Vakıfbank: İktidarın yanındaki güç

CHP’li başkanların yönettiği büyükşehir belediyelerinin, koronavirüs salgınından ekonomik olarak ağır etkilenen işçi, memur ve dargelirlilere katkı sağlamak üzere başlattığı bağış kampanyaları, hükümet tarafından önce kendi bağış kampanyaları ilan edilerek sonra da İçişleri Bakanlığı’nın bir genelgesi ile durdurulup engellendi. Bu arada Ankara ve İstanbul büyükşehir belediyelerinin kampanyalarında hesap numarası verilen Vakıfbank ise önce bu numaralara erişimi engelledi, ardından da bu hesaplara yatırılan paraları bloke etti. 

Vakıfbank, İBB’ye bağışlanan 900 bin liraya el koydu

Bu gelişmeye Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin tepkisi, çalışanların maaşlarının yatırıldığı Vakıfbank ile sözleşmesini sonlandırmak oldu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin tepkisini ise Başkan Ekrem İmamoğlu dile getirdi:

“30 Mart Pazartesi sabahı bir bağış kampanyası başlattık. Maalesef bildiğiniz nedenlerle, ancak birbuçuk gün açık ilanla bağış toplayabildik. Bu süre zarfında hayırseverlerden, zor durumdaki vatandaşlarımız için kullanılmak üzere İBB hesaplarına 6 milyon 529 bin liralık destek geldi. Burada belirtmek isterim ki bir devlet bankası olan Vakıfbank, hukuki olmayan şekilde alelacele hesabımızı bloke etmiş ve 2 bin 100 hayırseverin bağışladığı 900 bin lira bloke durumda kalmıştır.”

Vakıf kaynaklarını yönetmek için kurulmuştu

Ticari unvanı “Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.” olan Vakıfbank, 13 Nisan 1954’te, “vakıf kaynaklarını ekonomik kalkınmanın ihtiyaçları doğrultusunda en iyi biçimde değerlendirmek” amacı ile kurulan bir anonim şirket. 

Banka, web sitesinden, “misyon”unu yani “görev”ini, “vakıf kültüründen aldığı güçle; kendisine emanet edilen varlık ve değerleri etkin ve verimli yöneterek müşterilerine, çalışanlarına, hissedarlarına ve topluma kattığı değerleri sürekli artırmak” olarak açıklarken, temel değerlerini de “güvenilirlik, sosyal sorumluluk, sonuç odaklılık, müşteri odaklılık, yenilikçi olmak, takım olmak, sadakat, liderlik” olarak sıralıyor. Bankanın 2017 yılından bu yana iletişimini yaptığı kurumsal söylem ise “Yanındaki güç”.

Hükümetin “Milli Dayanışma Kampanyası”na 50 milyon lira bağışlayan VakıfBank’ın hisseleri Borsa İstanbul’da işlem görüyor. Banka sermayesinin yüzde 25,18’i halka açık, yüzde 58,51’i Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, yüzde 16,10’u çalışanların emekli sandığının kontrolünde. 

Vakıfbank’ın sahibi Hazine ve Maliye Bakanlığı

Bankanın, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na devri ile sonuçlanan tarihi akış şöyle: 11 Ocak 1954’te 50 milyon TL sermaye ile kurulan Vakıfbank 13 Nisan 1954’te faaliyete başladı. 2005 yılında gerçekleştirilen halka arz sonrasında, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün bankadaki yüzde 74,76 olan payı yüzde 58,45’e, Vakıfbank Emekli Sandığı’nın yüzde 24,89 olan payı yüzde 16,10’a gerilerken, halka açık bölüm ise banka sermayesinin yüzde 25,18’ini oluşturdu. 11 Aralık 2019 tarihi itibarıyla, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün idare ve temsil ettiği yüzde 43’ü A grubu, yüzde 15,51’i B grubu (yüzde 0,06 diğer mazbut vakıflar) olmak üzere toplam yüzde 58,51’lik Vakıfbank hissesi, 3 Aralık 2019 tarihli cumhurbaşkanı kararı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na devredildi.

