Özgür gazeteciliğe destek olun
Search
Close this search box.

AKP ve MHP’nin hazırladığı seçim yasası değişiklik teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu

Cumhur İttifakı’nın ortakları AKP ve MHP tarafından hazırlanan ve dün kamuoyuna açıklanan seçim yasalarında değişiklik öngören 15 maddelik yasa teklifi, bugün akşam saatlerinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na sunuldu. Teklifin içeriği hakkında dün TBMM’de basın toplantısı düzenleyen AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, teklifin dün Meclis Başkanlığı’na sunulacağını söylemişti. Medyascope’un AKP grup yöneticilerinden aldığı bilgiye göre teklif bugün akşam saatlerinde Meclis Başkanlığı’na sunuldu.

Seçim yasalarında değişiklik öngören yasa değişikliği teklifini, Cumhur İttifakı adına çalışmaları yürüten AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, Meclis’te dün (14 Mart) düzenledikleri basın toplantısı ile açıklamıştı. Dünkü basın toplantısında teklifin TBMM Başkanlığı’na sunulacağı açıklanmıştı. AKP grup yetkililerinden alınan bilgiye göre seçim kanunlarında değişiklik yapan yasa teklifi bugün (15 Mart) akşam saatlerinde TBMM Başkanlığı’na sunuldu.

MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız ve AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı

298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri Kanunu’nun 65. maddesi, seçim propagandasının başlangıcından oy verme gününe kadar, başbakan ve bakanlarla milletvekillerinin seçim propagandası ve gezilerinde makam araçlarını, resmi araçları, protokol karşılaması ve uğurlaması, resmi tören yapamayacakları ve ziyafetler veremeyeceklerini düzenliyor. Öngörülen değişiklikle, yasa metnindeki “başbakan” ibaresi, uygulamada başbakanlık makamı olmadığı için çıkarılıyor. Yasadaki bakanlar ve milletvekillerine ilişkin yasaklar korunurken, cumhurbaşkanının propaganda sürecinde nasıl davranacağına, ya da yasak kapsamında olup olmadığına ilişkin bir düzenleme getirilmiyor.

“Cumhurbaşkanı ile yasaklama sınırlaması söz konusu değil”

Bir gazetecinin, “Bu düzenleme, cumhurbaşkanının propaganda sürecine katılabileceği, herhangi bir yasak ve kısıtlamaya tabi olmayacağı anlamına mı geliyor” sorusuna ise Yazıcı, “Cumhurbaşkanı ile yasaklama sınırlaması söz konusu değil. Dolayısıyla bizim çalışmamızın konusu değil. Biz burada uyum düzenlemesi yapıyoruz. Başbakan yok mevzuatımızda, onu çıkardık. Uyum düzenlemesinde olmadığı halde kanunda yer alıyor. Bu bir uyum düzenlemesidir” yanıtını verdi.

“Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir”

Getirilen seçim düzenlemesi, anayasa gereği Meclis’te kabul edilip Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra, bir yıl içindeki seçimlerde uygulanamayacak. Seçim yasa teklifinin çok kapsamlı olmamasının, erken seçim anlamına gelip gelmeyeceğinin sorulması üzerine ise MHP’li Yıldız, “Bu kanun yürürlüğe girdiği andan itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz. Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir” dedi.

Yasa teklifi gerekçesinde istikrar vurgusu

Meclis’e sunulan yasa teklifinin gerekçesinde cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile “yönetimde istikrarın büyük ölçüde sağlandığı” ve bu çerçevede yüzde 10’luk seçim barajının da yüzde 7’ye düşürülmesinin öngörüldüğü vurgulanarak şu ifadelere yer verildi:

“Ülke seçim barajında bir miktar indirim yapılarak daha fazla partinin, fikrin Meclis’te temsili, dolayısıyla temsilde adalet perspektifinin güçlendirilmesi hedeflenmiştir.”

Küçük partilerin Meclis’e girmesi zorlaşıyor

Barajın yüzde 7’ye düşürülmesinin gerekçesinde daha fazla partinin Meclis’te temsil edilmesi için barajın düşürüldüğü vurgulanırken, ittifak içinde milletvekili çıkarılmasının hesaplanması düzenlemesinde değişiklik yapılarak, küçük partilerin Meclis’e girmeleri zorlaştırıldı.

Mevcut düzenlemede, ittifaka katılan partiler, ittifak içinde yer alan bir parti ülke barajı geçtiğinde barajı geçmiş sayılıyor ve partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları da ittifak içinde aldıkları oya göre belirleniyordu. 2018’de yapılan seçimlerde, Elazığ’da AKP dört milletvekili çıkardı. 2018 seçimlerinde AKP’den sonra en çok oyu alan parti MHP idi ve CHP de üçüncü sıradaydı. İttifak bütünü içinde hesaplama yapılınca beşinci milletvekilini CHP çıkardı. Şu anda getirilen bu düzenleme yasalaşırsa, aynı örneğe göre CHP’ye giden milletvekilliği MHP’nin olacak. Elazığ’da beş milletvekilinin dördü en çok oy alan AKP’nin olmuştu. İlde ikinci sırada MHP, üçüncü sırada CHP, dördüncü sırada İYİ Parti yer almasına karşın beşinci milletvekilliğini Millet İttifakı’nın oylarıyla CHP kazanmıştı.

