlu, Kara Cuma’nın kökenini anlattı. Tamer Durak’ın sorularını yanıtlayan Kumcuoğlu, Kara Cuma’yı, “ticari bir fenomen” olarak değerlendirdi. Black Friday’in Amerika’daki Noel’den önce yapılan kampanyalardan başladığını söyleyen Kumcuoğlu Kara Cuma günü ile ilgili görüşlerini paylaştı:
“Kara Cuma ve Sevgililer Günü gibi günler bir pazarlama taktiği olarak kullanılıyor. İnsanları tüketimi arttırmaya teşvik edecek şeyler, bu şekilde kampanyalar bulunuyor. Kara Cuma da bunun en eski ve en güçlü örneği”.
Türkiye’de ise Black Friday furyasına Trendyol, Teknosa, Zara, Ayakkabı Dünyası, Hepsiburada, Gratis, Mango, Pull&Bear gibi pek çok ticari işletme de katıldı.
“Tüketimin arkasında savaşılması gereken bir dünya var“
Black Friday dünyanın birçok yerinde eleştiriliyor. Bugün Fransa’da, aralarında ünlü yönetmen Ken Loach’un da bulunduğu bir grup entelektüel, sanatçı ve sivil toplum kuruluşu Kara Cuma üzerinden dünya ekonomik modelini eleştiren bir bildiri imzaladılar. Bildirinin başlığı Amazon: “Neoliberalizm 2.0’ın kahramalarının arkasında savaşmamız gereken bir dünya var”. Aynı bildiride Amazon gibi online satış yapan büyük internet devlerinin sosyal ve finansal pratikleri ve insanları alışverişe yönlendirmesi de eleştiriliyor.
Bildiride şu sözlere yer verildi:
“On-line satış yapan Amazon’un sahibi Jeff Bezos müşteri memnuniyetini birincil öncelik olarak görüyor. Bu bazen takıntı hâlini alabiliyor. Bezos özellikle Kara Cuma gibi bir gün içinde satış ve dağıtımın azamileşmesine önem veriyor. Hatta Bezos’a göre müşteri tarafından satın alınan ürünlerin dağıtımının bir saat içinde gerçekleştirilmesi önem arzediyor. Bezos’un amacı ise tüketime dayalı yepyeni bir ekosistem yaratmak. Bu ekosistemde evler birbirlerine Amazon’un satılan ürünleriyle bağlanmış olacak. Bezos bu şekilde daha fazla satabileceğini düşünüyor ancak Neoliberalizm 2.0’ın kahramanlarının arkasında savaşmamız gereken bir dünya var.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Jeff Bezos’un yenilenebilir enerji sözlerine rağmen, Amazon hâlen ekolojik bir felaket olarak yerini koruyor. Amazon geçtiğimiz yıl 11 milyar ürün sattı. Bunu yaparken, fiyatları düşürdü ve insanları alışverişe teşvik etti. Bunun sonucunda söz konusu ürünler üretilir ya da dağıtıma çıkılırken büyük oranda karbon salınımı gerçekleşti. Amazon Web Servisi’nin saldığı sera gazı sadece Portekiz’in 2018 yılında saldığına eş.
“Amazon’daki her iş için ticaret sektöründeki iki kişi işini kaybediyor”
Hesaplamalara göre, Amazon’daki her iş için ticaret sektöründeki iki kişi işini kaybediyor. Ancak Amazon’un işyeri işleyişi de ilginç veriler sunuyor. Amazon çalışanlarının büyük kısmı sözleşmeli ve bilgisayar başında geçiçi işlerde çalışıyorlar. Amazon’un dağıtımının yapıldığı yeni deposunda 100.000 robot ve robot türevi cihazlar var. Öte yandan, dağıtım işleri zaten Uberleşmiş durumda ancak droneların bunun yerini alacağı konuşuluyor.
Yeni ekonomik ekosistem arayışı Kara Cuma gününde cisimleşiyor”
İşte Amazon’un bu yeni ekosistem arayışı Kara Cuma gününde cisimleşiyor. Geniş çaplı reklam kampanyaları ve sıradışı promosyonlarla insanlar çok da ihtiyaç duymadıkları ürünleri satın almaya yönlendiriliyorlar. Kara Cuma, Amazon için tekstil ve ekonomi sektöründe tekel olmak için uyguladığı bir satış tekniği aslında. Bu durum Sarı Yelekliler ya da İklim için Yürüyüş düzenleyenlerin talep ettiği yaşanabilir bir gezegen anlayışıyla taban tabana ters.
Bu yüzden Amazon ya da diğer on-line ticaret devlerinin yeni birimler açmasını durdurmak ve iş yaratan daha yerel odaklı bir kalkınma üzerinde düşünmemiz şart. Bu durum toplumsal ihtiyaçlar ve iklim krizi ile ilgili de son derece uyumlu olur. Bu yüzden 2019 Kara Cuma gününü Amazon için Kara Gün olmaya çağırıyoruz.“
