Ukraynalı efsane futbolcu Andriy Shevchenko, The Players’ Tribune’e yazdı: “Ukrayna’nın ruhu!”

Efsanevi Ukraynalı golcü ve eski Ukrayna Milli Takımı Teknik Direktörü Andriy Shevchenko’nun, The Players’ Tribune için yazdığı “The Spirit of Ukraine/Ukrayna’nun ruhu!” yazısınu Medyascope Spor Servisi olarak sizin için çevirdik.

Ukrayna’nın ruhu!

Telefon çaldığında uyuyordum. Arayan annemdi. Saate baktım. Gece saat 03.30 civarlarıydı. 

Annen seni o saatte aradığında, bu asla iyi bir haber değildir, değil mi?

Sanırım telefonu gördüğüm anda, bir parçam zaten biliyordu. O tarihi asla unutmayacağım: 24 Şubat 2022. Birkaç haftadır herkes endişeleniyordu ama hiç kimse neler olabileceğini kabullenmek istemiyordu. Annemin aradığını görünce, meraklandım.

Bana evinin yakında gerçekleşen patlamalardan sarsıldığını söylediğinde ağlıyordu.

Haberleri açtım ve işte oradaydı… Savaş Ukrayna’da!

Sanki zaman durmuş gibiydi.

Kendimi çok çaresiz hissettim.

Ve suçlu hissettim.

Kiev’de annemle birlikte olmam gerekiyordu. Birkaç gün sonra doğum günüydü, kız kardeşim ve birkaç arkadaşımla onun evinde bir aile yemeği yiyecektik. Uçuşlarımı 19-29 Şubat arasında rezerve bile etmiştim. Ancak İngiltere’de halletmem gereken bazı evrak işleri nedeniyle, uçuşumu 26’sına ertelemiştim. 

Annemin çağrısında birkaç saat sonra arkadaşlarımdan ve sosyal medyadan videolar gelmeye başladı. Topraklarımızın üzerindeki Rus helikopterleri, yollarımızı, köprülerimizi ve havaalanlarımızı vuran füzeler, Kiev’den kaçan insanların yaratmış olduğu büyük trafik sıkışıklığı. Bir günde, tüm hayatlarını Ukrayna’da geçirmiş binlerce insan “mülteci” oldu.

Şoktaydım. Dört çocuğum var. Bütün bu olanları anlamam imkansız, onlar için nasıl olduğunu hayal edin. En küçüğü 8 yaşında. Bunu ona nasıl açıklarım?

Telefonumu kaç kez şarj etmek durumunda kaldığımı söyleyemem. Bütün gün insanları arıyordum: Arkadaşlar, aile, eski meslektaşlarım ve takım arkadaşlarım.

Güvendeler mi? Peki ya aileleri? Bundan sonra ne olacak? Yardım etmek adına ne yapabilirim?

Bir noktada donup kaldığımı hatırlıyorum. Eşime döndüm ve ”Ne yapacağımı bilmiyorum…” dedim.

İlk içgüdüm ailemi ülkeden çıkarmaktı ama annem ve kız kardeşim bana aynı şeyi söyledi. Annemin telefondaki sözlerini çok net hatırlıyorum: “Ayrılmayacağım, burası benim evim!”

O gece, Cumhurbaşkanı Zelenskiy’nin halka net bir mesaj gönderdiğini gördük. Kiev’i terk etmeyeceğini, topraklarımızı savunmak için bir araya gelmemiz gerektiğini söyledi. Bu bizim geleceğimizdi. Bu, ülkemizin var olup/olmama noktasındaki bir seçimdi.

Böyle bir anda, bakış açınız, öncelikleriniz, tüm dünyanız değişir.

Başarı nedir? Bir futbol maçını kazanmak mı? Şampiyonlar Ligi mi? Para kazanmak mı? İyi bir işe sahip olmak mı?

Bunların hiçbiri gerçek değil. 

Küçük sorunlar, küçük farklılıklar ortadan kalkar.

