Savaş demek artık suç: Putin’in gazabından kaçan Rus gazeteciler anlatıyor

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Şubat’ta ülkesinin Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesine “askeri bir operasyon” başlattığını duyurdu. Bunun bir “operasyon” değil işgal olduğu aynı gün anlaşıldı. Rusya’da yeni çıkan bir yasaya göre bu saldırıya “savaş” veya “işgal” demek 15 yıla kadar hapisle cezalandırılacak. Muhalif Rus gazeteciler ise hapse girmemek için ülkeden kaçıyor. Medyascope‘tan Alp Selim, Türkiye’ye kaçan iki gazeteci, Valeriya Ratnikova ve Konstantin Fomin ile konuştu.

Haber: Alp Selim

Kamera & Kurgu: İbrahim Yayan

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla beraber birçok Rus vatandaşı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in gazabından korunmak için apar topar ülkeden kaçtı. İstanbul, Gürcistan’ın başkenti Tiflis ve Ermenistan’ın başkenti Erivan’la beraber Rus muhaliflerin duraklarından biri haline geldi.

Rusya’da yeni medya yasası

Ülkesini terk etmek zorunda kalan Rus vatandaşlarının arasında pek çok gazeteci ve siyasi aktivist de var. Dojd TV program sunucusu ve gazeteci Valeriya Ratnikova ile insan hakları örgütü OVD Info’nun eski medya koordinatörü Konstantin Fomin de kaçanlar arasında. Ratnikova, Rusya’nın bağımsız tek televizyon kanalı Dojd’da (Rain TV) çalışıyordu. Ancak Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla beraber, Fomin ve yüzlerce başka aktivist gibi, hayatı altüst oldu.

Bunun en büyük sebeplerinden biri, 4 Mart’ta Putin tarafından imzalanan medya yasası. Yeni çıkan yasaya göre Kremlin tarafından “özel operasyon” şeklinde nitelendirilen saldırıya dair “yalan haber” yayanlar 15 yıla kadar hapis ile cezalandırılacak. Bu “yalan haber” tanımına, saldırıyı “savaş” veya “işgal” şeklinde nitelemek de dahil.

Tutuklanmaktan korktuğu için bir buçuk saatte eşyalarını toplayıp Türkiye’ye kaçan Valeriya şunları söylüyor:

“Savunma Bakanlığı’nın verdiği bilgilerden azıcık farklı bir şey söyleseniz dahi bunu ‘yalan’ şeklinde niteleyebilirler.”  

Türkiye son durak değil

Gazeteciliğe devam etmek istediğini belirten Valeriya, Rusya’da artık bunu yapamayacağının farkında. Türkiye’de de güvenliğinden emin olamayan Valeriya, güvenlik gerekçesiyle açıklanmasını istemediği başka bir ülkeye gidecek ve bağımsız gazeteciliğine devam edecek.

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Putin ile anlaşarak Rus gazetecileri geri gönderebileceğinden endişe eden Konstantin de benzer düşüncelere sahip. Avrupa’ya geçmeye çalışacağını ve kendisi gibi pek çok meslektaşının da aynı şeyi hedeflediğini belirten Konstantin, gazetecilerin önce Türkiye, Ermenistan ve Gürcistan’ı tercih etmesinde vize istenmemesinin etkisini de vurguluyor.

“Protestolarda 15 binden fazla kişi gözaltına alındı”

Savaşın başladığı günden itibaren sadece Moskova ve St. Petersburg gibi büyük şehirlerde değil, Rusya’nın Pasifik kıyılarından Sibirya’ya kadar pek çok şehrinde geniş çaplı savaş karşıtı protestolar düzenlendi. Konstantin’in paylaştığı verilere göre bu protestolarda 15 binden fazla kişi gözaltına alındı.

Hatta Leningrad Kuşatması’ndan kurtulan 77 yaşındaki Yelena Osipova da savaş karşıtı eylemlere katıldığı için gözaltına alınmıştı.

“Savaşa hayır” demenin yasaklandığı ülkede, vatandaşlar direnişlerine sessiz de olsa devam ediyor. Moskova’da ve daha birçok şehirde üstü çizilmiş Putin afişlerine ve duvarlarda “İlhaka hayır, savaşa hayır, Putin’e hayır” yazılarına rastlamak mümkün.

“Savaşa hayır” demeden savaşı protesto etmek için üzerinde “dva slova” (iki kelime) yazan bir döviz tutan kadın gözaltına alınmıştı.
“İlhaka hayır, savaşa hayır, Putin’e hayır.”
Bazı protestocular ise “savaşa hayır” sloganı atmak yasaklandığı için ellerine barış işareti çiziyor.

21. yüzyılda yeni “gamalı haç”: Z

Rusya’nın kullandığı Kiril alfabesinde “Z” sesi “з” harfi ile sağlanıyor, dolayısıyla Rusça’da Z karakteri yok. Ancak savaşın başlangıcından bu yana Rusya’nın tüm şehirlerinde, özellikle hükümet binalarında, devasa Z harflerini görmek mümkün.

Peki bu harf ne anlama geliyor?

Kökenine dair birden fazla teori bulunsa da Z’nin, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını destekleyen milliyetçi bir sembol niteliği taşıdığını söylemek yanlış olmaz.

Ukrayna’ya saldıran Rus askeri araçlarının pek çoğunda da görülebilen “Z”, Rusya Savunma Bakanlığı’nın iddiasına göre “za pobedu” (zafer için) ifadesini simgeliyor. Rus ordusundan kaçan bir askere göre ise “Z”, Rusça batı anlamına gelen “zapad” kelimesini; askeri araçlarda “Z” kadar sık görülen “V” ise doğu anlamına gelen “vostok” kelimesini ifade ediyor.

Rusya’daki bu sembolü billboard’lardan anaokullarına kadar hemen her yerde görmek mümkün. Geçen günlerde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Moskova’da, “Za mir (Barış için)” sloganıyla bir miting düzenledi. Ancak bu sloganda sadece Z harfi Latin alfabesiyle yazılmıştı.

“Bizden olanı geride bırakmayız” etiketiyle desteklenen bir Z afişi.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.