Seçim 2023 | Edanur Tanış’ın Mersin izlenimleri: Kılıçdaroğlu önde görünüyor ancak dengeler her an değişebilir

Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimleri’ne sayılı günler günler kaldı. Medyascope il il seçmenin nabznı tutmaya devam ediyor. Mersin; üç büyükşehir haricinde en çok konuşulan illerden biri. Yerel ve genel seçimlerin her zaman kıran kırana geçtiği Mersin’de siyasi partilerin temsilcileri, yerel gazeteciler, siyaset bilimciler ve yurttaşlarla 14 Mayıs’taki seçimi ve kentin sorunlarını konuştuk. 

Kamera-Kurgu: Edanur Tanış

En büyük sorun göç

Tantunisi, narenciyesi ve limanıyla ünlü Mersin’in kağıt üzerindeki nüfusu yaklaşık 2 milyon. Ancak önce Suriyeli göçmenler, daha sonra Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden kaçan Slavlar ve en son deprem bölgesinden yurttaşların gelmesiyle kentte nüfusun 3 milyona yaklaştığı düşünülüyor. Suriyeli mültecilerle ilgili belli bir göç politikasının olmaması şehrin en önemli sorunlarından biri. Özellikle Slavların ve deprem bölgesinden gelen göçün ardından kira fiyatları tavan yapmış. Şehrin bir diğer sorunu ise tarımda gerileme. 

Türklerin, Kürtlerin, Arapların, Yörüklerin ve daha bir çok farklı kimlikten yurttaşların bir arada yaşadığı Mersin’de siyasiler, sürekli olarak dengeleri tutturmaya çalışıyor. Sinan Ateş cinayetinden sonra Mersin’de kan kaybeden MHP’nin oylarına İYİ Parti talip. Ayrı listelerden girme kararı TİP ve HDP ise milletvekilleri çıkartmakta kararlı. 

Yerel ve genel seçimlerin her zaman çetrefilli geçtiği Mersin’de son yerel seçim de böyle olmuştu. Yüzde 45oy alan CHP’nin adayı Vahap Seçer, yüzde 41 oy alan MHP’nin adayı Hamit Tuna’yı yenerek belediye başkanlığını kazanmıştı. Mersin’de 14 Mayıs seçimlerinde Kemal Kılıçdaroğlu, Recep Tayyip Erdoğan’dan daha fazla oy alacak gibi görünüyor.

81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:

Seçim öncesi ipler geriliyor

Mersin’i sorduğum herkes bana kenti “Küçük İstanbul” ve “Küçük Türkiye” olarak nitelendirdi. Şehirde çok farklı kimlikten yurttaş bir arada yaşıyor. Ancak her seçim öncesi olduğu gibi şimdi de kentte deyim yerindeyse ipler gergin. Her grup kendi hakimiyet alanını oluşturmaya çalışıyor ve elindeki gücü kaybetmek istemiyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ve Cumhur İttifakı’nın “HDP eşittir terör” söylemi Mersin’de milliyetçi kesimde karşılık bulmuş. Kılıçdaroğlu’na oy vermeyeceğini söyleyen pek çok yurttaş, bu söylemi tekrar ediyor.

Erdemli’de yurttaşlar oy tercihlerini milliyetçi duygularıyla yapıyor

Çoğunlukla Yörüklerin yaşadığı Erdemli’de milliyetçilik ve Cumhur İttifakı’nın etkisi yoğun. Az da olsa Millet İttifakı’na, Kılıçdaroğlu’na oy vereceğini söyleyen yurttaşlar da var. Onlara, “Neden?” diye sorduğumda ise aldığım yanıt Meral Akşener ve İYİ Parti oldu. Oyunu Kemal Kılıçdaoğlu’na vereceğini söyleyen yurttaşların da oy tercihini milliyetçi saiklerle belirlediklerini gözlemledim. Erdemli’de kent meydanında bir kahvede seçimle ilgili sorular sorup röportaj yaparken Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı seçmeni olan yurttaşlar arasında çıkan bir tartışmaya şahit oldum. 30’lu yaşlarda bir yurttaş liderlik vasfının sadece Erdoğan’da olduğunu savunarak, Kılıçdaroğlu’nun HDP ile aynı masada olduğunu söyledi. Yaşlı bir yurttaş ise asıl teröre bulaşmış partinin HÜDA PAR olduğunu söyleyip, “Gaffar Okkan’ı, Konca Kuriş’i kim öldürdü?” diye sordu. Genç adam şu yanıtı verdi: “Sadece iki tane olay sayabiliyorsun. HDP, hergün polisimizi askerimizi şehit ediyor.”

