Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dün (23 Mart), ocak ayına ilişkin dış ticaret endeksleri raporunu açıkladı. TÜİK’in açıkladığı verilere göre, ihracat birim değer endeksi ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6,5 artarken, ithalat birim değer endeksi bir önceki yılın ocak ayına göre yüzde 42,7 arttı. 2021 Ocak ayında 97,5 olan dış ticaret haddi 24,7 puan azalarak 72,8’e düştü. Cari açık ve rekabetçi kur sistemine ilişkin olarak ekonomist Atilla Yeşilada ve Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Mehmet Şevket Sayılgan Medyascope’a konuştu.
TÜİK ocak ayına ilişkin dış ticaret endeksleri raporunu açıkladı. Açıklanan rapora göre, ihracat birim değer endeksi ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6,5 artarken, ihracat miktar endeksi yüzde 10 arttı. İthalat birim değer endeksi ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 42,7 artarken, ithalat miktar endeksi yüzde 8,1 arttı.
Ocak ayında ihracat düştü, ithalat arttı
2021 Aralık ayında 158,5 olan ihracat miktar endeksi yüzde 3,6 azalarak, 2022 Ocak ayında 152,8 oldu. İthalat miktar endeksi yüzde1,2 artarak, 2022 Ocak ayında 116,8’e ulaştı.
Dış ticaret haddi 2022 Ocak ayında 72,8’indi
İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve 2021 Ocak ayında 97,5 olarak elde edilmiş olan dış ticaret haddi, 24,7 puan azalarak, 2022 Ocak ayında 72,8 oldu.
Cari açık ve rekabetçi kur sistemine ilişkin olarak ekonomist Atilla Yeşilada ve Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Mehmet Şevket Sayılgan Medyascope’a konuştu.
“Literatürde rekabetçi kur diye bir şey yok”
Atilla Yeşilada, literatürde rekabetçi kur diye bir şeyin olmadığını söylerken, bu sistemin işe yaramayacağını, dolar/TL paritesinin 2,5 TL seviyelerinden 15 TL seviyelerine geldiğini fakat ihracatta aynı oranda bir artış olmadığını belirtti.
Yeşilada ayrıca Türkiye’de üretim yapmak için gereken ürünlerin yurtdışından gelmesi gerektiğini ve dövizdeki artışın üretimi de etkilediğini söyledi.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Yeşilada, rekabetçi kurun işe yaramadığı gibi zararının da olabileceğini söyledi. Bu sistemle enflasyon tahminlerinin düşürülemediğini çünkü hükümetin bu yönde bir adım atmadığını söyleyen Yeşilada, bu şekilde üretim için gereken ucuz işgücünün de bulunmadığını belirtti.
Yabancı yatırımcı Türkiye’ye gelmek istemiyor
Asgari ücrete yılbaşında yüzde 54 zam yapıldığına ve yıl ortasında bir zammın daha konuşulduğuna işaret eden Yeşilada, yabancı yatırımcının da bu koşullarda ülkeye gelmek istemeyeceğini söyledi.
Türkiye’ye gelen bir yabancı yatırımcının, yatırımını beş yıl içerisinde çıkarttığını fakat Türkiye’nin önümüzdeki beş yıl içinde enflasyonunun ne olacağına yönelik bir tahmini olmadığını söyledi.
Türkiye’nin üretim alanındaki rakiplerinin Çin, Pakistan, Romanya, Bulgaristan olduğunu hatırlatan Yeşilada, söz konusu ülkelerin hiçbirinde böyle bir enflasyon olmadığını belirtti.
İhracattaki düşüşü önemli görmediğini söyleyen Yeşilada, dünyada bir şokun olduğunu ve bu yüzden düşüşün normal olduğunu belirtti. Avrupa Birliği’nin (AB) bu yıl yüzde 3 büyümesinin beklendiğini söyleyen Yeşilada, Türkiye’nin ihracatının büyük bir kısmının Avrupa Birliği’ne olduğunu söyledi ve AB’nin büyüme oranında yaşanacak bir düşüşün Türkiye ihracatını ciddi anlamda etkileyeceğini ekledi.
“Süreç sadece kur hareketiyle yürütülemez”
Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Mehmet Şevket Sayılgan, 2021 Eylül ayı itibariyle uygulanmaya başlanan ekonomik politikanın en büyük hedefinin dış ticaret açığını kapatarak cari fazla vermek olduğunu fakat Türkiye’nin yarı mamul ürünleri üretmekte yeterli becerisinin olmadığı için süreci sadece kur hareketiyle yürütmenin mümkün olmadığını söyledi.
Sayılgan ayrıca global piyasalardaki enerji fiyatlarının artışının ve kur hareketlerinin ithalatta yaratacağı pahalık sebebiyle öngörülen piyasa beklentisinin gerçekleşmediğini ve gerçekleşecek gibi durmadığını da ekledi. 2022 ile ilgili büyük ekonomik riskin cari açık finansmanı olduğunu söyledi.
Kök sebep enflasyonun yönetilememesi
Rekabetçi kur diye bir kavramın olmadığını söyleyen Sayılgan, “Bizim kök sebebimiz, enflasyonun yönetilmesi. Enflasyonu yönetemediğimiz sürece bizim diğer parametrelerimiz kalıcı ve istikrarlı şekilde ilerleyemeyecek” dedi.
Kur korumalı mevduat sisteminden üç ay için yüzde 27 faiz alınacağını söyleyen Sayılgan, bu oranın yıllık olarak düşünüldüğünde 105-110 arası faiz verileceğini söyledi.
Sayılgan şöyle konuştu:
“Mevcuttaki arka kapı politikaları aslında istemesek de bu süreçlerde piyasa koşullarına uymak zorunda bırakıyor. Şu anda bu farkı hazine kapatıyor. Ekonomi bu tarz metazori uygulamalara müsaade etmez. Onun faturasını da çok daha geniş kitlelere enflasyon olarak kesmeye devam ediyor.”
Sayılgan, Türkiye’deki döviz artışının ihracatı yükselttiği yönündeki soruya, dövizdeki artış ihracatı yükseltiyor olsa dahi Türkiye’nin ithalata bağlı bir ihracatı olduğunu ve bu süreçte ithalatın da bundan etkileneceğini söyledi.
Cari açık dört yılın zirvesine çıkmıştı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 11 Mart’ta açıkladığı ödemeler dengesi istatistiklerine göre cari açık, bir önceki yılın aynı ayına göre 5,34 milyar dolar artarak 7,11 milyar dolar oldu. Yayımlanan istatistiklere göre, 12 aylık cari işlemler açığı 20,22 milyar dolar. Son açıklanan verilerle beraber 2017 Aralık ayından bu yana en yüksek cari açık kaydedildi.
Berat Albayrak rekabetçi kur ile cari açığın kapanacağını iddia ediyor
Eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın yazdığı “Burası Çok Önemli” isimli kitabında rekabetçi kur sistemiyle ihracatın artırılıp ithalatın azaltılabileceğini ve cari açığın kapanabileceğini savunuyor. Albayrak, Türkiye’de yaşanan puanlık reel kur artışının ihracatı 0,6 puan artırdığını, ithalatı ise 0,9 puan azalttığını söylüyor.
