İran ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında nükleer anlaşmanın yeniden uygulanması için Viyana’da yapılan dolaylı görüşmelerde yeni gelişmeler yaşanıyor. İran, ABD’nin yaptırımları kaldıracağını iddia ederken ABD, bu iddiayı yalanladı.
Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın tek taraflı olarak terk ettiği İran nükleer anlaşmasını yeniden canlandırmak için İran ve ABD arasında bir süredir görüşmeler sürdürülüyor. İki ülke 20 Haziran’da, başkentlerinde istişareler yapmak için müzakerelere ara vermişti.
İran tarafından dün (23 Haziran) yapılan açıklamada, ABD’nin, İran’ın petrol ve deniz taşımacılığı üzerindeki tüm yaptırımları kaldırmayı kabul ettiği belirtildi. ABD tarafından ise bu açıklamaya “Her şey kararlaştırılıncaya kadar hiçbir şey üzerinde kesin anlaşmaya varılmadı” yanıtı geldi.
“Trump döneminde yürürlüğe giren yaptırımlar kaldırılacak”
İran medyasında İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin yardımcılarından Mahmud Vaezi’ye dayandırılan haberde, “Trump tarafından uygulamaya konulan tüm sigorta, petrol ve taşımacılık yaptırımlarının kaldırılması hususunda anlaşmaya varıldı” denildi. Habere göre Vaezi,”Trump döneminde yürürlüğe giren bin 40 yaptırım kaldırılacak. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in yakın çevresindeki kişiler dahil olmak üzere bireylere uygulanan yaptırımların kaldırılması üzerinde de anlaşmaya varıldı” dedi.
“Her şey kararlaştırılıncaya kadar hiçbir şey üzerinde anlaşmaya varılmaz”
ABD Dışişleri Bakanlığı ise henüz bir anlaşmaya varılmadığını belirtti. Adını açıklamayan bir dışişleri yetkilisi, “Görüşmelerin karmaşası esnasında, taraflar ana maddelerin yer aldığı bir taslak oluşturmaya çalışırlar. Fakat her şey kararlaştırılıncaya kadar hiçbir şey üzerinde anlaşmaya varılmaz” diye konuştu.
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüşmesinde, “İlerleme sağlıyoruz ama hâla üzerinde durulması gereken noktalar var” dedi. Maas, Batı karşıtlığı ile bilinen yeni seçilen Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’ye rağmen anlaşmaya varmanın yüksek ihtimal olduğunu belirtti.
Fransa Dışişleri Bakan Yardımcısı Franck Riester “Eğer müzakereler ilerleyemeyecek olursa gelecek günlerde ve haftalarda zor kararlar alınacak” derken Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, müzakerelerde alınacak epey bir yol olduğunu vurguladı.
Bazı İranlı yetkililer ise Reisi göreve başlamadan önce anlaşmaya varılmak istendiğini belirtti. Böylelikle yeni hükümete temiz bir sayfa açma imkanı sağlanmış olacak.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Cumhurbaşkanı Ruhani’nin yardımcılarından Mahmud Vaezi, yine İran basınında çıkan haberlere göre, İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nin 24 Haziran’da Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) ile nükleer saha izleme anlaşması hakkında karar vereceğini açıkladı.
İran ve IAEA arasında şubat ayında yapılan anlaşmaya göre, 24 Mayıs 2021 tarihine kadar kurum yetkilileri İran’daki nükleer tesisleri inceleyebileceklerdi. 24 Mayıs’ta dolan süre bir aylığına uzatılmıştı.
Ne olmuştu?
İran ve Batılı büyük devletler arasında 2015 yılında Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) yani kamuoyunda bilinen ismiyle “İran nükleer anlaşması” imzalandı. Anlaşmayla Tahran’ın nükleer zenginleştirme faaliyetlerine kısıtlamalar getirilmesi ve karşılığında ABD, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler tarafından İran’a uygulanan ambargoların kaldırılması öngörüldü.
2018 yılında eski ABD Başkanı Donald Trump tek taraflı olarak anlaşmayı terk etti. Biden yönetimi ise askıya alınan anlaşmayı tekrar hayat geçirebilmek için İran ile bir süredir dolaylı görüşmeler gerçekleştiriyor. Fakat şu ana kadar taraflar herhangi bir konu üzerinde kesin anlaşmaya varabilmiş değil.
Öte yandan İranlı ve Batılı yetkililer, İran’da ağustos ayında göreve başlayacak yeni yönetimin, Tahran’ın müzakerelerdeki pozisyonunu değiştirmeyeceğini, son sözün yine dini lider Ayetullah Ali Hamaney’de olduğunu belirtiyor.
Derleyen: Zeynel Yıldırım
