The Guardian muhabiri Alastair Gee ve yazar Dani Anguiano’nun koronavirüs salgını ve doğa ilişkisiyle ilgili kaleme aldıkları yazının özetini paylaşıyoruz.
Yaklaşık 12 bin sene önce insanların doğayı ehlileştirme çabaları en vahşi hayvanlar ve bitkiler üzerinde bile sonuç vermeye başladı. Geldiğimiz noktada doğa üzerindeki hâkimiyetimizin tamamlandığını sanıyorduk.
Ancak birkaç aydır içine düştüğümüz felaket ortamına bakarsak doğanın bazı unsurlarını ehlileştirmek mümkün değil. Hatta bizim doğaya müdahale etmemiz, yaşadığımız trajediyi daha da alevlendirmek dışında bir işe yaramıyor. Kendi yarattığımız antroposen dönemi bize saldırıyor.
Koronavirüs, Vuhan’daki bir deniz ürünleri pazarından çıkmış gibi gözüküyor. Yine de bazı bilim insanlarına göre salgının esas nedeni doğa dengesinin bozulması. Genetik testler virüsün yarasadan yayıldığını ve farklı türlere karıncayiyen vasıtasıyla sıçramış olabileceğini söylüyor. Her ne kadar karıncayiyenler marketlerde satılmasa da farklı bölgelerde en fazla dolaşan hayvanlarından biri olduğu için virüsü başka türlere yaymış olması muhtemel. Gezi yazarı David Quammen, “Her hayvan kendi virüsünü taşır” diyor.
Quammen şöyle devam ediyor: “Çeşitliliği yüksek olan bir tropik ormana giriyoruz. Ağaçları kesiyoruz. Hayvanları ya rehin alıyoruz ya da yemek için öldürüyoruz. Bazen de onları pazarlara gönderip çiftlik hayvanları ya da insanlarla bir araya gelmelerine neden oluyoruz. Böylece virüslere bize bulaşma fırsatı veriyoruz.”
Son yapılan çalışmalara göre virüsün hayvanlardan insanlara geçmesinin en büyük sebebinin hayvanların yaşam alanlarının yıkıma uğratılması olduğu saptanırken Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de iklim krizinin ve nüfus artışının hastalığın yayılmasına neden olan diğer faktörler olduğunu açıkladı.
Nasıl ki fırtınalar ve muson yağışları başka bölgelerdeki doğal olaylarıysa, orman yangınları da ABD’nin batısı için doğal bir olay haline geldi. Küresel ısınmanın artması Kaliforniya’daki ormanları daha da kuru hale getiriyor.
2018 senesindeki korkunç yangın fırtınası yüzünden bin fitlik alan yok oldu. 40 Amerikan futbolu sahasına denk alanda yaşayan bitkilerin hepsi birkaç dakika içinde kül oldu. Ne yazık ki Amerika’daki ormanların “yeni normali” de bu. Yeni yangınlar çıkacağını da, aşırı hava şartları, siyasî istikrarsızlıklar ve biyolojik çeşitliliğin yıkıma uğratılması gibi nedenlerden ötürü farklı afetler yaşanacağını da biliyoruz.
Koronavirüs krizinden çıkardığımız derslerden dolayı bir parça iyimser olabiliriz. Eğer işin ucunda insan hayatı varsa, bir yandan evde kalma çağrılarına uyup diğer yandan ekonominin şu anki durumunu eleştirebiliyoruz. Farkına ancak vardığımız bu yeni normali hem başka salgınlardan hem de afetlerden korunmak için kullanabiliriz.