Akdeniz’de Kürtler Kılıçdaroğlu’na ikna olmuş görünüyor

Daha çok Kürtlerin yaşadığı Akdeniz’de ise Kılıçdaroğlu, Kürtlerin gönlünü kazanmış gibi görünüyor. Konuştuğum çoğu yurttaş, cumhurbaşkanlığı seçiminde Kılıçdaroğlu’na, milletvekilliği seçimlerinde ise Yeşil Sol Parti’ye oy vereceğini söyledi. 

Akdeniz’deki çoğu Kürt, HDP seçmeni. Konuştuğum yurttaşlar, “HDP kime oy verin derse ona veririm” diyerek partilerine bağlılıklarını dile getirdiler ve şunu da eklediler: “HDP aday çıkarsaydı oyumuzu ona verirdik“. Akdenizlilerin Kılıçdaroğlu’nda beklentileri ise Kürtlerin üzerindeki baskıların kalkması ve belediyelere kayyum atanmasına izin verilmemesi. 

2016 yılında Demokratik Bölgeler Partili (DBP) Akdeniz Belediyesi Eşbaşkanı Yüksel Mutlu gözaltına alınmış, belediyeye de kayyum atanmıştı. 2019 yerel seçimlerinde Akdeniz’i yüzde 34 oy ile AKP alırken HDP, yüzde 31 oyla kaybetmişti.

Geçtiğimiz yerel seçimlerde yüzde 45 oyla CHP’li Vahap Seçer Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi. Ancak bu kazanı sadece CHP’li yurttaşların oylarıyla olmadı. HDP ve HDP’li yurttaşlar da o dönem Seçer’i destekledi. “Kürtlerin oyunu alan Mersin’i alır” söyleminin somut bir örneği 2019 seçimleri. Seçer’in rakiplerinden biri MHP’li aday Hamit Tuna’ydı.Tuna, Cumhur İttifakı’nın adayı olmasına rağmen kazanamadı. Bir önceki dönem belediye başkanı Burhanettin Kocamaz -o dönem MHP’de idi- ise İYİ Parti adayı olacaktı ancak listenin YSK’ya geç verilmesi nedeniyle aday olamadı, Kocamaz, Tuna ile medyaya da yansıyan polemikleri girdi. MHP’nin belediye seçimlerini kaybetmesi aslında kan kaybettiğinin bir göstergesi ama asıl kan kaybı Sinan Ateş cinayeti ve partinin cinayet sonraki tutumuyla oldu. 

Yerel gazeteci Hediye Eroğlu: “Tarsus’u alan Mersin’i alır”

Mersin’de Millet İttifakı’nın önde göründüğünü ancak Cumhur İttifakı’nın da yadsınamayacak bir oyu olduğunun altını çizen yerel gazeteci Hediye Eroğlu, “Bir önceki seçimlerde İYİ Parti’nin en yüksek oy aldığı bölge Mersin’de; Sahil, Anamur, Bozyazı, Aydıncık. İYİ Parti, Türkiye genelindeki en yüksek oy oranını o bölgeden almıştı. Bu bölge MHP’nin tabanı dediğimiz bir bölge. İYİ Parti’ye çok ciddi bir kayış var MHP’den. Mersin özelinde bakarsak, CHP’ye de var, farklı partilere de var” dedi.

Mersin’de en belirleyici yerin Tarsus olduğunu söyleyen Eroğlu, şöyle devam etti: “Mersin’de seçimin kaderini belirleyen her zaman Tarsus olmuştur. Çünkü Türkiye’deki elli dört vilayetten büyük. 300-400 bine yaklaşan bir nüfusu var. Tarsus’u almanız demek; Mersin’de blok oy demek, her seferinde Mersin’i almanız anlamına geliyor. Bir nevi Tarsus’un nereye kaydığı da size işaret çakıyor. Yani Tarsus şuraya kaydıysa evet bu seçim burada bir hareketlenme olacak diyorsunuz.”

