TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan, ilk enflasyon raporu sunumunu yaptı. 2023 yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 22,3’ten yüzde 58’e çıkarken Erkan, “kademeli ve istikrarlı” politikalar ile sadeleşme vurgusu yaptı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yılın üçüncü Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı’nında, TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan ilk kez sunum yaptı. Eski TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, 4 Mayıs’ta yaptığı son sunumunda 2023 sonunda enflasyonun yüzde 22,3, 2023 sonunda yüzde 8,8 ve 2025 sonunda yüzde 5 olmasını beklediklerini duyurmuştu. Erkan keskin şekilde artan tahminlerini, 2023 yıl sonu için yüzde 58, 2024 yıl sonu için yüzde 33 ve 2025 yıl sonu için yüzde 15 olarak paylaştı.
Erkan, enflasyon tahminlerinde zirvenin yüzde 60 düzeyinde, 2024’ün ilk çeyreğinde görülmesini beklediklerini söyledi. Orta vadeli büyüme, yıllık ortalama petrol ithalat fiyatları tahminlerinde önemli değişiklikler kaydedilmezken, gıda enflasyonu tahmininde de ciddi artış dikkat çekti. Önceki enflasyon raporunda 2023 sonunda yüzde 27,9 olması beklenen gıda enflasyonu tahmini, yüzde 61,5’e çıkarıldı.
“Enflasyonda kısa vadede yükseliş, 2024’ün ikinci çeyreğinden itibaren dezenflasyon”
Erkan, konuşmasına TCMB’nin temel amacının fiyat istikrarı olduğunu ve enflasyon görünümünde iyileşme sağlanana kadar, parasal sıkılaştırmayı “gerektiği zamanda ve gerektiği ölçüde” kademeli olarak güçlendireceklerini vurgulayarak başladı. Döviz kurunun daha sürdürülebilir bir dengeye gittiğini belirten Erkan, şunları söyledi:
“Döviz kurunda gözlenen düzeltme ve mali disipline yönelik tedbirlerin sonucunda enflasyon kısa vadede geçici bir yükseliş gösterecektir. Faiz artırım kararlarımız, miktarsal ve seçici kredi sıkılaştırma kararlarımızın birikimli olumlu etkilerinin bir kısmını 2023’ün sonunda ve özellikle enflasyonun ana eğiliminde 2024 yılının ikinci çeyreğinde hissetmeye başlayacağız. Dezenflasyon süreci dönemine girildiğinde, göreli fiyatlarda geçici düzeltmeler yerini kur istikrarı, iyileşen cari denge, mali disiplin, sermaye akımlarında kalıcı güçlenme ve artan rezervlere bırakacaktır.”
Basının ilgisi yoğundu, bazı sorular cevapsız kaldı
Erkan’ın ilk toplantısına basının ilgisi yoğundu. Sunumun ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan Erkan, sürenin kısıtlı olduğunu söyleyerek, her gazetecinin sadece bir soru sormasını istedi. Net cevap alamadığını söyleyen bazı basın mensupları sorularını tekrar etmek istese de, Erkan yine süre kısıtı gerekçesiyle aynı sorulara dönmedi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Erkan: “Benden hiçbir zaman, hiçbir siyasi açıklama almayacaksınız”
Faiz artırımını yetersiz kaldığı ve TCMB’nin bağımsız karar alamadığı yönündeki eleştiriler sorusuna Erkan, “Parasal sıkılaştırma sürecine bütünsel bakmamız şart. Faiz artırmasının yeterli ya da yetersiz olarak niteliklendirilmesi bu bütünsel yaklaşımın etkilerini inceledikten sonra yapılabilir” diye cevap verdi. 14 Mayıs seçimlerine kadar düşük faiz politikasının sebebi olarak görülen, Erdoğan’ın “Faiz sebep enflasyon sonuç” önermesi hakkındaki görüşü sorusunu ise yanıtsız bıraktı. Para politikalarının yavaş ilerlemesinde siyasi bir etken olup olmadığı sorusuna ise Erkan, şöyle cevap verdi:
“ ‘Adımları attık bitti’ durumunda değiliz, incelemeler ve etki analizler, attığımız her adımın verisini almak çok önemli. Bizim bütüncül yaklaşımımız ve bütüncül kademeli gidişimiz hem ekonomi, hem de geçiş sürecinde dengelerin oluşmasına fırsat verme açısından, hem de enflasyon ve diğer etkenler üzerindeki etkileri görme açısından çok doğru ve optimize ettiğimiz bir yaklaşımdır. Merkez Bankası Başkanı olarak benden hiçbir zaman, hiçbir siyasi açıklama almayacaksınız, o yüzden sorularda hiç uğraşmayalım arkadaşlar.”
OKUYUN: Ekonomi 101 | Ne onunla, ne onsuz: Enflasyon nedir?
OKUYUN: Ekonomi 101 | Politika faizi nedir?
