Seçim 2023 | Özgecan Özgenç’in Samsun izlenimleri: AKP ve CHP seçmeninin liste hoşnutsuzluğu İYİ Parti’ye mi yarayacak?

Kurgu: Enes Berk Demirkol

14 Mayıs seçimleri yaklaşırken, seçmenin nabzını tutmak için Samsun’daydık. Aday listelerinin yarattığı memnuniyetsizlik, Samsun’da milletvekili dağılımını değiştirebilir. 

Samsun, yaklaşık bir milyon 370 bin kişiyle, Karadeniz’in en yüksek nüfuslu şehri. Mustafa Kemal Atatürk’ün Bandırma Vapuru ile ulaştığı 19 Mayıs 1919’dan bu yana herkes Samsun’un adını bilse de, sorunları, potansiyeli ve tercihleri pek bilinmiyor. Turizme, sanayiye, tarıma uygun yapısıyla ekonomik gelişmeye oldukça açık olmasına rağmen, milli gelire katkısı azalan, Samsunluların hak ettiği değeri görmediğini düşündüğü ve “Sahipsiz” dediği bir şehir, Samsun.

Önceki seçimlerde Samsun’un tercihi Cumhur İttifakı’ydı

Samsun Meclis’e dokuz milletvekili gönderiyor. 2018 seçimlerinde 443 bin 537 oyla AKP beş, 138 bin 480 oyla MHP bir milletvekili çıkardı, Cumhur İttifakı oyların yüzde 68,2’sini aldı. CHP 147 bin 454 oyla iki, İYİ Parti 92 bin 817 oyla bir milletvekili çıkardı. Saadet Partisi’nin 12 bin 140 oyuyla birlikte Millet İttifakı’nın oyu yüzde 29,5 oldu. 

2019 yerel seçimlerinde, Cumhur İttifakı’nın adayı AKP’li Mustafa Demir, belediye başkanlığını yüzde 50,5 oranında oy ile kazandı. Millet İttifakı’nın adayı olan İYİ Parti’li Hayati Tekin ise yüzde 28,4 oy aldı. Bağımsız olarak adaylığını koyan Erhan Usta ise yüzde 22,5 oranında destekle milletvekili seçildi.

Samsun’da liste tartışması

Samsun’un milletvekili adayları açıklandığında şehirde tepkiyle karşılandı. AKP’nin birinci sıradan aday gösterdiği Ticaret Bakanı Mehmet Muş’a Samsunlular, Trabzonlu olması nedeniyle “ithal aday” derken, CHP’nin aday listesinin ikinci ve üçüncü sıralarında Millet İttifakı bileşenlerine yer verildi. İkinci sırada Saadet Partisi Genel İdare Kurulu üyesi Mehmet Karaman ve üçüncü sırada Gelecek Partisi Samsun İl Başkanı Mustafa Yeşilyurt, CHP seçmeninin oyuna talip. Samsun’da iki milletvekili çıkaran CHP, ittifak oylarıyla milletvekili sayısını artıracak mı, yoksa tepkili seçmeni nedeniyle oy mu kaybedecek, merak ediliyor.  

Erhan Usta etkisi

Samsunlu bir siyasetçi olan Erhan Usta, 2015’te MHP’den milletvekili seçildi ve iki sene grup başkanvekilliği yaptı. 2019 yerel seçimleri için AKP ile MHP arasındaki ittifak görüşmeleri sırasında “Jest ile rest arasında bir harf farkı var, ittifak olmazsa olmazımız değil” dediği için, Ocak 2019’da partisinden ihraç edildi. Usta, bu seçimlerde büyükşehir belediye başkanlığına bağımsız olarak adaylığını koydu ve 168 bin 667 oy aldı.  

Usta, yerel seçimlerde yüzde 22,5 gibi ciddi bir orana ulaşsa da belediye başkanlığı yarışını kaybetti. Bağımsız milletvekili olarak çalışmaya devam etti. Eylül 2020’de İYİ Parti’ye katıldı ve Aralık 2021’den bu yana da İYİ Parti Grup Başkanvekili olarak görev yapıyor. 14 Mayıs seçimleri için İYİ Parti’nin birinci sıra milletvekili adayı olan Usta, partisinin Samsun’daki milletvekili sayısını artırabilir.

