Polonya Parlamentosu, muhalefet tarafından basın özgürlüğüne tehdit olarak nitelendirilen tartışmalı medya mülkiyeti yasasını onayladı. Parlamentodan geçtikten sonra senato ve cumhurbaşkanının onayına sunulacak tartışmalı yasa tasarısı, ülkede faaliyet gösteren medya şirketlerinin mülkiyetine sahip olma hakkını sadece Avrupa Birliği (AB) ülkeleriyle sınırlıyor. Söz konusu yasaya, Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) tepki geldi. Bu tepkinin nedeni, yasanın Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) hükümetini eleştiren ve Polonyalı makamların suistimallerini ortaya çıkaran TVN24 ve TVN’nin hedef alınması. TVN, ABD’li şirket Discovery’ye ait.
Polonya Parlamentosu, ülkedeki medya şirketlerinde Avrupa Birliği (AB) üyesi merkezli ve sermayeli olmayan medya kuruluşlarının kontrol ve hisse sahibi olmasını engelleyen yasa tasarısını onayladı.
Polonya muhalefeti tarafından basın ve ifade özgürlüğüne tehdit olarak görülen yasa tasarısı, dün (11 Ağustos), 460 sandalyeli parlamentoda 216 hayır oyuna karşı 228 evet oyu ile kabul edildi. 10 milletvekili ise çekimser oy kullandı.
Söz konusu yasa tasarısının senato ve cumhurbaşkanı tarafından onaylanması halinde, AB üyesi olmayan şirketlerin Polonya’daki medya şirketlerinde kontrol ve hisse sahibi olması engellenecek.
İlgili yasa tasarısı, ülkedeki en büyük medya ağının sahibi olan ABD merkezli Discovery Inc.’i hedef alması nedeniyle, muhalefet ve ABD’nin tepkisiyle karşılaştı.
ABD’li şirket Discovery, Polonya’daki en büyük medya ağı ve ülkede en çok izlenen kanalları bünyesinde barındıran TVN’in de çoğunluk hissesine sahip. Discovery aynı zamanda her gün milyonlarca kişi tarafından izlenen TVN24’ü de işletiyor. Yasa tasarısı bütün aşamalardan geçtiği takdirde, Discovery, Polonya’daki varlıklarını satmak zorunda kalabilir.
TVN24’ün ana şirketi TVN, Polonya’daki medya şirketlerinin yüzde 49’undan fazlasına sahip. Ancak Avrupalı olmayan firmalara yönelik yasağı aşmak için Hollanda’da kayıtlı bir firma aracılığıyla ABD merkezli medya grubu Discovery’ye ait bulunuyor. Tasarının kabul edilmesi durumunda bu yol da yasaklanmış olacak.
Bu yasa tasarısının yanı sıra, devlet yayın otoritesi, bir yıldan fazla bir süredir TVN24’ün 26 Eylül’de sona erecek yayın lisansını uzatmayı reddediyor.
TVN ve TVN24 neden hedef alınıyor?
2015’ten bu yana Polonya’da iktidar olan popülist Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) hükümetini eleştiren TVN ve TVN24, aynı zamanda ülkedeki resmi makamlarda bulunan yetkililerin yaptığı suistimalleri ortaya çıkarmasıyla biliniyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
PiS hükümetinin kendisini eleştiren ve çok izlenen bu medya kuruluşlarını söz konusu yasa tasarısı sayesinde ortadan kaldırmak istediği belirtiliyor.
ABD’den tepki
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Polonya’nın en çok izlenen bağımsız haber kuruluşunun ve ülkedeki en büyük ABD yatırımlarından birini hedef alan yasa tasarısının parlamento tarafından onaylanmasının Vaşington’ı rahatsız ettiğini söyledi.
Blinken, önerilen yasanın Polonya ile ABD arasındaki savunma, iş ve ticaret ilişkilerine kaçınılmaz olarak zarar vereceğini söyleyerek, Varşova’yı yeniden düşünmeye çağırdı.
Blinken, “Bu yasa tasarısı medya özgürlüğünü tehdit ediyor ve Polonya’nın güçlü yatırım ortamını baltalayabilir” dedi. Blinken ayrıca, Polonya’daki ABD ticari yatırımlarının iki ülkeyi birbirine bağladığını ve ortak güvenliği artırdığını vurguladı.
