Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) enflasyon tahmini yüzde 58’den yüzde 65’e çıkarıldı. Başkan Hafize Gaye Erkan, enflasyon görünümünde belirgin iyileşme sağlanana kadar faiz artışlarına devam edileceğinin altını çizdi ancak haziran ayında piyasanın beklediği faiz artışını yapmaya makroihtiyati çerçevenin hazır olmadığını söyledi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2023’ün dördüncü ve son Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı’nı bugün (2 Kasım) yaptı. Başkan Hafize Gaye Erkan başkanlığında ikinci kez yapılan toplantıda, yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 58’den yüzde 65’e çıkarıldı.
14 Mayıs ve 28 Mayıs seçimleri sonrası görev değişikliklerinin ardından TCMB, ilk enflasyon raporunu 27 Temmuz’da açıklamış ve yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 22,3’ten yüzde 58’e yükseltilmişti. 6 Eylül’de açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) ise enflasyon beklentisi yüzde 65 oldu. TCMB bugün, OVP tahmini ile aynı oranı açıkladı.
Enflasyonda belirgin iyileşme sağlanana kadar faiz artışlarına devam
27 Temmuz’da yapılan toplantıda yıl sonu enflasyon tahminlerini 2023 için yüzde 58, 2024 için yüzde 33 ve 2025 için yüzde 15 olarak paylaşan Erkan, yeni tahmin aralıklarını şöyle açıkladı:
“Yıl sonu tahmin orta noktalarını 2023 için yüzde 65, 2024 için yüzde 36 ve 2025 için yüzde 14 olarak güncelledik. Tahmin aralıklarının alt ve üst noktalarını da 2023 yılı için yüzde 62 ve 68, 2024 yılı için ise yüzde 30 ve 42 olarak revize ettik. Bu noktada, iki hususun altını çizmek isterim. İlk olarak, jeopolitik riskler ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlara ilişkin belirsizliklerin artması nedeniyle tahminlerimiz üzerindeki belirsizlik aralığını genişlettik. İkinci olarak, tahminlerimizi yukarı yönlü güncellemiş olsak da dezenflasyonun başlama zamanı, dezenflasyonun hızı ve dezenflasyonun seyrinde bir değişiklik olmayacağını değerlendiriyoruz.“
Enflasyon tahmin patikasında zirvenin, Mayıs 2024’te yüzde 70-75 oranında görüldüğüne dikkat çeken Erkan, enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar parasal sıkılaştırmaya devam edeceklerini sık sık altını çizdi.
“Parasal sıkılaştırmaya daha erken başlayanlar enflasyonla mücadelede yol kat etti”
Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik görünümünün farklılaştığına işaret eden Erkan, “Parasal sıkılaştırma sürecine erken başlamış ve küresel emtia şoklarından görece daha az etkilenmiş ülkeler enflasyonla mücadelede yol kat etmişken, diğer ülkelerde enflasyon, hedeflerin belirgin olarak üzerinde kalmayı sürdürmüştür” dedi.
Enflasyona akaryakıt, kur, vergi artışları damgasını vurdu
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Erkan’ın “Enflasyonun haziran – eylül arasında yükselmesinin temel sebebi, büyük şokların bir arada gerçekleşmesidir” sözleri, seçim sonrasında değişen ekonomi politikalarıyla birlikte yorumlandı. Erkan enflasyonu artıran belirleyici etkenlerle büyük şokları şöyle açıkladı:
“Enflasyonun belirleyicilerinde mayıs-eylül arasında yüzde 90 oranında yükselen akaryakıt fiyatları 4,8 puanlık katkıyla öne çıkmaktadır. Aynı dönemde, sepet kurda gerçekleşen yüzde 40’a yakın artışın maliyet kanalıyla enflasyona 4,3 puanlık etkisi olmuştur. Deprem nedeniyle ortaya çıkan finansman ihtiyacı ve artan kamu harcamalarını dengelemek amacıyla, başta KDV ve maktu ÖTV artışları olmak üzere, vergilerde ve yönetilen fiyatlarda yapılan birçok güncelleme kısa bir dönemde gerçekleşmiştir. Söz konusu vergi güncellemelerinin etkisi ise 2,5 puan olmuştur. Tarihsel eğilimlere kıyasla yüksek oranda olan bu şokların bir arada gerçekleşmesi, beklenti ve fiyatlama davranışlarında ilave bir bozulmaya da yol açmıştır. Enflasyonda bu kanaldan gelen 10,1 puanlık güçlü etki önemli rol oynamıştır.“
Kira fiyatlarında yavaşlama eğilimi
Enflasyonla mücadele için iç talepteki dengelenmenin önemli olduğunu vurgulayan Erkan, “Talepteki güçlü seyir devam etmekle birlikte ivme kaybetmektedir” dedi. Güçlü tüketim talebinin hem cari denge hem de enflasyon üzerinde olumsuz etkilerine işaret eden Erkan, “Tüketim talebinin dengelenmesi, parasal sıkılaştırma sürecinde Türk lirası tasarruf araçlarına olan talebin artırılmasıyla desteklenmektedir” diye konuştu.