Yurttaşlar ne düşünüyor?

Samsun sokaklarında rastladığımız yurttaşların önemli bir kısmı konuşmaktan çekindi, pek çoğu da kameraya konuşmak istemedi ancak sohbet ederken fikirlerini paylaştı. Konuşmak istemeyenler gerekçelerini, memur olmalarıyla, başlarına bir şey gelmesini istememeleriyle açıkladı. Bir genç, “Atama bekliyorum, şimdi sıkıntı olur” dedi. Oy tercihine ilişkin bir şey demese de, bu tek cümleyi dile getirmesinin önemli olacağını söyledik ancak atama bekleyen genç yine de kabul etmedi. Bu çekingenlik de, Samsun’un ve Türkiye’nin önemli sorunlarından birine işaret etmiş oldu. 

“İnce’ye ya da Oğan’a oy verirsem Erdoğan’a yarayacak, o yüzden Erdoğan diyorum”

Genellikle gençlerin desteklediğine tanık olduğumuz Memleket Partisi’nin cumhurbaşkanı adayı olan Muharrem İnce’ye oy vereceğini söyleyen bir yurttaş, “İnce’nin fikirlerini seviyorum, kararım İnce’den yana kuşkusuz. İnce, ikinci tura kalamazsa kime oy vereceğimi değerlendiririm” dedi. İnce’yi veya Ata  İttifakı’nın adayı Sinan Oğan’ı desteklemek istediğini ancak Erdoğan’a oy vereceğini söyleyen bir genç ise, şöyle konuştu: 

“Bu sene ilk defa oy kullanacağım, milletvekili adaylarını hiç araştırmadım. Cumhurbaşkanı seçimi için, yaptığı ittifaklardan dolayı Kılıçdaroğlu kesinlikle değil. Muharrem İnce’nin hatası olmayabilir, güzel bir aday gibi görünebilir ama oy bölmek için olduğunu düşünüyorum, açıkçası doğru da bir hamle. Sinan Oğan’ın kaderi Doğu Perinçek’le aynı olacak bence. Sinan Oğan’ın diğer adaylara göre güzel yönetebileceğini düşünüyorum ama oy vermeyeceğim. Birinci turda Erdoğan’a vereceğim, düşüncem Sinan Oğan olabilir ama Oğan’a ya da İnce’ye bastığımda yine Erdoğan’a yarayacak, yine oy bölünecek. Oğan ya da İnce kazanamayacağı için, Kılıçdaroğlu’nun da HDP ile ittifak olduğunu düşünürsek, teröriste de oyumu vermeyi düşünmüyorum, o yüzden Erdoğan diyorum.”

Millet İttifakı’na terörle ilişkili diyenler Hizbullah’ı bilmiyor

“Tabii ki Reis’ten yana kullanacağız oyumuzu, yaptıkları yapacakları belli, sözünün eri adam” diyen bir yurttaş, Millet İttifakı’nın “teröristlerle beraber” olduğunu iddia etti. Cumhur İttifakı’na katılan partilerden HÜDA PAR’ın Hizbullah ile ilişkilendirilmesi hakkında ne düşündüğünü sorduğumuzda aynı yurttaş, “HÜDA PAR’ı çok bilmiyorum, doğunun partisi ama herhangi bir olayını duymadım. Kürtlerin savunucusu ama dağla ilişkisi yok. Vallahi duymadım onu (Hizbullah’ı), tam bilmiyorum” diye cevap verdi. 

“Yaptıkları yapacaklarının teminatı”

Samsun’un en önemli sorununun tanıtılamaması olduğunu düşünen ve iktidarı destekleyen bir yurttaş, “Yaptıkları yapacağının teminatı diye düşünüyoruz, dünya lideri olduğunu biliyoruz. Diğer tarafta, altılı, yedili masanın ne yapacağı, birlikte oldukları kimselerin ne sonuca götüreceği belli değil. Türkiye’nin bekası açısından problem olacağını düşünüyorum” diye konuştu. 

