Rusya’daki yaygın aşı karşıtlığı ve aşıya karşı duyulan tereddütün, ülkedeki sahte aşı sertifikası karaborsasını canlandırdığı iddia edildi. 2021 yılının başından itibaren Rus yetkililer, geliştirilen sahte aşı sertifikaları, PCR test sonuçları ve QR kodları hakkında birçok dava açtı. Siber güvenlik firması Group-IB, salgın döneminde Rusya’da düzenlenen sahte aşı sertifikalarını “en yaygın çevrimiçi dolandırıcılık şekli” olarak ilan etti. MBK Media tarafından yayımlanan bir araştırmacı gazetecilik dosyasında ise Rusya’daki sahte aşı sertifikası karaborsasının nasıl çalıştığı gözler önüne serildi.
Rusya’da sahte aşı sertifikaları, aşılama kampanyası sürecinin başından itibaren satın alınabiliyor. Karaborsaya düşen aşı sertifikalarının reklamları sadece Darknet’te değil, ülkede yaygın olarak kullanılan mesajlaşma ağı Telegram ve sosyal medya kanallarında da görülüyor. Öte yandan 27 Temmuz’da MBK Media tarafından açıklanan araştırmacı gazetecilik dosyasında, Ruslar’ın sadece karaborsadan değil, doğrudan doktorlardan da sahte aşı sertifikası temin ettiği belirtiliyor.
Aşı karşıtları için seçenek sunuluyor
Soyadını açıklamayan Bilişim Teknolojileri Uzmanı Sergey, koronavirüs aşısının kendisini “GDO’lu bir adama” dönüştürebileceğine inanıyordu. Bu yüzden işvereninin kendisinden koronavirüs aşısı olduğuna dair bir belge göstermesini istediğinde, yardım etmesi için Moskova’daki bir devlet kliniğinde çalışan tanıdığından yardım istedi.
Birçok tanıdığının sahte aşı sertifikası aldığını iddia eden Sergey, sahte aşı sertifikası aldığı dakikaları şöyle anlattı:
“Sandalyeye oturduğunuzda iki seçenek bulunuyor. Birincisinde hemşire şırıngayı alıyor, aşı şişesini açıyor, şişenin içindeki aşıyı şırıngaya alıyor ve şırıngayı havaya doğru kaldırıp aşıyı boşaltıyor. İkinci seçenek ise hemşire iğneyi uygun bir açıyla ayarlıyor ve aşı kas içine girmiyor, sadece kolunuzdan aşağıya doğru akıyor.”
Hastanede uygulanan bu prosedürden sonra MBK Media’ya konuşan bir kaynak, doktorun aşının seri numarasını ve aşılanma tarihini bir sertifikaya yazdığını söyledi. Sergey ise sağlık çalışanlarının bu hizmet için 7 bin ruble (815 TL) aldığını belirtti. Sergey ayrıca, 2 bin ile 3 bin ruble arasında bir ücret karşılığında, aşı karşıtlarını sahte aşı sertifikası alabilecek hastanelere götüren aracılar olduğunu da sözlerine ekledi.
Satıcılar sadece sahte aşı sertifikalarını değil, hükümet portalı Gosuslugi’de kendi isimlerine kayıtlı olan ve Rusya’da birçok kapalı mekâna girmek için şart koşulan QR kodlarını da temin edebiliyor.
Sahte aşı sertifikasının maliyeti ne kadar?
Siber güvenlik firması Group-IB, karaborsadaki fiyatları analiz ettikten sonra sahte aşı sertifikasına ulaşmanın ortalama maliyetini şöyle açıkladı:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
“Hükümetin onayladığı tam bir aşı kaydına karşılık gelen sertifikaya ulaşmak için 3 bin ruble ile 30 bin ruble arasında ücret ödemeniz gerekiyor. Sadece bir aşı sertifikası temin etmek ise bin ruble ile 4 bin 900 ruble arasında değişiklik gösteriyor. Gosusligi portalına aşı verilerinizin girilmesi için bin 100 ila 4 bin 999 ruble ödemeniz gerekiyor. Negatif bir PCR testine ihtiyacınız varsa, 500 ruble ile 4 bin ruble arasında fiyat biçiliyor. Moskova’da ve diğer şehirlerde kapalı bir mekâna giriş yapmak için sahip olmanız gereken QR kodu için ise fiyatlar 999 ruble ile 3 bin ruble arasında değişiyor.”