Hizmet enflasyonunun artan katılığında kiraların ön plana çıktığını belirten Erkan, “Yüksek enflasyon, tasarruf amaçlı konut talebi ve arz sorunları gibi birçok kaynaktan etkilenen kiralarda, artış yüksek oranlarda sürmektedir. Bununla birlikte, özellikle büyükşehirlerde, kiralık ev ilanlarındaki fiyat artışlarında yavaşlama sinyalleri alıyoruz ancak yeni konut fiyatları ve kira artışlarında öngörülen yavaşlamanın enflasyona yansıması zaman alacaktır” diye konuştu.
Kredi büyümesinde normalleşme ve CDS primi
2023 yılının ilk yarısında bireysel kredi büyümesinin tarihsel ortalamalarının üzerine çıktığını söyleyen Erkan, seçici kredi tedbirleri sonucunda bireysel kredilerde yavaşlama olduğunu aktardı.
Kur korumalı mevduat (KKM) ile döviz mevduat azalırken, TL mevduat ile rezervlerin arttığını belirten Erkan, “TL mevduata geçiş stratejimizin doğru yolda olduğunu göstermektedir” çıkarımında bulundu.
Sıkı parasal duruş ve makroihtiyati sadeleşmeyi içeren politikaların CDS primini etkilediğini vurgulayan Erkan “Mayıs ayında 700 baz puan seviyesinde olan 5 yıllık CDS primi 370 baz puana kadar gerilemekle birlikte, jeopolitik gelişmelere rağmen halen 400 baz puanın altında seyretmektedir” diye konuştu.
İktidarın doğalgaz hesabı kasımda aylık enflasyonu artıracak, mayıs ayında yıllık enflasyonu zirveye çıkaracak
İktidarın seçim öncesinde doğalgaz faturalarını tüketiciye yansıtmaması ve 12 ay süreyle aylık 25 metreküp doğalgaz kullanımını sübvanse etmesi kararı, önümüzdeki süreçte enflasyonu yükseltecek.
AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın seçim öncesi “bedava” dediği doğalgaza göre TÜİK enflasyon hesaplanmasında doğalgazı sıfır olarak kabul ediyordu. Bu yöntemle seçimlerin yapıldığı mayıs ayında aylık enflasyon yüzde 0,04 olarak ölçüldü. Orta vadeli tahminlerini paylaşan Erkan, doğalgaz etkisine dair şunları söyledi:
“Kasım ayında doğalgaz tüketiminin artmasıyla birlikte, hanelerin, bedelsiz kullanım sınırını aşacağını öngörüyoruz. Bu durum, enflasyonda yukarı yönlü mekanik bir etki oluşturarak, aylık enflasyonun kasım ayında geçici olarak yükselmesine sebep olacaktır. 2024 yılı ocak ayında ise, asgari ücret ayarlaması, fiyatları zamana bağlı belirlenen hizmet kalemlerindeki gelişmelerin ve otomatik vergi güncellemelerinin devreye girmesini bekliyoruz. 2024 yılı mayıs ayında ise, doğal gaz kaynaklı baz etkileriyle yıllık enflasyonda tepe noktasının gerçekleşeceğini göreceğiz.”
“Haziran ayında makroihtiyati çerçeve yüksek faiz artışına uyum sağlayacak durumda değildi”
Sıkılaştırma kademeli oldukça faizin zirve noktasının daha da yukarı çıktığı ve faiz artış hızının artması gerektiği tartışmalarına Erkan, şöyle cevap verdi:
“Haziran ayındaki ilk PPK toplantısında yüzde 8,5’ten yüzde 15’e çekildiğinde piyasaların beklentisi, 15’in çok üzerindeydi. Ne var ki makroihtiyati çerçeve, bankacılık sektöründe attığımız faiz arttırımı adımlarının aktarımını sağlayacak durumda değildi. Dolayısıyla orada daha fazla atılacak bir adım, boşuna atılmış bir adımdı. Hatırlarsanız, haziran ayında KKM+TL mevduat oranının yüzde 60’ların üzerinde seyretmenin gerektiren bir oran söz konusuydu düzenlemede bankalar için. TL mevduat faizleri yüzde 48’lerin üzerine çıkan bir durumda, PPK artırımından evvel politika faizi 8,5 ve kredi faizleri de 20’lerdeydi. Kredi akışında bir durma söz konusu oldu, bu piyasaya daha sağlıklı bir hale getirmek gerekiyordu. Bütünsel yaklaşım dediğimiz bu, bir yandan makroihtiyati çerçeveyi sadeleştirme, bir yandan KKM’den dolayı ortaya çıkan TL likiditesini sterilize etme, seçici kredilerle iç talebin dengelenmesi ama aynı zamanda ihracat ve yatırımın desteklenmesi.”
