Cezayir, uzun yıllardır ilişkilerinin gergin olduğu komşusu Fas ile diplomatik ilişkilerini kesti. Cezayir aldığı bu karara gerekçe olarak, Fas’ın kendilerine yönelik düşmanca eylemlerini gösterdi. Cezayir Dışişleri Bakanı Ramazan Lamamra, “Fas Krallığı, Cezayir’e karşı düşmanca eylemlerini asla durdurmadı” dedi. Peki, Cezayir’in aldığı bu kararın altında ne yatıyor?
Başkent Cezayir’de konuşan Dışişleri Bakanı Ramazan Lamamra, Fas’ı Cezayirli yetkililere karşı Pegasus casus yazılımını kullanmak, Cezayir içindeki ayrılıkçı bir grubu desteklemek ve Batı Sahra meselesindeki başarısız tavrı nedeniyle ağır şekilde eleştirdi. Fas, bahsi geçen casus yazılıma sahip olduğu iddialarını reddetmişti.
Lamamra, “Fas Krallığı, Cezayir’e karşı düşmanca eylemlerini asla durdurmadı” dedi ve ilişkilerin durdurulduğunu açıkladı. Ancak Lamamra, iki ülkedeki konsoloslukların karşılıklı olarak açık kalacağını da sözlerine ekledi.
Fas Dışişleri Bakanlığı ise sosyal medyadan paylaştığı mesajında, alınan kararı haksızlık olarak nitelendirdi ve Fas’ın Cezayir halkının “güvenilir ve sadık bir ortağı” olmaya devam edeceğini belirtti.
İkili ilişkiler, gerginlikler ile dolu
İki Kuzey Afrika ülkesi arasındaki kara sınırı 1994 yılından beri kapalı. Diplomatik ilişkiler, daha önceki anlaşmazlığın çözüldüğü 1988 yılından itibaren devam ediyor. Fas, yıllardır sınırın yeniden açılmasını istediğini söylerken, Cezayir ise güvenlik gerekçelerini ileri sürerek sınırın kapalı kalması gerektiğini söylüyor.
Geçen hafta Cezayir hükümeti, ülkenin çeşitli yerlerinde çıkan yangınların sorumlusu olarak ülkenin Kabiliye bölgesi için bağımsızlık isteyen, Cezayir hükümeti tarafından terörist olarak nitelendiren ve Fas tarafından desteklendiği iddia edilen MAK grubu da dahil olmak üzere, iki farklı grubu göstermiş ancak bu konuda herhangi bir delil ortaya koyamamıştı.
Cezayir, geçen ay New York’taki Faslı bir diplomatın Kabiliye halkının kendi kaderini tayin hakkına sahip olması çağrısı yapmasının ardından Fas’taki büyükelçisini geri çağırmıştı.
Fas, Cezayir’i Batı Sahra anlaşmazlığının çözümü yönündeki en büyük engel olarak görüyor
İkili ilişkiler, Batı Sahra sorununun yıllar süren sessizliğin ardından geçen yıl yeniden alevlenlendi. Fas, tartışmalı bölgeyi kendi toprakları olarak görüyor. Öte yandan Cezayir, Polisario bağımsızlık hareketini destekliyor.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Polisario Cephesi, 2020’nin Kasım ayında Fas devletine karşı silahlı mücadeleye devam ettiğini duyurmuştu. Aralık ayında da ABD, Rabat’ın İsrail ile ilişkilerini iyileştirmesi karşılığında Batı Sahra üzerindeki Fas egemenliğini resmen tanıdığını açıklamıştı.
Cezayir Dışişleri Bakanı Ramazan Lamamra, “Cezayir, Batı Sahra konusundaki tutumlarında kararlı kalacaktır” diyerek, Batı Sahra konusundaki tutumlarını bir kez daha teyit etmiş oldu.
Sorunun kaynağı ne?
İki ülke kuruldukları günden bu yana ilişkilerinde pek çok krizle karşılaştı. 1956 yılında Fransa’dan bağımsızlığını kazanan Fas Krallığı, Fransızlara karşı bağımsızlık savaşı veren Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi’ne silah, para ve ilaç vererek destek olmuştu. Ancak Fransa’dan bağımsızlığı sırasında Fas’ın Fransa ile Fas-Cezayir sınırı konusunda net bir uzlaşmaya varmaması, iki ülke arasındaki gelecekte oluşacak sorunların başlangıcı oldu.
Cezayir’in 1962’deki bağımsızlığından bir sene sonra iki ülke, Fas yayılmacılığı ve Büyük Fas hayali nedeniyle “Kum Savaşı” adı verilen dört ay süren bir savaşa girdi. Savaş, Afrika Birliği Örgütü’nün arabuluculuğu ile statükonun değişmediği bir şekilde çözüldü. Fas, Cezayir toprakları üzerindeki niyetlerinden vazgeçti ve iki ülke arasında askerden arındırılmış bölge kuruldu.
1975 yılında İspanya’nın Batı Sahra bölgesinden çekilmeyi açıklamasının ardından iki ülke arasındaki ilişkiler bugün hâlâ çözülemiyor. Bölge üzerinde herhangi bir hak iddiası bulunmasa da Cezayir, komşularının bölgeyi ele geçirmesini istemiyor. Cezayir, bölgede bağımsız bir ülke kurulması için Polisario Cephesi’ni destekledi. İspanyol hükümeti, çekilirken Batı Sahra’nın büyük bir kısmını Fas’a, geri kalan kısmını ise Moritanya’ya bırakacak şekilde anlaştı. Cezayir, bölgede Fas’a karşı yürütülen gerilla savaşını da destekledi.
İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler, 1987 yılında Fas’ın Polisario’yu tanımasının ardından 1988’de tekrar başladı. 1991 yılında başlayan Cezayir İç Savaşı sırasında Cezayir hükümeti, Fas’ı “Silahlı İslami Grup’u (GIA)” desteklemekle suçladı. Fas hükümetinin 1994’teki Marakeş saldırısından dolayı Cezayir istihbaratını suçlamasından sonra, iki ülke arasındaki sınırlar bugüne kadar kapalı kaldı. 2004 yılında Fas, Cezayir vatandaşlarına vizeyi kaldırdı. Cezayir bu jeste, Fas vatandaşlarına vize zorunluluğunu kaldırarak iyi niyetle cevap verdi. Ancak iki ülke arasındaki sınır hiç açılmadı.
Derleyen: Zeynel Yıldırım & Ayhan Eren