Samsun’da Cumhuriyet Meydanı’nda kurulan TOGG tanıtım alanında aracı inceledikten sonra konuşan bir yurttaş, TOGG otomobili için “Gurur kaynağı” dedi. Erdoğan’a oy vereceğini söyleyen yurttaş, “20 yıllık bir geçmişi var, neler yaptıklarını, yapabileceklerini biliyoruz. Kendime daha yakın hissediyorum. Diğerlerinin geçmişlerine baktığımda yaptıkları bir şey göremiyorum” dedi.

“Türkiye’de yaşam yok, açlık sefalet var, bu iktidar gitmeli”

En büyük sorunlarının zamlar olduğunu söyleyen bir yurttaş, “Atatürkçüyüm, CHP’ye oy vereceğim” derken, Kılıçdaroğlu’nu desteklediğini belirten başka bir yurttaş, “Buna güveniyorum” diyerek, Atatürk rozetini gösterdi. Halkın susturulmaya çalışıldığını ve AKP’nin gitmesi gerektiğini söyleyen yurttaş, “Türkiye’de yaşam, gezme yok, açlık, sefalet var. Allah’tan başka kimseden korkum yok benim, her şeyi söyleyeceğim. Dur, dur, buraya kadar geldi” diye konuştu. 

Demokrasinin zaafa uğradığını söyleyen bir yurttaş, “CHP’yi destekliyorum ve barışı getireceklerini umut ediyorum” dedi. Milletvekili seçiminde TKP ya da TİP’e oy vermeyi düşündüğünü belirten bir genç ise “Deprem bölgesindeki arkadaşlarımla konuştuğumda en çok yardımı bu iki partinin yaptığını duydum. Cumhurbaşkanlığı seçiminde de Kılıçdaroğlu’na oy vereceğim çünkü oy bölmeye gerek yok” diye konuştu. Gençler için sosyal aktivitelerin yetersiz olduğunu belirten yurttaş, “Büyükşehiriz ama 24 saat açık kütüphane yok, ulaşım geceyarısı bitiyor, burada hayat akşam saat dokuzdan sonra duruyor” diye yakındı.  

81 ilde seçimin nabzını tutuyoruz. Bütün il izlenimi videolarımız için aşağıdaki YouTube oynatma listemizde gezinebilir, şehrinizi bulabilirsiniz:

“Tek adamın kaybetmesi için Kılıçdaroğlu”

SOL Parti’li olduğunu belirten bir yurttaş, “Erdoğan’a karşı Kılıçdaroğlu derken, milletvekili seçimlerinde SOL Parti kendi adaylarıyla seçim pusulasında yerini alacak. AKP gönderildikten sonra her şey güllük gülistanlık olmayacak, bir nebze de olsa nefes alacağız diye düşünüyoruz” diye konuştu.

Milletvekili seçimlerinde Yeşil Sol Parti’ye oy vereceğini söyleyen bir yurttaş ise “Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ise tek adamın kaybetmesi için Kılıçdaroğlu” dedi. Geçim sıkıntısı kadar adalet, demokrasi, özgürlüklerin de önemli olduğunu vurgulayan yurttaş, “Biz bu ülkede 12 Eylül’ü yaşadık, 12 Eylül döneminde bile bu kadar hukuksuzluk yoktu. ‘Eğer özgürlüğüm yoksa, ekmeğimi çalanı nasıl söyleyeyim’ diye bir Afrika atasözü var, bunun için ekmek kadar özgürlükler de, hukuk da önemli. Tek adam gidince ekonomi hemen düzelmeyecek, özgürlükler hemen gelmeyecek ama en azından bir başlangıç olacak. Bunları düzeltmek için bir fırsat olacak” diye konuştu.

Gazeteci Rebii Özdemir: “Mehmet Muş neden Trabzon’dan aday gösterilmedi?”