 Siyaset bilimci Ulaş Bayraktar: “Buradaki gerilim anında çok yakıcı bir çatışmaya evrilebilir”

KHK ile Mersin Üniversitesi’nden ihraç edilen akademisyenlerden ve Kültürhane’nin kurucularından Ulaş Bayraktar ise kentte birçok kimlikten yurttaşın bir arada yaşamasının buradaki yerel siyasette belirleyici bir rolü olduğuna dikkat çekti. Bayraktar, “Gelen göçmen grupları belli bir süre sonra burada bir sermaye, bir varlık sahibi olabiliyorlar. Ve bu, elbette ki siyasal bir nüfusa da evriliyor. Bu da bir hegemonyadan ziyade farklı, küçük iktidar bloklarının bir arada var olabildiği ve daimi bir pazarlığı mecburi kılan bir yerel siyasal coğrafya yaratıyor. Her şey burada bir pazarlık konusu. Tek kişinin dediğinin olması mümkün değil. Pazarlıkların her daim hakim olduğu, dolayısıyla yerel siyasetin çok sıcak, çok akışkan, çok dinamik olduğu bir coğrafya” diyerek Mersin’in yerel dinamiklerini anlattı. 

Mersin’de parti yöneticilerinin işinin birçok yere göre daha zor olduğunu aktaran Bayraktar, “Çünkü herkesin bir pazarlık gücü var. Herkesin bir oy kitlesi var. Herkesin bir talebi ve vaadi var. Bu yüzden de çok zor bir coğrafya. Ne kadar güzel, birlikte birçok halk yaşıyor diye de düşünülebilir. Ama bu bir yönetim sorununa da evriliyor. Özel bir hassasiyet gösterilen bir alan burası. Burada ciddi bir huzursuzluk çıktığı anda bunun önü alınamaz. Yani herkes güçlü olduğu için buradaki gerilim anında çok yakıcı bir çatışmaya evrilebilir” diye konuştu.

Siyasetçilerin burada dengeleri gözetmeye çalıştığını vurgulayan Bayraktar, “Buranın ülkücüsü de aslında Türkiye ortalamalarına göre daha konuşulabilirdir. Kürt siyasetçisi de öyledir, sosyal demokratı da. O yüzden de burada böyle çok büyük kavgalı, gürültülü, çatışmalı, gerilimli şey olmaz. Bence buradaki hiç kimse şu garanti, bu garanti diyemez” dedi. 

 CHP Mersin İl Başkanı Koral Ömür: “Adayın açıklamasından sonra partiye üyelik başvuruları arttı“

Mersin’i her görüşün, düşüncenin, inanışın, etnik grubun olduğu bir şehir olarak tanımlayan CHP Mersin İl Başkanı Koral Ömür, bugüne kadar Mersin’de barış içinde yaşandığını, hiçbir zaman barışın ve huzurun bozulamayacağını söyledi. Mersinli yurttaşların oy verme eğilimini sorduğumuz Ömür şu yanıtı verdi: “Şu günkü seçim üzerinden yorumlayacak olursak ağırlıklı Millet İttifakı yönünde veya şöyle de tanımlayabiliriz: Cumhur İttifakı karşıtlığı yönünde. Cumhuriyet Halk Partisi, Mersin’de bugün itibariyle oy oranı olarak birinci parti.”

Merkez ilçelerde CHP’ye ilginin yoğun olduğunu dile getiren Ömür, kırsalda yaşaysan yurttaşların da ilgisinin arttığını söyleyip şöyle devam etti: “Genel Başkanımızın aday  olması hem tabanda hem de Merin’de iyi, olumlu karşılandı. Özellikle aday açıklamasından sonra partiye üyelik başvuruları arttı. Vatandaşlardan gelen, ‘Seçimde ne yapabiliriz, nasıl çalışabiliriz’ gibi tepkilerden biz genel başkanımızın adaylığını Mersin halkının olumlu karşılandığını düşünüyoruz.“

Sinan Oğan ve Muharrem İnce’nin adaylığını da değerlendiren Ömür, “Çok büyük bir kopma olacağını, büyük bir oranda oy geçişine yol açacağını biz düşünmüyoruz. Çünkü henüz örgüt yapıları, teşkilat yapıları da sağlıklı bir şekilde kurulmuş değil. Seçim çalışmaları sadece medyadan ibaret değil” dedi. 

