Adana’da Furkan Vakfı’nın yürüyüşüne yönelik polis saldırısının ardından, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) 18-21 Mart 2022 tarihleri arasında yaşanan dört günlük hak ihlallerini raporlaştırdı. TİHV, dört günde farklı eylemlerde 142 gözaltı, ev baskınları sonucu 11 tutuklama, cezaevlerinde iki şüpheli ölüm kaydetti. TİHV raporu hazırlandıktan sonra, dün (21 Mart) Diyarbakır’da yapılan Nevroz kutlamalarında ise 74’ü çocuk 298 kişi gözaltına alındı. Raporda, 2018-2021 yılları arasında işkence ve diğer kötü muamele niteliğindeki uygulamalar ile en az 13 bin 965 kişinin gözaltına alındığı, kolluk kuvvetlerinin “orantısız güç” kullanması sonucu en az 266 kişinin yaralandığı belirtildi.
TİHV Dokümantasyon Merkezi, Furkan Vakfı’nın, tutuklu bulunan sekiz üyesi için 20 Mart Pazar günü Adana’da yaptığı yürüyüşe polisin gaz, cop ve plastik mermiyle saldırdığı görüntülerin ardından, dört günlük insan hakları raporunu paylaştı. Raporda, İstanbul, Diyarbakır, Ankara, Aydın, Şırnak gibi çeşitli illerde yapılan eylemlerde işkence ve kötü muameleyle yapılan gözaltılar ve cezaevlerinde yaşanan hak ihlalleri gündeme getirildi. TİHV raporunda açıklanan gözaltı sayısı 155 iken, Diyarbakır’da yapılan Nevroz kutlamalarında 298 kişinin gözaltına alınması ile birlikte, dört günde gözaltına alınanların sayısı 453’e ulaştı.
Birleşmiş Milletler İşkence Özel Raportörü’nün “Gözaltı Dışı Yerlerdeki Zor Kullanımı ve İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Aşağılayıcı Muamele veya Cezalandırma Yasağı” başlıklı 2017 tarihli özel raporuna göre TİHV işkenceyi, “açık alanlarda ve toplumsal gösterilerde kaçma imkanı olmayan bir kişiye acı ve ıstırap vermek amacıyla kolluk güçleri tarafından zor uygulanması işkence ve diğer kötü muamele niteliğindedir” diye tanımlıyor.
Cezaevlerinde şüpheli ölümler ve kötü muamele
Raporda, Iğdır S Tipi Kapalı Cezaevi’nde tek kişilik hücrede tutulan Sinan Kaya’nın şüpheli şekilde öldüğü ve ailesine “intihar etti” denildiği bilgisi paylaşıldı. Aynı cezaevinde tutulan ve 20 Şubat 2022 tarihinde şüpheli bir şekilde yaşamını yitiren Sezer Alan’ın, ölümünden bir gün önce ailesiyle yaptığı görüşmede, infaz koruma memurları tarafından işkenceye maruz bırakıldığını söylediği ve “Kendimi öldüreceğim. Ölümümden kurum amiri, cezaevi yönetimi, kurum öğretmeni sorumludur” dediği belirtildi.
Raporda, Elazığ 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi, İstanbul Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi, Kocaeli Gebze M Tipi Kapalı Cezaevi ve Konya Ereğli T Tipi Cezaevi’nde bulunan tutuklu ve hükümlülerin koğuş aramaları sırasında, hastane sevklerinde ve kitap almakta yaşadıkları hak ihlalleri yer aldı. Konya Ereğli T Tipi Cezaevi’nde tutulan Cengiz Akkaya’nın, Kovid-19 testinin pozitif çıkmasından sonra dört gün boyunca tek kişilik karantina hücresinde tutulduğu, ilaç verilmediği, doktorla görüşme ya da hastaneye sevk edilme yönündeki taleplerinin infaz koruma memurlarının “dalga konusu olduğu” da rapora girdi.
Nevroz kutlamalarında yüzlerce gözaltı
İstanbul Yenikapı’da, 20 Mart Pazar günü düzenlenen Nevruz mitinginde, beşi çocuk 86 kişinin gözaltına alındığı, ters kelepçelendiği ve kötü muameleye maruz kaldıkları raporda yer aldı. Raporda ayrıca, üzerinde eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın resmi bulunan atkılarla mitinge katılmak isteyen kişilerin polis tarafından engellendiği, bu atkıları satan bir kişinin gözaltına alındığı bilgisi paylaşıldı. Gözaltına alınan 86 kişi aynı gün içinde serbest bırakıldı. Yenikapı’daki kutlamaları takip ettiği sırada, sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek gözaltına alınan gazeteci Hayri Tunç ise bir gün polis merkezinde tutuldu.
Aydın’da dün (21 Mart) yapılan Nevruz kutlamasında sahne alan yedi müzisyenin kutlama sonrasında otogar ve havaalanında gözaltına alındığı da raporda yer aldı.
TİHV’in rapor hazırladığı sırada henüz gerçekleşmemesi nedeniyle raporda yer vermediği Diyarbakır Nevruz kutlamalarında ise 74’ü çocuk 298 kişi gözaltına alındı. Diyarbakır’daki Nevruz mitingini izleyen Medyascope muhabiri Ferit Aslan’ın haberine göre, gözaltına alınan çocuklar kötü muameleye maruz kalırken, 40-50 kişi ancak 15-20 kişi alabilecek nezarethanelere tıkıldı. Gözaltına alınan 74 çocuktan 42’si bu sabah (22 Mart) ailelerine teslim edilirken, diğerleri mahkemeye çıkarıldı.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Diyarbakır ve Şırnak’ta ev baskınları
TİHV raporunda aktarıldığına göre, 16 Mart 2022 tarihinde Diyarbakır’da yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan ve aralarında görevden alınmış belediye eşbaşkanları ile parti, dernek ve sendika üye ve yöneticilerinin de olduğu 25 kişiden 11’i 18 Mart ve 20 Mart’ta sevk edildikleri mahkemede tutuklandı, 14 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 20 Mart’ta yapılan ev baskınlarında en az 13 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltı gerekçesinin polise yapılan isimsiz ihbarlar olduğu bildirildi. Gazeteciler Ertuş Bozkurt ve Mikail Barut’un da isimsiz ihbarlarla 20 Mart günü yapılan ev baskınlarında gözaltına alındığı belirtildi.
Şırnak’ın Silopi ilçesinde 19 Mart’ta yapılan ev baskınlarında ise dört kişinin gözaltına alındığı, gözaltı gerekçesinin öğrenilemediği bilgisi paylaşıldı.
Dört yılın bilançosu: İşkence ile 13 bin 965 gözaltı, 266 yaralanma
TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin verilerine göre, evrensel hukukta ve ülke yasalarında tanımlanan “zor kullanma yetkisi”nin çok ötesine geçen, kural dışı ve denetimsiz şiddet kullanımı sonucunda, 2018-2021 yılları arasında en az 13 bin 965 kişi işkence ve diğer kötü muamele niteliğindeki uygulamalar ile gözaltına alındı, en az 266 kişi yaralandı. TİHV’in raporunda yıllara göre gözaltı ve tutuklama sayıları şöyle:
• 2018 yılında 3.997 kişi gözaltına alındı, 51 kişi yaralandı
• 2019 yılında 4.253 kişi gözaltına alındı, 95 kişi yaralandı
• 2020 yılında 2.014 kişi gözaltına alındı, 65 kişi yaralandı
• 2021 yılında 3.701 kişi gözaltına alındı, 55 kişi yaralandı
