Petrol ve doğalgaz zengini Orta Asya ülkesi Kazakistan’da doğalgaz ve akaryakıt fiyatlarına zam yapılmasının ardından başlayan protestolar bugün de devam etti. Protestoların giderek yayılmasının ardından Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, Başbakan Askar Mamin ve hükümetini görevden almasına rağmen ülkede sular durulmuyor. Protestocular, eski Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’e karşı tepkili. Peki, yaklaşık 30 sene görevde kalmasının ardından 2019’da istifa eden Kazakistan’ın ilk devlet başkanı Nazarbayev neden protestocuların hedefi haline geldi?
Kazakistan’ın ilk devlet başkanı Nursultan Nazarbayev, 2019 yılında görevinden istifa etti. Nazarbayev’in istifasının ardından devlet başkanlığına Kasım Cömert Tokayev seçildi ancak Nazarbayev, Güvenlik Konseyi Başkanı olarak siyasi gücünü korudu.
Devlet Başkanı Tokayev, dün (5 Ocak) televizyondaki bir konuşmasında, artık Devlet Güvenlik Konseyi’ne kendisinin başkanlık edeceğini ve Nazarbayev’in görevinin sona erdiğini duyurdu. Tokayev, kendisinden günlerdir haber alınamayan Nazarbayev’le ilgili herhangi bir açıklamada da bulunmadı.
Taldikorgan kentindeki protestocular, Nazarbayev’in heykelini halat bağlayarak yıktı. Birçok öfkeli protestocu Nazarbayev hakkında, “İhtiyar, dışarı!” sloganı attı.
1940 doğumlu Nazarbayev, Kazakistan’ı neredeyse otuz yıl boyunca yönetti. Nazarbayev, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) sonrası dönemde can çekişen endüstriyi kurtarmak için çareyi yabancı sermayeyi ülkeye çekmekte buldu. Kazakistan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra Rusya ile dostane ilişkiler geliştiren Nazarbayev, aynı zamanda ülkedeki demokrasi eksikliğine ses çıkarmayarak ülkede kazançlı sözleşmeler yapmaya odaklanan Batılı liderlerle ve enerji şirketleriyle de iyi ilişkiler kurdu.
Batılı avukatlar, muhasebeciler ve danışmanlar, Kazakistan’daki zenginlerinin servetlerini Londra malikanelerine ve İsviçre villalarına yatırmasına yardım etti. Örneğin Nazarbayev’in kızı ve torununun Londra’da 80 milyon sterlinlik bir mülke sahip olduğu düşünülüyor.
Aile üyelerini ve destekçilerini hükümetteki kilit işlere atamakla suçlanıyordu
Birçok kişi, ekonomik büyüme ve en azından yönetiminin ilk yirmi yılında komşu ülkeleri etkileyen birçok gerilimden ülkesini koruması nedeniyle Nazarbayev’i destekledi. Ancak yoksulluk, eşitsizlik ve yolsuzluktan duyulan hoşnutsuzluk, son yıllarda ülkede pek çok huzursuzluğa yol açtı. Halkta, uzun süredir dokunulmaz görünen Nazarbayev’e karşı büyük bir öfke birikti.
Pek çok kişi uzun zamandır Nazarbayev’i, aile üyelerini ve destekçilerini hükümet ve endüstrideki kilit işlere atamakla ve basın özgürlüğüne engel olmakla suçluyordu. Ayrıca Nazarbayev’in ailesinin Kazakistan ekonomisini tamamen kontrol ettiğine inanılıyordu.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Nazarbayev, ömrünün uzaması için bir iksir geliştirilmesini istemişti
2010 yılında parlamento, Nazarbayev’e emekli olduktan sonra da politikayı şekillendirme hakkı ve dokunulmazlık tanıdı. “Ulusun Lideri” unvanını kazanan Nazarbayev, kuzey bozkırlarındaki Astana’da yeni bir başkent inşa etti. Başkente daha sonra Nazarbayev’e ithafen Nur Sultan adı verildi.
2010’da Nazarbayev, bilim insanlarına insan ömrünü uzatabilecek bir “iksir” geliştirmek için araştırma yapmalarını emretti. Fakat görünüşe göre daha sonra, insanın yaşlanmasının kaçınılmazlığını kabul ederek 2019’da istifa etti.
Geçen yıl yönetmen Oliver Stone, Nazarbayev’in görevdeki zamanını anlatan “Kazak: Altın Adamın Tarihi” adlı bir film çekti ve emekli liderin ülke çapında sayısız heykeli dikildi.
Kazakistan bugünlerde, Nazarbayev’in “tıbbi tedavi” için ülkeyi terk edebileceğine dair söylentilerle de çalkalanıyor. Ülkedeki huzursuzluğun nasıl gelişeceği ve Nazarbayev’in bu olaylarda nasıl bir rol oynayacağı henüz belli değil. Ancak son birkaç gündeki olayların Nazarbayev’in bırakmayı hayal ettiği tarihsel mirası değiştireceğine kesin gözüyle bakılıyor.
Derleyen: Emine Bıçakcı
