Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi tarafından görevlendirilen Libya Araştırma Komisyonu, iç savaş sırasında işlenen suçlarla ilgili bir rapor hazırladı. Ülkede 2016’dan bu yana göçmenler ve mahkûmlar başta olmak üzere, sivillere yönelik cinayet, işkence, köleleştirme, yargısız infaz ve tecavüz suçlarının işlendiği belirtilen raporda, Rus güvenlik firması Wagner’in paralı askerleri tutukluları öldürmekle suçlandı. Öte yandan 2011’de iç savaşın başlamasından bu yana kaosun hâkim olduğu Libya’da, 24 Aralık’ta yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçiminden bir ay sonra parlamento seçimlerinin yapılmasına ilişkin yasa dün (4 Ekim) kabul edildi.
Auajjar: “Savaş suçları işlendi”
Libya, iç savaşın başladığı 2011 yılından bu yana doğu ve batıdaki rakip hükümetleri destekleyen bölgesel güçler, yabancı savaşçılar ve paralı askerler arasındaki savaş nedeniyle kargaşa içinde.
BM Araştırma Komisyonu, Mohamed Auajjar liderliğinde Libya’daki insan hakkı ihlalleriyle ilgili bir rapor hazırladı. Auajjar, “Üçüncü devletler, yabancı savaşçılar ve paralı askerler de dahil olmak üzere çatışmaların tüm tarafları, uluslararası hukuku, özellikle orantılılık ve ayrımcılık ilkelerini ihlal etti ve bazıları da savaş suçları işledi” dedi.
Üç bağımsız üyenin imzasını taşıyan raporda, Libya’yı 2011’den beri kasıp kavuran ve 2016’dan bu yana neredeyse hiç azalmadan devam eden şiddetin, insanlığa karşı suçlar ve savaş suçları da dahil olmak üzere savunmasız kişilerin ciddi ihlallerle karşı karşıya kalmasına yol açtığı belirtildi.
Rus güvenlik firması Wagner tutukluları öldürmekle suçlanıyor
Raporda, Rus güvenlik firması Wagner’in paralı askerleri Eylül 2019’da tutukluları öldürmekle suçlandı ve “Wagner personelinin savaş suçu olan cinayet işlemiş olabileceğine inanmak için makul nedenler var” denildi.
Ayrıca Wagner personelinin, doğu güçlerinin geri çekilmesiyle terk edilen bölgelerde, sivil binaların yakınına mayın yerleştirildiği 35 yeri gösteren haritanın bulunduğu bir tablet bilgisayar bıraktığı belirtildi. Çoğu Rusya’da yapılan mayınların, Haziran 2020’den bu yana evlerine dönen sivillerin ölümüne ve sakat kalmasına neden olduğu dile getirildi.
Reuters‘ın haberinde, Wagner firmasının geçmişteki faaliyetleriyle ilgili soruları yanıtsız bıraktığı da hatırlatıldı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçen yıl ülkesinin Libya’daki paralı askeri faaliyetleriyle ilgili iddialar sorulduğunda, orada savaşan Ruslar’ın Rusya devletini temsil etmediğini söylemişti.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Libya Sahil Güvenliği göçmenlere kötü davranıyor
Raporda, Akdeniz’deki göçmen akışını durdurma çabalarının bir parçası olarak Avrupa Birliği tarafından eğitilen ve donatılan Libya Sahil Güvenliği’nin göçmenlere kötü davrandığı da belirtildi. Bazı göçmenlerin işkence ve cinsel şiddet uygulanan gözaltı merkezlerine teslim edildiği ve bu suçların oldukça yaygın olduğu dile getirildi.
Komisyon üyesi Chaloka Beyani, göçmenlere karşı işlenen suçları şöyle anlattı:
“Soruşturmalarımız, göçmenlere yönelik ihlallerin, devlet ve devlet dışı aktörler tarafından, üst düzey bir örgütlenmeyle ve devletin teşvikiyle geniş çapta işlendiğini ve bunların hepsinin insanlığa karşı suçları çağrıştırdığını gösteriyor.”