Diğer her şey düşer. 

Başarı özgürlüktür. Başarı hayatta kalmaktır.

İlerleyen günlerde hepimiz hikayeleri duymaya başladık.

Sadece kalmayı seçen birçok insan değil, dünyanın dört bir yanından diğerleri de topraklarımızı savunmak için tereddüt etmeden geri dönüyordu. Sonuçlarını düşünmek için durmuyorlardı bile, sadece gitmeleri gerektiğini biliyorlardı…

20 yaşındaki çocukların, köylerini işgalcilerden korumak zorunda kaldıkları için kendi başlarına saatlerce yol tuttuklarını duydum.

Komşularının tahliyesine yardım etmek zorunda oldukları için yıkılan binalara koşan insanları duydum.

Her ikisi de doktor olan bir karı kocanın, şehre bombalar yağarken hastaneye yardım etmek için Irpin’e gittiklerini bile duydum. Arkadaşlarına bir mesaj bırakmışlardı, “Bize bir şey olursa, çocuklarımıza bakmak için yasal hakkınız var.”

Böyle bir şey istemek zorunda kaldığınızı hayal edebiliyor musunuz?

Doktor çift, şehir dümdüz olduğu için günlerce hastanede kaldı ve insanlara yardım etti. Sonunda, çocuklarına geri döndüler, ancak ülkelerine yardım etmek için her şeylerini ortaya koydular.

Bunun gibi pek çok hikaye biliyorum. Kahramanların hikayeleri.

Cesaret ama aynı zamanda inanılmaz acı ve ıstırabın hikayelerini duyuyorum. Teyzem bir bombalama harekatı sırasında dört gün boyunca bodrum katında mahsur kalmıştı. Annemin evine ancak Ruslar yarım günlüğüne durduğunda kaçmayı başarabildi. Hayatını kaybeden yakın arkadaşlarım var. Kaosun ortasında, yas tutacak zamanımız yoktu.

Kendimi hâlâ suçlu hissediyorum. Durumu görmek, toprağımı savunmak ve ailemi dışarı çıkarmak için orada olmak istedim. Yardım etmem gerekiyordu.

Bir noktada anneme “Geri dönüyorum” dedim.

Ama bana dedi ki, “Andriy, burada ne yapacaksın? Sen asker değilsin. Olduğun yerde kalmalısın. Medyaya git. Onlara neler olup bittiğini anlat. Bu savaş sadece silahlar ve bombalarla sahada değil. Profilini ve bağlantılarını kullanabilirsin. Para toplayın. Malzeme alın ve destek olun. Bulunduğunuz yerden daha fazla yardım edebilirsiniz.”

Annemi dinledim ve onu gururlandırmaya çalıştım. İlerleyen günlerde, elimden geldiğini yardım etmek için her şeyi ortaya koydum. 

Dünyanın dört bir yanındaki insanların aynı şeyi yaptığını görmek inanılmazdı. Demokratik dünya bir arada durdu.

Birbirimize şöyle derdik: “Arkadaşım bu köyde… Amcam bu kasabada… Büyükannem ve büyükbabam dairelerinde sıkışıp kaldı… Yakınlarda iyi olup olmadıklarını kontrol etmeye gidebilecek biri tanıyor musun?”

Pek çok insan iyilik yapmak istiyordu.

Kimse hayır demedi. 

Ukrayna’daki insanlar özgürlüğün ne demek olduğunu biliyorlar çünkü bu ülkeyi birlikte yarattık.

Biz eski bir hikayesi olan yeni bir ülkeyiz. Kültürümüz, dilimiz ve tarihimiz yüzyıllar öncesine dayanıyor ama bağımsızlığımızı ancak 30 yıl önce aldık. Bu nedenle, (özellikle benim neslimden insanlar) Ukrayna’nın bizimle birlikte büyüdüğünü hissediyoruz. Ve bu bağ, onu asla kaybetmek istemediğimiz anlamına gelir. 

Benim hikayem Ukrayna’nın hikayesi.

Bağımsızlıktan yıllar önce, çocukken Kiev’e aşık olmuştum, her hafta sonu futbol oynamak için şehri tek başıma dolaşıyordum. Dokuz yaşından itibaren, otobüsler ve metro ile oynamam gereken yere giderdim. Şehrin coğrafyasını futbol sahalarının bulunduğu yerlerden öğrendim.

Ukrayna’nın modern tarihindeki her olay için bir hikayem var. Çernobil felaketi yaşandığında Kiev’den tahliye edildiğimizde babamın, yanında getirdiğim futbol toplarından birine Geiger sayacını tuttuğunda normalde olanın 50 katı radyasyon gösterdiğini hatırlıyorum. Daha sonra ateşe vermek zorunda kaldı. 

1991’de nihayet bağımsızlık geldiğinde, bir ay boyunca Moskova’ya yakın bir yerde, Dinamo Kiev akademisiyle bir turnuvada oynuyordum. Otelimizde her gün haberleri izledim… Gorbaçov, Yeltsin, bütün bu karmaşa. SSCB’nin parçalanmasının sahte gerçekliği. Eve dönmek için trenle yola çıktığımızda, hâlâ Sovyetler Birliği’nin bir parçasıydık. Ama Kiev’de indiğimizde? Bağımsız bir ülkeye gelmiştik!

Bayrakları hatırlıyorum. Mavi ve sarı her yerdeydi. Herkes çok mutluydu.

Aynı duyguyu U-16 milli takımı formasını ilk kez giydiğimde hissetmiştim. Lviv’de oynanan karşılaşmada Hollanda ile 2-2 berabere kalmıştık.

Bilmiyorsanız, size söyleyeyim, futbol Ukrayna hayatının çok önemli bir parçası. 1 numaralı spor. Oleg Blokhin ve Igor Belanov (Ballon d’Or sahipleri) gibi Dinamo efsanelerini idolleştirerek büyüdüm. Ama benim neslim insanları farklı bir şekilde bir araya getirdi. Oyunun bizim için farklı bir önemi vardı. Futboldan daha büyük hissettiren bir şey inşa ediyorduk. Ulusal kimlikle ilgiliydi. 

O gece Lviv’deki atmosferi hayal etmek bile zor. Stadyum doluydu. Binlerce insan bir genç takım maçını izlemeye gelmişti. Takımlarının Ukrayna renklerinde oynadıklarını görmeye ve tribünlerde Ukrayna dilini duymaya geldiler. O gece, insanlar Sovyet değil, Ukraynalı bir takım görmeye geldiler. 

Euro 2012’ye ev sahipliği yaptığımızda ve kaptan olarak çıktığımda, herkes bir ulus olarak yapabileceklerimizle gurur duyuyordu. Uzun bir yol kat etmiştik. Bu stadyumları inşa etmek, hizmetleri ve misafirperverliği geliştirmek için çok çalıştık. Böylece Avrupa’nın her yerinden gelen ziyaretçiler ülkemizi görebilir ve bizim gibi sevebilirlerdi. Ev sahibi olarak ilan edilir edilmez, o turnuvada oynamayı hayal ediyordum. Sonunda turnuva zamanı geldiğinde, neredeyse 35 yaşındaydım, sırtımdaki ağrıyla fiziksel olarak acı çekiyordum ama bunu kaçıramazdım.

Güzel bir yaz ve millet olarak bizim için yüksek bir noktaydı.

Euro 2012’den sadece 10 yıl sonra, Rusya işgal ettiğinde, ilk kez inşa etmek için çok çalıştığımız şeyleri kaybedebiliriz gibi görünüyordu. Paylaştığımız hikaye.

Bunun olmasına izin veremeyeceğimizi biliyoruz. 

Şu anda savaşta altı aydan fazla bir süre geride kaldı.

Ordumuzun inanılmaz direnci ve demokratik dünyanın tepkisi sayesinde hâlâ burada olduğumuzu söyleyebiliriz. Bazı insanlar evlerine dönüyor. Futbol sezonu bile yeniden başladı. Normal bir yaşam için mücadele ediyoruz.

Ama bu bitmedi. Kanalı değiştirmenin zamanı değil. 24 Şubat’ta düşünmeye, yas tutmaya, şok olmaktan başka bir şey olmaya vaktimiz yoktu. Ama şimdi her şeyi hissediyoruz. Acı ve yıkım herkesin görmesi için oradadır. Uzağa bakmayın.

Hata yapmayın, bu her yerde olabilir. Herkesi etkiler. Bu sadece Ukrayna için değil, aynı zamanda tüm demokrasi için bir mücadeledir. 

Bunları okurken, güvende olduğunuzu ve buraya çok uzakta olduğunuzdan dolayı, bunun size dokunamayacağını düşünebilirsiniz. Belki Ukrayna’daki birçok insan da kısa bir süre önce sizin gibi düşünüyordu. Gerçek şu ki dünyada işler bu şekilde yürümüyor. Ders almaz ve birlikte durmazsak tekrar tekrar yaşanabilir. 

Laureus Sport for Good Vakfı ve Başkan Zelenskiy’nin United24 girişimiyle yaptığım çalışmaların bir parçası olarak iki kez eve döndüm. Gerçeği gördüm. 

Kiev’e ilk döndüğümde, nisan ayında, Polonya’dan trenle geldim. 

Sessizlik sizi vuran ilk şeydi. 

Ukrayna’da hiç trene bindiniz mi bilmiyorum. Gürültülü bir deneyimdir. Dolu vagonlar, yüksek sesle konuşan aileler, koridorlarda aşağı yukarı koşan çocukları. Kahkahalar…

Bu tam tersiydi. Sessiz, yarı boş vagonlar, herhangi bir duygu göstermeyen boş yüzler. Bir savaş bölgesine giriyorduk.

İstasyondaki platformda, askerlerin sıraya girmiş ailelerini beklediğini gördüm. Anneler, eşler ve çocuklar birbirlerinin kollarında ağlıyorlar. Aileler aylarca süren ayrılıktan sonra yeniden bir araya geldi.

Ondan sonra bir arkadaşımla Kiev sokaklarında saatlerce yürüdüm. Çocukluğumun yerlerini görmek, hâlâ ayakta olduklarından emin olmak, insanlara sarılmak, duygularını hissetmek istedim.

Burası benim şehrim, çocukken metroyla dolaşarak tanıdığım şehir. Her köşede bir hikayem ya da bir anım var. Ama şimdi her şey kapalı. Sokaklarda ne kadar az araba olduğuna inanamadım. Tek gerçek gürültü hava saldırısı sireniydi (günde altı ya da yedi kez). Bunu ilk duyduğumuzda, gerçekten şok edici. 

Arabayla şehrin dışına çıktık. Kontrol noktalarını geçtik ve büyüdüğüm bölgeyi, bildiğim okulları, eskiden oynadığım sahaları ziyaret etmeye gittik. 

Çocukluğunuzdan kalma yerlerin, roketler ve ateş tarafından tahrip edildiğini gördüğünüzde size bir şeyler çarpar.

Kiev’in ilerisinde, yıkım daha da kötü.

İkinci ziyaretimde Irpin’i gördüm. Bir zamanlar yeni binalarla dolu güzel olan bu şehir… Şimdi, hiçbir şey yok.

Siyah.

Dümdüz.

Yıkılmış.

Borodyanka’ya, Bucha’ya, Hostomel’e gittim ve durum aynıydı.

Bu kendi gözlerinizle görmeniz gereken bir şey. Bu bir film değil. Bu gerçek hayat.

Dnipro’nun daha doğusunda, hastanenin çocuk koğuşlarına gittim ve altı ya da yedi yaşlarında korkunç yaraları olan kız ve erkek çocukları gördüm. 

Evlerine isabet eden ve bacaklarını, kollarını, ailelerini alan bombaların hikayelerini duydum. Bir odadan diğerine, diğerine ve diğerine gittim.

Dürüst olmak gerekirse, ikinci odadan sonra devam etmek istemedim. Artık dayanamıyordum. Çok fazla üzüntülüydü. 

Bu bir savaştı! 

Ve ne için? Sebebini bulamıyorum. Bunu çocuklarıma ya da aklı başında herhangi bir insana açıklayamam. 

İnsanlar onarım ve yeniden inşa için geri dönüyorlar ancak durum kritik.

Temel hizmetlere erişimi olmayan aşırı kalabalık, geçici konaklama yerlerinde yaşayan çok sayıda aile var. Ve yakında kış olacak.

Hâlâ ülkede bulunanları ve yerinden edilmiş olanları destemelek için bağış toplamaya ve bağış yapmaya devam etmeliyiz. Ve neler olup bittiği hakkında gerçeği söylemeye devam etmeliyiz.

Şimdi önceliğim bu.

Laureus ile şu ana kadar yaptığım çalışmalar, evlerini ve sevdiklerini kaybeden ve barınak/güvenlik bulmak için yüzlerce kilometre yol kat eden Ukraynalı çocukların, çatışmanın psikolojik travmalarının üstesinden gelmeleri için sporu kullandıkları Varşova’daki bir mülteci programına yapılan ziyareti içeriyordu.

Ayrıca olayı desteklemeye yardımcı olan diğer üst düzey sporcularla da tanıştım. Iga Swiatek ile Krakow’daki Ukraynalı mülteciler için yaptığı bağış toplama maçında tanıştım. Rusya’ya karşı tavır alan ilk sporculardan biri olan Robert Lewandowski’ye Dünya Kupası’nda takması için Ukrayna renklerinde bir kaptanlık pazubandı verdim.

Spor dünyası, savaş söz konusu olduğunda fikirleri ve hatta politikayı etkileme yeteneğine sahiptir. 

Bir Laureus programını her ziyaret ettiğimde, bana bu zamanlarda belki de her zamankinden daha fazla, sporun gerçekten dünyayı değiştirme gücüne sahip olduğunu hatırlatıyor. 

Hâlâ iyimserim. Karanlığın içerisinde bir ışık görebiliyorum. İlerleme görüyorum. Ülkem için bir gelecek görüyorum. Bunu çok net görüyorum.

Bu savaş bizi değiştirdi, ama en çok değer verdiğimiz şeyi değiştirmediğini biliyorum.

Burası bizim toprağımız, özgürlüğümüz ve geleceğimiz. 

Ortak hikayemizi birlikte yazmaya devam edebilmek için hayatta kalacağız. 

Irpin’e yaptığım ziyaret sırasında gördüğüm başka bir şeyden bahsederek bitirmek istiyorum.

Şehir bu güzel futbol stadyumunun yanı sıra suni çim sahalara sahip yeni bir akademiye sahipti. Bombalamadan sonra, dokunulmamış sadece bir saha kaldı. Belediye başkanıyla sahaların geri kalanını yeniden inşa etmek için bir bağış toplama girişimi hakkında konuştum, ancak şimdilik kraterler, molozlar ve şarapnellerle dolu kalıyorlar.

Her şeye rağmen, 12 yaşından fazla olmayan bir grup çocuğun dışarıda birlikte bir topa vurduğunu gördüm.

Bu çocuklar asla sahip oldukları şeyleri yaşamak ya da bu koşullarda oynamak zorunda kalmamalıdır. Çocuklar için bir yer değil.

Ama yine de oradalar.

Hâlâ direniyor.

Benim için Ukrayna’nın ruhu budur.

Yazan: Andriy Shevchenko

Çeviren: Yahya Kemal Doğan

Editör: Doğa Üründül

Kaynak: The Players’ Tribune