Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, 2024-2026 dönemi Orta Vadeli Programı açıkladı. 2023 yılı sonunda enflasyon beklentisi, TCMB’nin yüzde 58 olan tahminini aşarak, yüzde 65’e çıktı. OVP’ye göre yıl sonunda yüzde 4,4 oranında büyüme, yüzde 10,1 oranında işsizlik beklenirken, deprem harcamalarıyla birlikte 1 trilyon 633 milyar TL bütçe açığı öngörüldü. Dolar kurunun yıllık ortalama değerleri, 2023 yılında 23,9 TL, 2024 yılında 36,8 TL, 2025 yılında 43,9 TL ve 2026 yılında 47,8 TL olacağı tahmin ediliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan Orta Vadeli Programı (OVP)Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz açıkladı. Yılmaz’ın açıklamasının ardından konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2024-2026 dönemine ilişkin enflasyon, istihdam, büyüme gibi temel makro ekonomik hedeflerin belirlendiği OVP’nin ekonomik istikrar ve büyüme için önemli olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, önceki OVP’lerden farklı olarak yapısal reformlara ilişkin bir ek de olduğunu ve yedi öncelikli alan belirlendiğini söyledi. Yılmaz ve Erdoğan’ın konuşmalarından kısa bir süre sonra OVP Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayınlandı.
Programa göre, 2023 yılı sonunda yüzde 4,4 büyüme, yüzde 65 enflasyon, 42,5 milyar dolar cari açık, 1 trilyon 633 milyar TL bütçe açığı beklenirken, doların 2023 yılı ortalamasının 23,9 Türk Lirası (TL) olacağı tahmin ediliyor. 2024’te enflasyonun yüzde 33’e düşmesi beklenirken, kurun yükselişi hız kesmiyor. Bir önceki yılın OVP’sinde 2023 yılı enflasyonunun yüzde 24,9 ve doların 21,5 TL seviyesinde olacağı öngörülmüştü.
Enflasyon hedefi 2022’de TÜİK ile tuttu, 2023’te OVP ile arttı
OVP’ye göre enflasyonun 2023 sonunda yüzde 65, 2024 sonunda yüzde 33, 2025 sonra yüzde 15,2 ve 2026 sonunda yüzde 8,5 olması bekleniyor. Hafize Gaye Erkan başkanlığında yapılan ilk Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı’nda, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) enflasyon tahminlerini keskin biçimde artırarak, 2023 yıl sonu için yüzde 58, 2024 yıl sonu için yüzde 33 ve 2025 yıl sonu için yüzde 15 olarak açıklamıştı. Ağustos ayında yüzde 58,94 ile yıl sonu hedefini geçen enflasyonun ardından OVP, tahminleri daha da yükseltti ve 2023 yıl sonu enflasyon hedefini yüzde 65 olarak belirledi. OVP’de yer alan 2024 ve 2025 yılı enflasyon tahminleri, TCMB hedefleri ile aynı oldu.
OKUYUN: TCMB, enflasyon tahminini yüzde 22’den yüzde 58’e çıkardı
2022’de yüzde 85,5’e kadar yükselen enflasyonun, baz etkisiyle yıl sonunda yüzde 65’e gerileyeceği tahmin edilmişti. OVP’nin yayınlanmasının ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) de enflasyon tahminini yüzde 65,2’ye çıkarmıştı. Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre 2022 yılında enflasyon yüzde 64 oldu. Ekonomistler yıl sonunda baz etkisiyle enflasyonun düşeceğini vurgularken, bağımsız araştırmacılardan oluşan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), 2022 yılının enflasyonunu yüzde 137,55 olarak ölçtü. TÜİK’in verilerinin güvenirliği tartışmalara konu olmaya devam etti, hedefi tutturmak için gerçeği yansıtmayan oranlar açıklandığı iddia edildi.