Beyani, Akdeniz’den Avrupa’ya geçmek isteyen göçmenlerin gözaltı merkezlerinde ve insan tacirlerinin elinde bir dizi istiamara maruz kaldığını da aktardı.
İhlaller, suistimaller ve suçlardan sorumlu olabilecek kişi ve gruplar belirlendi
Komisyon, ihlaller, suiistimaller ve suçlardan sorumlu olabilecek hem Libyalı hem de yabancı kişi ve grupları belirlediğini ifade etti ancak bu liste hesap verilebilirlik mekanizmalarıyla paylaşılıncaya kadar gizli tutulacağını açıkladı.
Uzmanlar, Libya adli makamlarının raporda belgelenen davaların çoğunu soruşturmasına rağmen sürecin önemli zorluklarla karşı karşıya olduğuna dikkat çekti.
Komisyon bir senedir ihlalleri araştırıyordu
Haziran 2020’de, BM’nin en üst düzey insan hakları organı olan İnsan Hakları Konseyi, Libya’ya bir araştırma heyeti gönderilmesine karar vermişti. Geçen yıl ağustos ayında atanan uzmanlar, 2016 yılından bu yana Libya’da işlenen insan hakları ve hukuk ihlallerini araştırıyordu. Yüzlerce belge üzerinde çalışan heyet, 150’den fazla kişiyle görüştü, ayrıca Libya, Tunus, İtalya’da çeşitli soruşturmalar yürüttü.
Libya’da 10 yıllık iç savaş
Libya, 2011’de Muammer Kaddafi’nin NATO destekli bir ayaklanmada devrilip öldürülmesinden bu yana, rakip hükümetlerin çatışmalarıyla parçalandı. Rusya, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri, ülkenin doğusundaki Halife Hafter güçlerine destek sağlarken Türkiye, BM tarafından tanınan batıdaki Trablus merkezli hükümeti destekliyor.
Libya’daki çatışmalar, doğu güçlerinin 2020’de başkent Trablus’a ilerlemesinin pükürtülmesinin ardından durmuş, her iki taraf da ateşkes ve geçici hükümeti kabul etmişti. BM’nin çizdiği yol haritasıyla 24 Aralık’ta cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılması planlanmıştı.
Libya Parlamentosu’nun dün (4 Ekim) 24 Aralık’ta planlanan cumhurbaşkanlığı seçiminden bir ay sonra parlamento seçimlerinin yapılmasına ilişkin yasayı kabul ettiği açıklandı.
Seçim kanunu tartışması
Devlet Yüksek Konseyi (DYK) ve doğu merkezli parlamento, iki seçimin de yapılması için gerekli hukuki altyapının belirlenmesi konusunda aylardır uzlaşı sağlayamamıştı.
Parlemento başkanı ve ülkenin doğusundaki güçlerin lideri Halife Hafter‘in siyasi müttefiki Akile Salih, 8 Eylül’de, tek taraflı şekilde bu hukuki altyapıyı belirleyen bir kanun çıkardığını açıklamıştı. Salih’in mecliste oylamaya sunmadan ve DYK’ya başvurmaksızın çıkardığı kanun DYK tarafından reddedilmiş, bazı milletvekilleri yasanın gerektiği gibi oylanmadığını söylemişti.
Parlamento Sözcüsü Abdullah Belhaiq ise dünkü açıklamasında yasanın, 2014 yılında seçilen 200 parlamento üyesinin yaklaşık 70’i tarafından oylandığını söyledi. Belhaiq, yasanın mevcut parlamento seçim kurallarına dayandığını ancak listeler yerine bireysel adaylar için oylama yapılacağını belirtti.
Kaynak: Reuters, The Guardian
Derleyen: Emine Bıçakcı