AKP’nin kurucusu, Vakıfbank’ın yönetim kurulu başkanı

Yönetim merkezi İstanbul’da bulunan bankanın yönetim kurulu başkanı Abdülkadir Aksu, yönetim kurulu başkan vekili Şahap Kavcıoğlu, yönetim kurulu üyeleri Abdi Serdar Üstünsalih, Şahin Uğur, Adnan Ertem, Cemil Ragıp Ertem, Sadık Yakut, bağımsız yönetim kurulu üyeleri ise Serdar Tunçbilek ve Dilek Yüksel. Bankanın genel müdürü ise aynı zamanda yönetim kurulu üyesi de olan Abdi Serdar Üstünsalih. Üstünsalih bu görevlere getirilmeden önce bankanın bilgi teknolojilerinden sorumlu genel müdür yardımcısıydı.

Abdülkadir Aksu, Sadık Yakut ve Abdi Serdar Üstünsalih bu görevlere 27 Mayıs 2019’da yapılan genel kurulda atandı. Bankanın çoğunluk hisseleri bu genel kuruldan altı ay sonra Hazine ve Maliye Bakanlığı’na devredildi.

Vakıfbank ile aynı gün yapılan Halk Bankası genel kurulunda da Kadir Topbaş’ın istifa ettirilmesinden sonra İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nı üstlenen Mevlüt Uysal ile Vakıfbank Genel Müdürlüğü’nden alınan Mehmet Emin Özcan, yönetim kurulu üyeliğine getirilmişti. 

Her devrin sağ siyasetçisi

Vakıfbank Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Aksu (76), Diyarbakır doğumlu, Kürt kökenli bir yüksek memur. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunu. Mülkiye’de okurken, Türkiye sağının önden gelen isimlerinden olan Aydın Yalçın’ın girişimi ile Sosyalist Fikir Kulübü’ne karşı Hür Düşünce Kulübü’nü kuran ekibin bir üyesiydi; başkanları Hasan Celal Güzel, genel sekreterleri Murat Karayalçın, ikinci başkanları Melih Gökçek’ti, yayın kurulu başkanlığını ise Mehmet Keçeciler üstlenmişti, Veysel Atasoy, Atilla Koç ve Abdülkadir Aksu da yönetim kurulu üyesiydi.

Aksu kaymakamlık, emniyet müdürlüğü (Malatya), valilik (Rize, Gaziantep) yaptı. 1987 genel seçimlerinde Anavatan Partisi’nden (ANAP) Diyarbakır Milletvekili seçildi. Bu partide TBMM Grup Başkanvekilliği, Turgut Özal ve Yıldırım Akbulut hükümetlerinde İçişleri Bakanlığı, Mesut Yılmaz başbakanlığındaki ANAP-DYP koalisyonunda devlet bakanlığı yaptı. 16 Ağustos 1996’da ANAP’tan ayrılarak Refah Partisi’ne (RP) katılan Aksu, genel başkan yardımcılığına getirildi. RP’nin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasından sonra Fazilet Partisi’ne, o da kapatılınca kurucu üye olarak Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AKP) katıldı. AKP’de önce yerel yönetimlerden, daha sonra siyasi ve hukuki işlerden sorumlu genel başkan yardımcılığı yapan Abdülkadir Aksu, Abdullah Gül ve ardından Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki 58. ve 59. hükümetlerde de yeniden içişleri bakanı olarak görev aldı. AKP’deki üç dönem kuralı nedeni ile 7 Haziran 2015 seçimlerinde milletvekili adayı olamayan Aksu, ardından da aktif siyaseti bıraktı.