“Piyasa dinamiklerine zarar vermeden kademeli faiz artışı”
Erkan, geçiş sürecine neden ihtiyaç duyulduğunun sorulması üzerine şunları söyledi:
“Makro ihtiyati çerçevede, 100’ü aşkın düzenlemenin etkileri zaman içinde gelmiş ama şimdi hepsinin bileşken etkisi bankacılık sektörünün dinamiklerini değiştirmiş durumda. Bu birbirine girişmiş, bileşken düğümü çözerken, tek tek, ince ince, nokta atışı yaparak gitmek durumundayız. Burada bir sıkılaştırma yapılmış zaten, şu an bazıları sıkıştırma yönünde hareket ediyor, bazıları değişik hedeflere yönelik gidiyor. En güzel etki analizinin anlaşılacağı nokta, en bağlayıcı kısıtı bulmaktır, o da mevduat kısmı. Onu çektiğimizde, diğerleri çok hızlı bir şekilde etkilerini gösterecektir. İkinci olarak, faiz artırımlarını, ekonomide ve piyasa dinamiklerinde aşırılıklar oluşturmadan, zarar vermeden kademeli olarak götürmek her merkez bankasının yaptığı bir strateji. Faiz artışı etkilerini incelemek çok önemli, bu veriyi almamak ya da bunu bir fırsata çevirmemek bir merkez bankasının başkanına yakışmaz.”
OKUYUN: TCMB, temkinli beklentileri de karşılayamadı: Faizi yüzde 15’ten yüzde 17,5’e yükseltti
KKM’den çıkış stratejisi
2023 yılı sonuna kadar uzatılan kur korumalı mevduat (KKM) sisteminden çıkış stratejisi hakkında Erkan, “TL cinsinden tasarruf araçlarının çeşitlendirilmesi ve sermaye piyasasının derinleştirilmesi önemli bir husustur. Bunun üstünde hızlı bir şekilde çalışmaya başladık, uygun gördüğümüz zamanda da sizinle paylaşacağız” diye konuştu.
KKM’nin TCMB’ye devri
KKM’ye kur farkı için Hazine’den yapılan ödemelerin TCMB’ye devredilmesi, 15 Temmuz’da Meclis’ten geçen torba kanunda kabul edildi. Medyascope’un KKM ödemelerini TCMB’nin yapmasının enflasyonist etkisi hakkındaki sorusuna, Erkan şu yanıtı verdi:
“Bütçenin öngörülebilir olabilmesi için Hazine’nin bütçesinde bu şekilde oynaklıklar olmaması lazım. Sayın Bakan net bir şekilde söyledi ve katılıyoruz. Bizim TCMB tarafından, hem dolardan, hem de TL’den geçen KKM’nin yönetilmesi bütünsellik açısından ve yönetimin operasyonu açısından daha uygundur.”
Hazine’den KKM için yapılan ödemeler aylık bütçe verilerinden takip edilebiliyor ancak TCMB yıllık bilançosunda izleniyor. Erkan, Medyascope’un KKM ödemelerinin tamamının TCMB’ye devredilmesinin ardından, şeffaflık ilkesi gereğince verilerin daha sık paylaşılıp paylaşılmayacağı sorumuza ise cevap vermedi.
“Kurda aşırılıkları görüldüğünde düzeltmek de Merkez Bankası’nın görevidir, doğrudan satışı bankalara yapıyoruz”
Hazine ve TCMB arasında, kamu bankaları üzerinden kura müdahale eden protokolün devam edip etmeyeceği sorusu üzerine Erkan, şunları söyledi:
“Hazine protokolünü kullanmıyoruz. Merkez Bankası’nın fiyat istikrarı için kur istikrarı üzerinde de görevi vardır. Biz bir kur seviyesi hedeflemiyoruz ancak kurda aşırılıklar görüldüğünde, aşırılıkları ve oynaklığı düzeltmek de Merkez Bankası’nın görev tanımındadır. KKM ile ilgili piyasayı oluşturmak da, KKM’nin oluşumundan ve gelişiminden dolayı bizdedir. Şeffaflığı vurguladık, şeffaflık adına ‘Protokolü kullanmıyoruz’ da dedim, doğrudan satışı bankalara yapıyoruz”
OKUYUN: İris Cibre: “TCMB nette rezerv topluyor fakat piyasaya müdahaleyi durdurmadı”
Yüksek banknot gündemde yok
Hayat pahalılığının ve fiyatlardaki oynaklığın ne zaman son bulacağı sorulduğunda Erkan, “Benim burada olmamın nedeni devlete ve milletimize hizmet. Bunda da kararlıyız, enflasyonla mücadele olmazsa olmaz. Sadece fiyat istikrarı değil, milletin refahı için de bu çalışmalarımız” diye cevap verdi.
Önceki faiz kararlarına ilişkin yorum yapmayan Erkan, “Geçmişe dair konuşmak haddime düşmez, konuşmam da, önümüze bakalım” dedi. Erkan, TCMB’nin yasal olarak yüzde 5 olan enflasyon hedefini değiştirmeyeceklerini ve 200 TL’nin üzerinde banknot basımının ise gündemlerinde olmadığını belirtti.
Yabancı basından “bağımsızlık” sorusu
Erdoğan’ın sıklıkla ve açıkça faiz indirimine ilişkin konuşmasını hatırlatarak, TCMB’nin para politikası kararlarında bağımsız olup olmadığı sorusu ise Japon basınından geldi. Erkan, TCMB’nin bağımsız olduğunu, kararlarını, bilim ve etki analizlerine göre aldığını söyledi.
