Cumhur İttifakı’nın ortakları Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) tarafından hazırlanan seçim yasalarında değişiklik öngören 15 maddelik yasa teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edildi.
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri Kanunu’nun 65. maddesi, seçim propagandasının başlangıcından oy verme gününe kadar, başbakan ve bakanlarla milletvekillerinin seçim propagandası ve gezilerinde makam araçlarını, resmi araçları, protokol karşılaması ve uğurlaması, resmi tören yapamayacakları ve ziyafetler veremeyeceklerini düzenliyor. Değişiklikle, yasa metnindeki “başbakan” ibaresi, uygulamada başbakanlık makamı olmadığı için çıkarıldı. Yasadaki bakanlar ve milletvekillerine ilişkin yasaklar korunurken, cumhurbaşkanının propaganda sürecinde nasıl davranacağına, ya da yasak kapsamında olup olmadığına ilişkin bir düzenleme getirilmedi.
Küçük partilerin Meclis’e girmesi zorlaşıyor
Barajın yüzde 7’ye düşürülmesinin gerekçesinde daha fazla partinin Meclis’te temsil edilmesi için barajın düşürüldüğü vurgulansa da ittifak içinde milletvekili çıkarılmasının hesaplanması düzenlemesinde değişiklik yapılarak, küçük partilerin Meclis’e girmeleri zorlaştırıldı.
Mevcut düzenlemede, ittifaka katılan partiler, ittifak içinde yer alan bir parti ülke barajı geçtiğinde barajı geçmiş sayılıyor ve partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları da ittifak içinde aldıkları oya göre belirleniyordu. 2018’de yapılan seçimlerde, Elazığ’da AKP dört milletvekili çıkardı. 2018 seçimlerinde AKP’den sonra en çok oyu alan parti MHP idi ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) de üçüncü sıradaydı. İttifak bütünü içinde hesaplama yapılınca beşinci milletvekilini CHP çıkardı. Bugün kabul edilen düzenlemeyle, aynı örneğe göre CHP’ye giden milletvekilliği MHP’nin olacak. Elazığ’da beş milletvekilinin dördü en çok oy alan AKP’nin olmuştu. İlde ikinci sırada MHP, üçüncü sırada CHP, dördüncü sırada İYİ Parti yer almasına karşın beşinci milletvekilliğini Millet İttifakı’nın oylarıyla CHP kazanmıştı.
Yeni düzenleme ile her parti, her seçim çevresinde aldığı oyla milletvekili hesaplamasına göre milletvekili çıkaracak. Bu uygulama da küçük partilerin tek başına milletvekili çıkarmasını zorlaştıracak. Küçük partiler, kendi adaylarını, ittifakta yer alan büyük partilerin listelerinden aday göstermeye zorlanacak. 2018 seçimlerinde Büyük Birlik Partisi (BBP), ittifak içi hesaplamaya rağmen milletvekili çıkaramayacağını gördüğü için AKP listelerinin içinde aday göstermişti. Aynı şekilde, Saadet Partisi’nin adayları da CHP listelerinde yer almıştı.
TBMM’de grup kurmak, artık seçimlere katılmak için yeterli değil
Mevcut düzenlemede, seçimlere katılabilmek için Meclis’te grup kurmak yeterli olurken, yeni düzenlemede bu kaldırıldı. Siyasi partilerin seçime girebilmesi için mevcut illerin (81 il) yarısından fazlasında (41 il) örgütlenmeyi tamamlamış olması ve seçimlerden en az altı ay önce kongrelerini yapmış olmaları gerekiyor.,
En çok tartışılan konu: Seçim kurulu
Yeni kanunla il seçim kurulu bir başkan, iki asıl üye ile iki yedek üyeden oluşacak. İl seçim kurulu başkanı ve asıl üyeleri ile yedek üyeleri, iki yılda bir ocak ayının son haftasında, il merkezinde görev yapan, kınama veya daha ağır disiplin cezası almamış, en az birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini kaybetmemiş hâkimler arasından, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunca ad çekme suretiyle tespit edilecek. Ad çekmeye katılacak hâkimin bulunmaması durumunda ise başkan ve asıl üyeler ile yedek üyeler en kıdemli hâkimden başlayarak belirlenecek. İl seçim kurulu iki yıl süre ile görev yapacak. İl seçim kurulu başkanlığının boşalması halinde asıl ve yedek üyelerden en kıdemli hâkim il seçim kuruluna başkanlık edecek.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Üç ay şartı
Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan bir parti, oluru olmadan başka bir parti üyesini sandık kurulu üyesi olarak gösteremeyecek. Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun uyarınca yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde, yerleşim yeri adresine göre oluşturulan seçimin başlangıç tarihinden üç ay önceki seçmen kütüğü üzerinden güncelleme yapılacak. Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen oy kullanma hakkından yoksun bırakılmayacak.
Muhtarlık bölgesi askı listelerinin askı süresi içinde bir seçim çevresinden diğerine yapılan seçmen nakil istemleri hakkında, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından itiraz üzerine veya nakil isteminin şüpheli bir girişim olduğu kanaatine varılması üzerine, resen yapılacak araştırma ve inceleme neticesinde, nakil isteminin kabul edilmemesi halinde, seçmen kaydı dondurulamayacak ve bir önce kayıtlı olduğu adreste seçmen kaydı devam edecek.