OKUYUN: 2022’de ekonomi: Enflasyon, KKM, dövizde rekor
Dolar kurunun ateşi sönmüyor
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
OVP’de dolar kuru tahmini yer almıyor ancak gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) TL ve dolar cinsi fiyatlarından, ilgili yıl için öngörülen ortalama kuru bulmak mümkün. 2022 yılında dolar ortalama 16,6 TL oldu. Bugün itibariyle 26,8 TL olan dolar kurunun 2023’te alacağı ortalama değer 23,9 TL olarak tahmin edildi. Doların yıllık ortalama değerinin 2024 yılında 36,8 TL’ye, 2025’te 43,9 TL’ye ve 2026’da 47,8 TL’ye yükseleceği öngörüldü.
2023-2025 tahminlerini içeren OVP’de, 2022 yılı için 16,6 TL olacağı öngörülen doların, 2023’te ortalama 21,5 TL, 2024’te ortalama 24,6 TL ve 2025’te ortalama 25,8 TL olacağı tahmin edilmişti.
Cari denge açık vermeye devam edecek
OVP tahminlerine göre cari işlemler dengesinde açığın sürmesi bekleniyor. OVP’ye göre, 2023 yılının sonunda 42,5 milyar dolar, 2024 sonunda 34,7 milyar dolar, 2025 sonunda 31,7 milyar dolar ve 2026 sonunda 30 milyar dolar cari açık verilecek.
Cari fazla vermeyi hedefleyen ekonomi modeliyle, 2021’de 13,6 milyar dolar cari açık verildi. 2022 sonunda, 105 milyar dolarlık dış ticaret açığı öngörülürken, cari açığın 47,3 milyar dolar olması ve 2023’te 22 milyar dolara düşmesi hedefleniyordu. Cari açık, 2022’de OVP tahminine yakın seyrederek 48,8 milyar dolar oldu. 2013’te 55,1 milyar dolarlık cari açık verilmesinin ardından, 2022’de dokuz yıl sonraki en yüksek cari açık kaydedildi.
Bütçe açığında deprem etkisi
Merkezi Yönetim Bütçe Dengesinin ise 1 trilyon 633 milyar TL açık vereceği tahmin edildi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz, sunumunda yüksek bütçe açığının Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından yapılan harcamalarla arttığına dikkat çekerken, açığın 2024 yılı sonunda 2 trilyon 652 milyar TL’ye çıkması ve 2025’te 1 trilyon 824 milyar TL’ye düşmesi bekleniyor.
Ek bütçenin kabul edilmesiyle temmuz ayında merkezi yönetim bütçesi 48,6 milyar TL fazla verirken, ocak-temmuz döneminde 434,7 milyar TL bütçe açığı verildi. 2023’ün son beş ayında bütçe 1 trilyon 198 milyar TL açık verse dahi OVP hedefi tutturulmuş olacak 2022 yılının ek bütçesiyle birlikte göre 278,4 milyar TL ve OVP’ye göre 461 milyar TL bütçe açığı öngörülürken, gerçekleşme, tahminlerin altında kalarak 139 milyar TL oldu.
OKUYUN: 2022 yılı bütçe açığı 139 milyar TL oldu | KKM’ye Hazine’den 92,5 milyar TL ödendi
Faiz artışları işsizlik ve büyüme beklentilerini etkilemedi
OVP’ye göre, haziran ayı itibariyle yüzde 9,6 olan işsizlik oranı, 2023 yılının sonunda yüzde 10,1’e kadar çıkacak. 2022 sonunda işsizliğin yüzde 10,8 olacağı ve sonraki yıllarda düşeceği tahmin edilmişti ancak TÜİK’e göre 2022’de işsizlik yüzde 10,4 ile tahminlerin altında kaldı. Faiz artışlarının etkisiyle istihdamın daralması ve işsizliğin artması beklenirken, OVP’nin işsizlik tahmininde etkili olmadı.
Faiz artışlarının olumsuz etkilemesi beklenen diğer bir gösterge de ekonomik büyüme. 2023’ün ilk çeyreğinde yüzde 3,9 ve ikinci çeyreğinde yüzde 3,8 olarak ölçülen büyümenin, 2023 sonunda yüzde 4,4 olacağı tahmin ediliyor. 2022 yılında yüzde 5 olması beklenen GSYH büyümesi, TÜİK’e göre yüzde 5,5 oldu.