Ömür: “HDP ile görüşme iletişimdir, ittifak anlamına gelmez”

 Ömür, Kılıçdaroğlu’nun Millet İttifakı’nın çıkardığı bir aday olduğunu ancak Türkiye’nin cumhurbaşkanı olmaya aday olduğu için sadece Millet İttifakı’nın tabanına değil, tüm Türkiye’den oy almakistediğini belirtti. Ömür, “Genel Başkanımızın birleştirici, kucaklayıcı tavrı tabii ki Millet İttifakı dışındaki diğer partililerden de veya diğer partilerin tabanından da olumlu bir tepkiye neden olup insanların oy vermesi veya desteklemesine yol açabilir” dedi.

Ömür, Kılıçdaoğlu’nun HDP ile görüşmesini şöyle değerlendirdi: “Bu gayet doğal bir şey. Zaten seçim böyle kazanılır. Sadece kendi tabanınızla kazanamazsınız. Biz diğer partilerin desteğini veya diğer parti tabanlarının desteğini bu şekilde algılıyoruz. Bu konuda bir sakınca görmüyoruz. Cumhurbaşkanı adayımız, genel başkanımız HDP ile görüştü, diğer partilerle de görüştü. Bu görüşmeler normal yapılması gereken şeyler. Bu da bu iletişimdir, ittifak anlamına gelmez.”

AKP İl Başkan Yardımcısı Eroğlu: “MHP ile taban olarak birbirine yakın partileriz”

2019 yerel seçimlerinde aday çıkarmayıp MHP’li Hamit Tuna’yı desteklediklerini hatırlatan AKP Mersin İl Başkan Yardımcısı Mehmet Ali Eroğlu ise MHP ile ilişkilerini şöyle anlattı: “O dönemde şunu gördük: Taban olarak birbirine yakın partileriz. Bu ülkenin birlik ve beraberliğine inanmış iki parti olduğumuz için ortak payda da buluştuk. Çünkü tek bir hedefimiz vardı. Mersin’e ve Türkiye’mize hizmet etmek. Öyle olunca hiç şimdiye kadar hiçbir sorun ve sıkıntı yaşamadık ve yaşamıyoruz da.”

Eroğlu: “MHP’de HÜDA PAR ile alakalı bir sıkıntı olmadı”

HÜDA PAR’ın Cumhur İttifakı’na katılmasınının Mersin’deki MHP’li yurtaşlarda bir huzursuzluğa ya da tepkiye neden olup olmadığını sorduğumda Eroğlu şu yanıtı verdi: “Karşımızdaki bloğa baktığımız zaman; PKK’ya terör örgütü diyemeyen bir HDP’nin Millet İttifakı’nın içerisinde var olduğunu görüyoruz. Şimdiye kadar hep masanın altında diyorduk ve tam seçimlere yaklaştığımız süreçte de masanın üstüne çıktığını, hatta masanın yöneteni olduğunu gördük.Millet İttifakı’nın içerisinde bunu asla kabul etmeyeceğini söyleyen partiler ve temsilcileri hiçbir tanesinin çıkıp da terörü lanetlediklerini görmüyoruz. Şimdiye kadar MHP’de HÜDA PAR ile alakalı bir sıkıntı olmadı.”

Eroğlu HÜDA PAR’ı nasıl gördüklerini şu cümlelerle anlattı: “Onların ülkeyi bölme, parçalama veya 100 yıllık cumhuriyetten hesap soracağız diye bir söylemi hiçbir zaman olmadı.Şimdiye kadar onlar sadece AK Parti öncesinde geri bırakılmış bölgedeki  vatandaşların daha iyi kalkınabilmesi adına mücadele ettiğine inandığımız bir parti. HÜDA PAR’ın söylemlerini takip ediyoruz, inceliyoruz, geriye dönüp baktığımızda biz HÜDA PAR’ı öyle görüyoruz.” 

İYİ Parti kurucularından İlksen Sorguç Dinçer: “Kılıçdaroğlu mazbatasını aldıktan sonra genel başkanlıktan istifa etmeli”

İYİ Parti kurucularından İlksen Sorguç Dinçer, Kılıçdaroğlu’nun adaylığının dayatıldığını düşünlerden. Meral Akşener masadan kalktığında insanların panik olduğunu söyleyen Dinçer, İmamoğlu ve Yavaş’ın icracı cumhurbaşkanı yardımcı olarak olarak aday gösterilmesini orta yolun bulunması olarak değerlendirdi. Dinçer, “CHP, Kılıçdaroğlu’yla seçilebilecekse o zaman Altılı Masa’ya ne gerek var? Çıkıp seçilseydi. Benim de oyum Kılıçdaroğlu’na yanlış anlaşılmasın. Ama yanlışı da söylüyoruz burada. Kendisi daha önce partili cumhurbaşkanlığına tepki verirken, istifa edeceğini söylerken, seçildikten sonra parlamenter sisteme geçinceye kadar partili başkanlığının devam edeceğini açıkladı. Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu. Seçilip, mazbatanı aldığın gün ‘Genel başkanlıktan istifa ediyorum’ de. Olması gereken o. Benim baktığım nokta bu” diyerek eleştirilerini paylaştı.