“Satıcılar, kişisel bilgilerinizi aleyhinize kullanabilir”
Satıcılar, bu belgeleri hazırlamak için kişisel bilgilerinize ihtiyaç duyuyor. Bu bilgiler arasında adınız, doğum tarihiniz, ikametgâh adresiniz, bireysel sigorta hesap numaranız, sağlık sigortası poliçe numaranız, telefon numaranız ve isteğe bağlı olarak sahte aşılama tarihiniz yer alıyor.
Fakat siber güvenlik şirketleri, satıcıların kişisel bilgilerinizi aleyhinize kullanabileceğinin de altını çiziyor.
Sahte belgelerin hazırlanması ne kadar sürüyor?
Sahte aşı sertifikası hizmeti sunan popüler bir Telegram kanalında çalışan ve MBK Media’ya konuşan bir kaynak, 24 ile 48 saat arasında sahte bir belge hazırlanabileceğini söyledi. Bir başka kaynak ise sertifika üzerinde çalışmanın en az dört ila altı saat, en fazla birkaç gün sürebileceğini aktardı.
Satıcıların hazırlanan belgeleri kurye ile evinize gönderebileceği, metro istasyonu gibi elverişli yerlerde elden teslim edebileceği ya da e-posta yoluyla da ulaştırabileceği belirtildi.
“Gerçek bir sertifika gibi”
Gıda sektöründe çalışan Maxim, MBK Media’ya verdiği demeçte, Mart 2021’de sahte bir aşı belgesi satın aldığını anlattı. Maxim, mart ayında şirketlerinin kendilerine aşı olmayı zorunlu kıldığını ve eğer aşılanmazsa işini kaybedeceğini söyledi.
Arkadaşlarının yardımıyla çevrimiçi bir aşı sertifikası satıcısı bulan Maxim, yaklaşık bin 800 ruble ödeyerek bir aşı sertifikası talep etti, kişisel bilgilerini ise e-posta yoluyla satıcıya gönderdi. Yaklaşık bir hafta sonra aşı sertifikasını metro istasyonunda elden teslim alan Maxim, “Sertifika gerçekten bir sertifika gibi görünüyor” dedi.
Sahte aşı sertifikalarını kim hazırlıyor?
Rusya’da sahte aşı sertifikası, QR kodu ve PCR test sonucu satan en popüler Telegram kanalının 200 bin abonesi bulunuyor. Bu kanalda çalışan insanların, Rusya’daki hükümet portalı Gosuslugi dahil olmak üzere tüm veri tabanlarına giriş yapabildiği tahmin ediliyor.
MBK Media’dan bir gazeteci, “Roberts” ismini kullanan kanal yöneticisinin kendisine Rus güvenlik güçleri ile ilgili potansiyel sorunlardan endişe duymadığını çünkü Baltık ülkelerinden birinin başkentinde yaşadığını söylediğini aktardı. Roberts verdiği demeçte, “Bu işe altı ay önce başladık çünkü bir fırsat ve bu hizmet için talep vardı. Ayrıca bu işte çok para var” dedi.
Projede organizatörlerin yanı sıra, başta Moskova ve St. Petersburg’ta olmak üzere çok sayıda sağlık çalışanının da bulunduğunu söyleyen Roberts, organizatörlerin yaş aralığının 16 ile 22 arasında değiştiğini söyledi. Bazılarının aynı zamanda internette uyuşturucu satıcısı olduğunu da belirten Roberts, “Birçoğumuz geçmişte uyuşturucu ile uğraştık. Genel olarak her zevke uygun rengarenk bir ekibiz” diye konuştu.
“Ortalama olarak günde 100 müşterimiz oluyor. Tahmin edebileceğiniz gibi bu çok para ediyor. Bazen bir günde 3 milyon ruble kazandığımızı biliyoruz” diyen Roberts, projede en çok çalışanın ayda 500 bin rubleden fazla para kazandığını belirtti. Moskova’da bu Telegram kanalı ile çalışan sağlık çalışanları ise bir aşı sertifikası başına ortalama bin 200 ruble alıyor. Müşterilerine sahte sertifikaları ulaştıran kuryeler ise sipariş başına 800 ruble kazanıyor.
23 Temmuz’da İçişleri Bakanlığı Moskova Şubesi Ana Müdürlüğü, polisin 2021 yılının başından bu yana 700’den fazla sahte aşı sertifikası ele geçirdiklerini ve evrakta sahtecilik suçlaması ile 60’tan fazla ceza davası açtığını açıkladı.
Derleyen: Senem Görür