4 Eylül 2022’de yayınlanan OVP hedefleri tutturdu mu?
Kamu kesimi ve özel kesimler için “öngörülebilirliği artıran bir yol haritası niteliği taşıdığı” belirtilen OVP’de, hedefler ve beklentiler tutmuyor. Bir önceki yıl 4 Eylül’de yayınlanan ve cari yıl ile 2023-2025 yılları için ekonomik gerçekleşmelere ilişkin tahminleri sunan OVP’de, 2022’de de beklentilerden sapmalar oldu.
4 Eylül 2022’de yayımlanan 2023-2025 OVP’de, 2022’nin sonunda, yüzde 65 yıllık enflasyon ve 47,3 milyar dolar cari açık ile doların 16,6 TL seviyesinde olacağı tahmin ediliyordu. Yeni ekonomi modeli vurgusu yer alan OVP ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin uygulanmaya başladığı 2018’den bu yana yayınlanan OVP’ler karşılaştırıldığında, ekonomik göstergelerde ve geleceğe dönük tahminlerde bozulmalar dikkat çekiyor.
2022’ye ilişkin tahminlere ilk kez yer verilen 2019’da yayınlanan programdan itibaren 2022 yılı için tahminler ve gerçekleşmeleri şöyle:
Erdoğan: “Bütçe disiplinimiz, deprem felaketine daha etkin müdahale etmemizi sağladı”
Yılmaz’ın OVP sunumunun ardından konuşan AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle Türkiye’nin, başta yönetimde istikrar olmak üzere, nasıl büyük kazanımlar elde ettiğinin her gün çok daha iyi idrak edildiğini söyledi. Erdoğan, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin ekonomiye maliyetinin 104 milyar doları bulduğunu vurgulayarak, 2022’nin milli gelire oranla yüzde 1’lik bütçe açığıyla kapatıldığını belirtti. Erdoğan, sözlerine şöyle devam etti:
“Bütçe disiplinimiz, deprem felaketine daha etkin müdahale etmemizi sağladı. Karşı karşıya olduğumuz çeşitli zorluklara rağmen, hedeflerimize ulaşma noktasında en küçük bir şüphemiz yoktur. Ek bütçeye bölgeyle 762 milyar lirayı ayırmıştık, 2024 yılında deprem bölgesi için 1 trilyon liralık kaynak ayıracağız. Deprem tahribatını ortadan kaldırıp dengeli ekonomik büyümeyle istihdamı artırmak, enflasyonu tek haneye düşürüp gelir dağılımını iyileştirmek önceliğimiz.”
“OVP ile Türkiye Yüzyılı vizyonumuzun ekonomik perspektifini paylaşmış oluyoruz”
Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminin görevini yerine getirdiğini ve kur istikrarını sağlamada katkı sunduğunu söyleyen Erdoğan, “Kur Korumalı Mevduatlarımızın kur istikrarının pekiştiği bir zeminde, Türk Lirası mevduatlara dönüşmesinin yolunu açacağız” dedi. Bazı sektörlerde oluşan fiyat köpüklerinin indiğini belirten Erdoğan, “Fırsatçılara yönelik denetimlerimiz devam ediyor” dedi. Ekonomik büyümeden taviz vermediklerinin altını çizen Erdoğan, şunları söyledi:
“Orta Vadeli Program’la, Türkiye Yüzyılı vizyonumuzun ekonomik perspektifini de yerli ve yabancı yatırımcılarla paylaşmış oluyoruz. Hiç kimse ve fikre ön yargıyla yaklaşmıyoruz. Kimden geldiğine bakmadan, ülkemizin faydasına olacak her türlü öneriyi hayırhahlıkla değerlendirmeye hazırız. Bürokratik ve hukuki öngörülebilirliği güçlendirerek, doğrudan yatırımları ülkemize çekmeyi hedefliyoruz.”
Bakan Şimşek OVP’yi üç kavramla özetledi
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, OVP’nin açıklanmasının ardından X hesabından yaptığı paylaşımda, “Orta Vadeli Program: Makro-finansal istikrar, dezenflasyon ve yapısal dönüşüm…” ifadelerini kullandı.