Karanlık dönemlerin içişleri bakanı

Abdülkadir Aksu, cumhuriyet tarihinin en uzun süre içişleri bakanlığı yapan isimlerinden biri. Bürokratlık ve içişleri bakanlığı yaptığı yıllar, Türkiye’nin karanlık dönemleri. 1977-1978 yıllarında Kahramanmaraş Vali Vekilliği ve 1980 Eylül’üne kadar Emniyet Genel Müdür Yardımcılığı yaptığı sırada, 111 kişinin öldürüldüğü Maraş Katliamı yaşandı. Her iki bakanlığı döneminde pek çok faili meçhul cinayet, gözaltında kayıplar gerçekleşti. İlk içişleri bakanlığında 1989’da Cizre’de askerlerin köylülere dışkı yedirdiği ve sonradan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Türkiye’yi mahkum ettiği olaylar gerçekleşti. 1991’de HEP Diyarbakır İl Başkanı Vedat Aydın öldürüldü, cenazesine katılanların üstüne ateş açıldı, yeni ölümler gerçekleşti. Atatürkçü Düşünce Derneği Başkanı Muammer Aksoy, ilahiyatçı Bahriye Üçok, gazeteci Çetin Emeç, yazar Turan Dursun, Tümgeneral Memduh Ünlütürk’ün kurban gittiği faili meçhul cinayetler, Aksu’nun içişleri bakanlığı sırasında işlendi. İstanbul’daki HSBC ve sinagog saldırıları, Necip Hablemitoğlu, Rahip Santoro ve Hrant Dink suikastları da Aksu’nun içişleri bakanlığı döneminde yaşandı.

“Ebe öpen” yönetim kurulu üyesi

Vakıfbank Yönetim Kurulu’ndaki bir başka AKP’li, Sadık Yakut (64). İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olan Yakut, Halfeti, Çamardı, Savaştepe ve Giresun cumhuriyet savcılığı, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü Tetkik Hâkimliği ile Daire Başkanlığı ve Ankara Cumhuriyet Savcılığı görevlerinde bulundu. AKP’nin kurucu üyesi olan Yakut, üç dönem Kayseri milletvekilliği yaptı ve yine üç dönem ve Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkan Vekilliği görevini yürüttü. Partisinin üç dönem kuralı gereği TBMM dışında bırakılan isimlerden olan Yakut, 2014 yılında, TBMM Başkanvekili iken, bir gazetecinin 17-25 Aralık operasyonuna ilişkin sorduğu “Savcının ne yapması gerektiğini bilen bir insansınız. Siz olsaydınız ne yapardınız? Muammer Akkaş gibi mi davranırdınız?” sorusuna gülerek verdiği “Ben olsaydım ebeni öperdim senin” cevabı ile hatırlanıyor.

AKP’li “bağımsız” yönetim kurulu üyesi

Vakıfbank Yönetim Kurulu’ndaki üçüncü AKP’li, iki “bağımsız” yönetim kurulu üyesinden biri olan Dilek Yüksel. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi mezunu olan 43 yaşındaki Yüksel, Ankara Üniversitesi Banka Hukuku ve Araştırma Enstitüsü’nde de bankacılık ve ekonomi eğitimi almış ama daha sonra Samsun Atakum Belediyesi’nde basın yayın ve halkla ilişkiler müdürlüğü, Ankara-Mamak Belediyesi’nde de kültür şube müdürü olarak görev yapmış. Dilek Yüksel, eğitimini aldığı bankacılık ile 23 ve 24. dönemlerde AKP Tokat Milletvekilliği yaptıktan sonra, 29 Mart 2016’da atandığı yönetim kurulu üyeliği ile Vakıfbank’ta buluşmuş.

Erdoğan’ın başdanışmanı da yönetim kurulunda

Vakıfbank Yönetim Kurulu’nda başka ilginç isimler de var. Bunlardan biri de halen Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Politikaları Kurulu Üyesi olan Cemil Ragıp Ertem. İktisatçı olan Ertem, BirGün gazetesinde köşe yazarlığı yaparken Taraf’a transfer olarak gazetenin Gülen Cemaati ile organik ilişkisinin ortaya çıkmasından kısa süre öncesine dek burada yazdı. İktidar ile yakın ilişkisi, onun Star, Akşam ve Milliyet gazetelerinde de köşe yazarlığı yapmasını sağladı. Dr. Cemil Ragıp Ertem, 13 Ağustos 2018 tarihinden bu yana Vakıfbank Yönetim Kurulu Üyesi.