Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), Türkiye’nin hangi aşıları aldığını, alınan aşı dozlarının ne kadar olduğunu, aşıların geliş zamanını, ödenen miktarı ve bunlarla ilgili yapılan sözleşme, ihale ve mali konulara ilişkin bilgilerin nerede bulunduğunu Sağlık Bakanlığı’na sordu. Sağlık Bakanlığı ise aşıların alımı ile kendilerinin değil Devlet Malzeme Ofisi’nin (DMO) ilgilendiğini söyledi. Örgüt aynı soruları, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) üzerinden DMO’ya da sordu ve bilgilerin “ticari sır” olduğu belirtilen bir cevap aldı. Uluslararası Şeffaflık Örgütü Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan, bu süreci ve amaçlarını Medyascope’a anlattı.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Oya Özarslan, soruları bilgi edinme hakkına dayanarak yönelttiklerini söyledi ve yanıt ararken yaşadıkları süreci şöyle aktardı:
“Sağlık Bakanlığı’na sorduğumuz sorular çok net sorulardı. ‘Hangi aşıları aldık, alınan aşı dozları ne kadar, aşıların geliş zamanı nedir, aşılara ödenen miktar nedir ve bu aşılarla ilgili yapılan sözleşme, ihale ve mali konular yani aşıya dair tam bilgi nerede bulunmaktadır’ diye sorduk. Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün bütün dünyadaki örgütleri olarak aşı şeffaflığı konusunda kampanyaya başladık. Bizim de kanunumuzda ve anayasamızda tanımlanan bir hak, bilgi edinme hakkı. Bu hak ile başvurmamızın üzerinden yaklaşık iki ay geçmesine rağmen Sağlık Bakanlığı’ndan yanıt gelmedi. Sonra gelen yanıtta ise aşıların alımıyla kendilerinin ilgilenmediklerini ve soruları Devlet Malzeme Ofisi’ne (DMO) sormamız gerektiğini söylediler.
CİMER üzerinden DMO’ya sorduk ve oradan gelen yazıyı da bugün paylaştık. Yazıda, bilgi ve belgelerin ‘ticari sır’ niteliğinde olduğu ve Bilgi Edinme Kanunu’nun 23. maddesi gereği ‘bilgi edinme kapsamı dışında’ olduğu söylendi. Aşılarla ilgili herhangi bir bilgi alamadığımız gibi, bu bilgilerin gizli kalması gerektiğine ilişkin yanıt aldık.”
“Söylenen süre ve dozların hiçbiri tutmadı”
Türkiye’de aşı ile ilgili konularda büyük bir kaos yaşandığını vurgulayan Özarslan, “Hepimiz bu ülkenin vergi veren vatandaşlarıyız. Temel haklarımızdan olan sağlıkla ilgili ücretsiz aşılanma talebimiz hepimiz için baki. Aşılarla ilgili tüm soruların cevaplandırılması gerekiyor. Verilen süre ve dozların hiçbiri tutmadı. Zannettiğimiz kadarıyla aşıya ulaşım sürecinin kontakları, yeterli girişimleri önceden ve yeterince yapmadılar. Bundan ziyade sözleşmeler, hangi ihalelerin verildiği ve hangi fiyatlardan alındığı hepimizi son derece yakından ilgilendiren hususlar. Biz de bilgi edinme hakkımızı kullanarak bunlara ulaşmak istedik” dedi.
“Aşılarla ilgili tüm bilgilerin açıklığa kavuşturulması gerek”
Aşı ihalelerinin kimlere ve nasıl verildiğini Sağlık Bakanlığı’nın açıklaması gerektiğini söyleyen Özarslan, şöyle devam etti: “Önce, ‘Aracı şirket yok’ denildi sonra bir distribütör şirket olduğu söylendi. Distribütör, aracıdır zaten. Devletin doğrudan alım yapmadığını ve bir distribütörle hareket ettiğini görüyoruz. İddialara baktığımızda, 7 dolara alınan aşı miktarının her bir dozunun Türkiye’ye 12 dolara satıldığı belirtiliyor. Son zamanlarda BioNTech ile ilgili de bir iddia çıktı. Şirketin aşıyı bize kârsız ve aracısız bir şekilde vermek istediği ama aracı kullanılmak istenildiği için o yola gidilmediği söylendi. Bunların hepsinin açıklığa kavuşturulması gerekiyor.”
“Devlet, aşı üzerinden ticaret mi yapıyor?”
Oya Özarslan, aşı ile ilgili herkesin temel kaygılarının bulunduğunu belirtti. Amaçlarının sözleşme ve ihalelerle ilgili konuların aydınlığa kavuşması olduğunu vurgulayan Özarslan, şöyle konuştu:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Biz bunları, hesap verebilirlik açısından soruyoruz ve Türkiye’nin hesap verebilirlik açısından durumunun parlak olmadığını biliyoruz. ‘Ticari sır’ kapsamına girdiğinin söylenmesi bunun bir göstergesi oldu. Aşı bir mal değildir ve devletin de ticaretini yapmadığını biliyoruz. Ticareti yapılabilecek bir husus değil. Devlet, aşı üzerinden ticaret mi yapıyor ki biz bunu ticari sır olarak değerlendirmek zorundayız? Bunların hepsinin cevaplandırılması gerekir. Bu bilgilerin ‘ticari sır’ olarak kabul edilmesi mümkün değil.”
Söyleşinin tümünü buradan dinleyebilirsiniz:
