Millet İttifakı’nda İYİ Parti lideri Meral Akşener’in masadan kalkmasıyla başlayan kriz, Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu’nun “icrada etkili pozisyonda cumhurbaşkanı yardımcısı olmaları” formülünde uzlaşmaya varılmasıyla aşıldı. Bundan sonra süreç nasıl işleyecek, İmamoğlu ve Yavaş büyükşehir belediye başkanlığından istifa edecek mi, Medyascope sizin için araştırdı.
İstifa zorunlu mu?
Cumhurbaşkanı ya da milletvekili adayı olan belediye başkanları ve kamu görevlilerinin Yüksek Seçim Kurulu’nun açıkladığı takvim içinde görevlerinden istifa etmesi gerekiyor.
Anayasa’nın 106. maddesi cumhurbaşkanı yardımcılarının görev ve yetkilerini belirliyor. Bu maddeye göre cumhurbaşkanı “..bir veya daha fazla” cumhurbaşkanı yardımcısı atayabiliyor. Cumhurbaşkanı yardımcısının yetkileri sayılırken cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde seçimler yapılıncaya kadar cumhurbaşkanına vekalet edeceği belirtiliyor. Ayrıca, cumhurbaşkanının hastalık ya da yurtdışına çıkması sebebiyle makamın geçici olarak boşalması durumunda da cumhurbaşkanı yardımcıları vekalet ediyor ve cumhurbaşkanına ait tüm yetkileri kullanıyor.
Atanma şartları
Cumhurbaşkanı yardımcısı olmak için aranan tek şart, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olması. Bu durum Anayasa’nın 76. maddesinde şöyle düzenleniyor:
“Onsekiz yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir. En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, askerlikle ilişiği olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.
Hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler.“
Atamada engel var mı?
Anayasa’daki hükümlere göre Yavaş ve İmamoğlu’nun cumhurbaşkanı yardımcısı olarak atanmaları konusunda bir engel yok. Belediye başkanlığından istifa etmelerine ilişkin de anayasada bir düzenleme yer almıyor. Buradan bakıldığında her iki görevi de sürdürmelerinin önünde bir engel bulunmuyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Anayasa’da da, Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu’nda da, yerel yönetimlerin seçimlerini düzenleyen kanunlarda da bu yönde bir düzenleme bulunmuyor.
Sadece milletvekili seçilme yeterliliğini düzenleyen Anayasa’nın 76. maddesinin son fıkrasında, “Hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler” hükmü bulunuyor.
Yasal engele takılırlarsa formül ne?
Burada da belediye başkanı ifadesi geçmemekle birlikte “…kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri” istifa ettikleri takdirde milletvekili seçimlerinde aday olamıyor.
Buradan hareketle Yavaş ve İmamoğlu’nun cumhurbaşkanı yardımcısı olamayacağı görüşü hakim olursa, o zaman 31 Mart 2024’te yapılacak yerel seçimlerde Yavaş ve İmamoğlu belediye başkanlığı seçimlerine katılmayabilir ve atamaları o tarihten sonra yapılabilir.