Ücretlerdeki yüzde 10 artışın enflasyona etkisi yüzde 1
Medyascope, Başkan Erkan’a aralık ayında belirlenecek yeni asgari ücrete ilişkin tartışmalar başlamadan, ücret artışlarının enflasyonu ne oranda artırdığını sordu. Dezenflasyon sürecini tüm kesimlerin desteklemesi gerektiği söylenirken, en çok fedakarlığın ücretlilerden mi beklendiği sorusuna Erkan, şöyle cevap verdi:
“Ücretlerdeki hassasiyet analizlerine baktığımızda, ücretlerdeki her yüzde 10 artışın enflasyona yüzde 1-1,2 puan eklediğini göstermektedir. Burada da OVP ve diğer başkanlarımızla eşgüdümlü olarak, varsayımlarımızda onu çerçeve alarak gidiyoruz. Sayın Bakan’ın da bahsettiği gibi, enflasyon beklentilerine uyumlu bir şekilde varsayım alarak gittik.”
Kripto varlıklar için yasa hazırlığı
Bakan Mehmet Şimşek‘in kripto varlıklara ilişkin yasa hazırlığı açıklamasına yönelik olarak TCMB ile bu konuda bir işbirliği olup olmadığı sorusuna Erkan, “Burada Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ile birlikte de çalışıyoruz, çalışmalar devam ediyor” diye cevap verdi.
“Benden siyasi bir şey duyamayacaksınız, bunu daha evvel de konuşmuştuk”
Politika faizi artışlarının yıl sonuna kadar süreceği ve 31 Mart 2024’teki yerel seçimlere kadar sabit tutulacağı yorumuna Erkan, yerel seçimden ziyade bilimsel etki analizlerini dikkate aldıkları cevabını verdi ve şunları söyledi:
“Benden siyasi bir şey duyamayacaksınız, bunu daha evvelden de konuşmuştuk. Burada yerel seçimi konuşmak, TCMB’nin uzmanları, ekonomistleri, finansçıları, belki de Türkiye’nin en iyi optimizasyon beyinlerinin yaptıklarına gölge düşürmek olur. O yüzden o sorunuza cevap vermemeyi seçiyorum.“
Erkan, 500 TL’lik banknot sorulmadan cevapladı: “Zorunluluk bulunmamaktadır”
Erkan, 2,5 TL ve 5 TL madeni paraların tedavüle girerek 5 TL’lik kâğıt paranın çekileceği iddialarına ilişkin, “Darphane 100 milyon adet hatıra parası bastı. Madeni paraların tedavüle verilmesi, 5 TL banknotların tedavülde kalmasına engel teşkil etmemektedir” diye konuştu. Sık sık gündeme gelen 500 TL’lik banknotun basılacağı iddiası, kendisine yöneltilmeden cevaplayan Erkan, “500 TL banknot soracak varsa onu da şimdiden söyleyeyim, çıkarılması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır” dedi.
Tüketiciyi koruyacak adımlar da “gerektiği zaman, gerektiği ölçüde”
Erkan, politika faiziyle birlikte kredi kartı faizleri yükselirken tüketiciyi koruyacak adımlar atılıp atılmayacağına ilişkin soruya şu yanıtı verdi:
“Toplumun refahı için özverili ve kararlı bir şekilde dezenflasyonu tesis etmekte kararlıyız. Bu bizim yapabileceğimiz ve yapmamız gereken görevimiz, toplumumuz için yapmamız gereken en büyük hizmet. Bunda da kararlıyız, gereken adımları da gerektiği zamanda, gerektiği ölçüde atacağız, bu ana mesajımız. Bunlar arasında düzenlemeler içerisinde de ne kadar destek verebileceğimiz durum olursa da burada hazır durmaya, gerekli analizleri yapmaya, gerekli destekleri yapmaya her zaman özveriyle bakıyoruz.”