Öngörülen yeni düzenleme ile her parti, her seçim çevresinde aldığı oyla milletvekili hesaplamasına göre milletvekili çıkaracak. Bu uygulama da küçük partilerin tek başına milletvekili çıkarmasını zorlaştıracak. Küçük partiler, kendi adaylarını, ittifakta yer alan büyük partilerin listelerinden aday göstermeye zorlanacak. 2018 seçimlerinde Büyük Birlik Partisi (BBP), ittifak içi hesaplamaya rağmen milletvekili çıkaramayacağını gördüğü için AKP listelerinin içinde aday göstermişti. Aynı şekilde, Saadet Partisi’nin adayları da CHP listelerinde yer almıştı.

Yazıcı’dan ittifak örneği

AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, milletvekili hesaplamasına getirilen yeni düzenlemenin ne anlama geldiğine ilişkin örnek verilmesinin istenmesi üzerine şunları söyledi:

“Mevcut durumda ittifak barajı geçmesi halinde; oylar ittifak içinde toplanıyor, genel d’Hondt sisteminde; kaç milletvekili ittifakın çıkaracağı genel sıralamasına giriyor ve ittifak kategori haline geliyor. İttifakı oluşturan partilerin o milletvekilinin oy oranlarına göre ortak oy dağılımı yapılmak suretiyle kendi içinde hesaplanıyor. Burada biz bunu ayrıştırdık. Her partinin d’Hondt uygulamasında görünür olmasını sağladık. Yani ittifakı oluşturan oy oranları, ittifak çerçevesinde oyu belirlenecek, o oyla birlikte genel d’Hondt sıralamasına girecek. Türkiye’de milletvekili dağılımı yapılırken bütün partiler dahil… Yokmuş gibi değil çünkü ittifakta oylar var, etkisi var. İttifak dışında hesaplama yapılacak, ittifak içinde aldıkları oylar belirlenecek, sonra ittifak olursa her partinin aldığı her partinin oy miktarı genel d’Hondt sıralamasında işlem görecek.” 

Bu soruya MHP’li Feti Yıldız ise “Daha açık şekilde izah edeyim. Milletvekili seçim kanununda yapılacak değişiklikle siyasi partiler seçim bölgesinde gerekli oy oranına ulaşmadan içinde bulunduğu ittifakın oyundan faydalanarak milletvekili çıkaramayacaktır. Açık izahı budur. Türkiye genel barajını ittifak ile geçecek ancak milletvekili çıkarması kendi oyuna bağlı. Çünkü bu çok büyük haksızlıklara sebep olmuştur” yanıtını verdi.

TBMM’de grup kurmak, seçimlere katılmak için yeterli olamayacak

Mevcut düzenlemede, seçimlere katılabilmek için Meclis’te grup kurmak yeterli olurken, yeni öngörülen düzenlemede bu kaldırılıyor. Seçime girebilmek için mevcut illerin (81 il) yarısından fazlasında (41 il) örgütlenmeyi tamamlamış olmak ve seçimlerden en az altı ay önce kongrelerini yapmış olmaları gerekiyor.

Yazıcı bu konuda yapılan düzenlemeye ilişkin, “Siyasi partilerin seçimlere katılmalarına ilişkin TBMM’de grubu bulunması koşulunu madde metninden çıkarıyoruz” dedi. 2018 seçimlerinde İYİ Parti örgütlenmesini tamamlayamadığı için seçimlere katılamıyordu. Beş milletvekili olduğu için de Meclis’te grup kurma yeterliliğine sahip değildi ve bu nedenle de seçimlere katılma şartlarından bir diğerini de oluşturamıyordu. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener arasında yapılan görüşmelerden sonra, CHP’den istifa eden 15 milletvekili İYİ Parti’ye katılmış, grup kurmasını ve bu yolla da İYİ Parti’nin seçimlere katılmasının önü açılmıştı. Getirilmek istenen uygulama ile bu yolun kapatılması amaçlanıyor.

Seçim barajının bir anlamı kalmadı

Bir gazetecinin, “Muhalefet seçim barajının daha düşük olmasını istiyor” demesi üzerine Yazıcı, “Meclis’in iradesine ipotek koyamayız. Bu bizim teklifimiz. Bugüne kadarki verileri böyle değerlendirdik, böyle uygun gördük. Meclis ne yapar bilmiyoruz” yanıtını verirken, MHP’li Yıldız, “Seçim ittifakı ile baraj sıfırlanmıştır bir yönüyle. Bunun için yedi olmasının, beş olmasının fazla önemi kalmamıştır” diye konuştu.

Muhtarlık seçimine ikamet düzenlemesi ve iyi hal ispatı

Muhtarlık seçimlerinde seçmen kaydırmasının önüne geçmek için, muhtarlık seçimlerinde seçmen kütüğü güncellemeleri bir yıl önceki kayıtlar esas alınarak yapılacak, böylece muhtar seçimlerinde oy kullanacak kişilerde son bir yılda aynı mahallede oturma şartı aranacak. 

Ayrıca, muhtar seçiminde ilk sırada yer alan muhtar adayı, bir ay içinde “seçilme yeterliliğine sahip olduğunu” belgelendirecek ve ancak ondan sonra ilçe seçim kurulundan mazbatasını alabilecek. Bunu belgeleyemezse, sıra en çok oyu alan ikinci muhtar adayına geçecek.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.