Discovery tarafından yayımlanan açıklamada ise tasarının, “ifade özgürlüğü ve medyanın bağımsızlığı gibi temel demokratik ilkelere bir saldırı ve TVN ve Discovery’ye karşı doğrudan ayrımcı” bir girişim oma nitelik taşıdığı belirtildi.
Parlamentonun onayından endişe duyduğunu belirten şirket, senato ve Cumhurbaşkanı Andrzej Duda‘dan yasa tasarısını kabul etmemelerini istedi.
Muhalefet de tepkili
Temmuz ayından bu yana eski Polonya Başbakanı ve Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk tarafından yönetilen muhalefetteki Sivil Platform (Platforma Obywatelska), medya özgürlüğünü geniş bir muhalefet ittifakını birleştirebilecek bir konu olarak ele alıyor.
Tusk’un eski dışişleri bakanı ve Sivil Platform Milletvekili Radosław Sikorski, dünkü (11 Ağustos) bir paylaşımında, “Parlamentomuz bugün Polonya’nın en büyük, Amerika’ya ait bağımsız TV kanalı olan TVN’yi haklarından mahrum etmek için oy kullanacak. Tasarı geçerse, muhtemelen kleptokrat bir otokrasiye doğru dönüşü olmayan noktayı geçeceğiz” diye yazdı.
Daha önce iktidardaki PiS hükümetini iktidardan indirmeye kararlı olduklarını söyleyen Tusk, oylamadan sonra yaptığı sosyal medya paylaşımında, “Yolsuzluk ve şantaj çamuruyla birbirine yapışmış meclis çoğunluğu gözlerimizin önünde parçalanıyor. Bir süre daha devam edebilirler ama artık yönetemezler” dedi.
Hükümet yapılan eleştirilere kulak asmıyor
Polonya Hükümet Sözcüsü Piotr Muller ise Polonya’nın diğer AB ülkelerindeki kurallara benzer adımlar attığını dile getirerek, “Sermaye ile ilgili konuları Polonya Parlamentosu’nun uygun gördüğü şekilde düzenleme hakkımız var” diye konuştu.
Salı günü (10 Ağustos) Başbakan Mateusz Morawiecki, iktidardaki koalisyonun küçük ortağı Anlaşma Partisi’nin (Accord) lideri ve Başbakan Yardımcısı Jarosław Gowin‘i görevden alarak, partinin hükümetten ayrılmasını istemişti.
Koalisyonu oluşturan üç partiden biri olan Accord’un hükümetten ayrılmasının ardından PiS hükümeti, parlamentodaki çoğunluğunu kaybetmişti. Böyle bir ortamda muhalefet, ilgili yasa tasarısının parlamentodan geçmeyeceğini düşünmüştü ancak PiS, parlamentodaki diğer ufak partileri ikna ederek tasarıyı geçirmeyi başardı.
Yasa tasarısının senato ve cumhurbaşkanının onayından geçerken herhangi bir zorluk ile karşılaşması beklenmiyor. Cumhurbaşkanı Andrzej Duda da, PiS hükümeti ile aynı görüşleri paylaşan bir isim olarak öne çıkıyor.
Söz konusu tasarının iktidar için oldukça önemli olduğu belirtiliyor. Ülkede, devletin elindeki medya organlarının büyük ölçüde hükümetin propaganda aracı haline geldiği biliniyor.
Muhalefet kesimlerinde ise ulusal ve yerel medyayı devletin elindeki araçlarla kontrol eden hükümetin, söz konusu yasa tasarısının kabul edilmesiyle birlikte medya bağımsızlığını ve ifade özgürlüğünü tamamen ortadan kaldıracağı endişesi hâkim.
Ülkede bağımsız bir medya oluşturulması gerektiğini savunan muhalifler, tasarının parlamentoda onaylanmaması için gösteri düzenlemişti. Parlamentoda yapılan oylama sırasında da eylemler devam etti. Polis, parlamento binası dışında yapılan eylemlerden dolayı geniş güvenlik önlemleri almak zorunda kaldı.
Yüzlerce Polonyalı gazeteci ve editör ise hükümeti, Polonya’da medya özgürlüğünün yok edilmesini durdurmaya çağıran bir açık mektuba imza attı.
Derleyen: Gökalp Badak