Dinçer, Cumhur İttifakı’nın, Altılı Masa’ya yönelik HDP eleştirilerini şu şekilde değerlendirdi: “Oradaki altı partinin tüzükleri, hedefleri birbirinin aynısı değil. Herkesin başka amaçları var. CHP’nin içinde HDP’ye sıcak bakan da var, ulusalcı kanat da. Her partinin içinde de böyle farklılıklar var. Bakış açısı anlamında söylüyorum. İYİ Parti’nin HDP ile herhangi bir alakası yok. Ama her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gibi her Kürt kökenli vatandaşın oyuna da talibiz diyor Genel Başkanımız.”

HDP Mersin İl Başkanı Bedriye Kuş: “Tek hedefimiz iktidarı devirmek”

HDP Mersin İl Eş Başkanı Bedriye Kuş ise hedeflerinin yeni bir Türkiye yaratmak olduğunu söyledi. Kuş,“Cumhur İttifakı’nın kazanmaması için elimizden geleni yapacağız. Tek hedefimiz iktidarı devirmek. Seçmenimiz tabii ki iktidarı desteklemeyeceğimizi biliyor. Onun dışında kalan zaten bir tek parti var. Bütün kesimlerin, bütün diğer siyasi partilerin muhalif partilerin belirlediği bir cumhurbaşkanı adayı var, mutlaka ona vereceklerdir. Halk  kime oy vereceğini çok iyi biliyor” dedi. 

TİP Mersin İl Başkanı Esiroğlu: “Mersin ezici bir üstünlükle saray rejimine hayır diyecek”

Türkiye İşçi Partisi Mersin İl Başkanı Uğurcan Esiroğlu da ilk hedeflerinin kimin kazanacağından öte Cumhur İttifakı’nın seçimi kaybetmesi olduğunu dile getirdi. Kılıçdaroğlu’nun önde gittiğinin ortada olduğunu söyleyen Esiroğlu, “Mersin’nin ezici bir üstünlükle saray rejimine hayır diyeceğini düşünüyoruz. Cumhur İttifakı’nın kaybetmesi çok önemli. Ama asıl durum da kimin kazanacağı da önem arz ediyor. Bu yüzden saray kaybettikten sonra yeni bir Türkiye’de uyanacağız” diye konuştu.

Mersin’de oylarının önemli bir kısmını CHP tabanından aldıklarını anlatan Esiroğlu, “Daha az bir kısmını Kürt dostlarımızdan, Kürt yoldaşlarımızdan alıyoruz. Fakat özellikle Mersin’de Türkiye’nin sağından da Türkiye’nin soluna geçişlerin başladığını söyleyebiliriz. Mersin genelleme olarak seküler denilebilir. Şunu net söylemek gerekiyor: Mersinin milliyetçisi de Kürt’ü de Arap’ı da sekülerdir” diye devam etti.

MHP Erdemli Kadın Kolları Başkanı Coşar: “HÜDA PAR da vatan için destek veren insanlar”

MHP Erdemli Kadın Kolları Başkanı Müslüme Coşar, “Öncelikle devletimizdir. Devletimiz olmazsa milletimiz olmaz. Bayrağımız olmaz, namusumuz olmaz, geleceğimiz olmaz. Onun için uğraşıyoruz. İnşallah da başaracağız” dedi. Cumhur İttifakı’na kimsenin pazarlıkla girmediğini söyleyen Coşar, “Cumhur İttifakı’nda özellikle hiçbir kimse pazarlıkla girmediği için bir sıkıntı olacağını sanmıyorum, düşünmüyorum. Çünkü biz pazarlıksız girdik. Devletimize tek aday olarak çıktık. Bizim liderimiz şunu demedi:  Ben koltuk istiyorum, şunu istiyorum, bakanlık istiyorum. Biz vatanımız için destek veriyoruz” diye konuştu.

Coşar, HÜDA PAR’ı sorduğumda ise şu yanıtı verdi: “Onlar da vatanı için destek veren insanlar.”