Samsun’da gazetecilik faaliyetlerini sürdüren Mehmet Rebii Özdemir, Medyascope’a hem kentteki siyasal atmosferi anlattı hem de kentin önemli merkezlerinde bize rehberlik etti. Özdemir, Samsun’un en önemli sorunlarının başında, işsizlik, ulaşım, altyapı konularının geldiğini belirtti ve şunları anlattı:

“AKP’nin birinci sıradan aday gösterdiği Ticaret Bakanı Mehmet Muş neden memleketi olan Trabzon’dan aday gösterilmedi? Muş’a ithal aday olarak bakıyorlar, AKP buradan oy kaybedebilir. CHP listesine de tepki var. Özellikle CHP seçmeninin yoğun olduğu Atakum’da ciddi bir tepki var, küskünler çok. Biraz daha aklıselimle düşünmeye başladı insanlar. Yeşil Sol Parti’nin adayları burada sevilen, sayılan insanlar ama tabanları yok.” 

İYİ Parti’li Aksoy: “AK Parti Samsun’a hiçbir şey vermedi, Samsunlular hesabını soracak”

İYİ Parti İl Başkanı Hasan Aksoy, AKP iktidarında Samsun’un sürekli gerilediğini söyleyerek, “Samsun  verimli ovaları, limanı, havaalanı, lojistik merkezi olmasına rağmen göç veriyor. Dışarıda okuyan gençlerimiz Samsun’a dönmüyor. AK Parti Samsun’a hiçbir şey vermedi. Şehrin en güzel yerlerini katlederek  illet Bahçesi yaptılar, yüzme havuzu yaptılar” diye konuştu. Kentin en önemli sorunlarına dair ise Aksoy, şunları söyledi:

“Tarım ve hayvancılık her geçen gün geri gidiyor, sanayiye yönelik tarım yapılmıyor. Samsun’da Akdağ’da kayak merkezi vardır ama burada denize de girebilirsin, turizme de açık ama yatırım yok. Yatırım fakiri bir şehir ve buna yerel yönetimler düzeyinde yatırım yapacak iş insanlarımıza katkı yok. Sürekli önlerine duygusal set vuruluyor. Samsunlular bunun farkında ve hesabını soracak, biz bunun için mücadele ediyoruz. Yerel seçimlerde bunu gösterdik. Samsun’un yüzde 60 nüfusuna etkin, İlkadım ve Atakum belediyelerini Millet İttifakı bileşenleri kazandı. İlkadım Belediyesi’ni İYİ Parti, Atakum Belediyesi’ni CHP adayımız kazandı.”

“Herkesin ikinci partisi İYİ Parti”

Erhan Usta için “Samsun’un marka değeri” diyen Aksoy, “Samsun’da seveni çoktur ki yerel seçimde de bunu göstermiştir. İYİ Parti teşkilatları Samsun’da çalışıyor, çalışılan yerde başarı gelir. Listemiz en genç, en liyakatli liste. İttifak ortağımız da dahil, diğer partilerin seçmen kitleleri listelerinden memnun değil” diye konuştu. Aday listeleri açıklandığı ilk gün telefonunun susmadığını söyleyen Aksoy, sözlerine şöyle devam etti: 

“Biz CHP’den de, MHP’den de, AK Parti’deki merkez sağ oylarını da alacağız. Samsun’da da, ülke siyasetinde de herkesin ikinci partisi İYİ Parti. Biz makulün ve merkezin partisi olma yolunda ilerliyoruz.”

CHP’li Türkel: “Samsun tutulmamış sözlerin, çaresizliklerin şehri”

CHP İl Başkanı Fatih Türkel, Karadeniz’in CHP için zor bir mecra olduğunu söyleyerek, özellikle kırsaldaki seçmene ulaşmakta zorluk yaşadıklarını anlattı. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle birlikte milletvekillerinin etkisinin sıfırlandığını söyleyen Türkel, şöyle konuştu: 

“Uzun yıllardır bedeni Samsun’da, ruhu başka yerlerde milletvekilleri seçilmiş. Arkadaşlarımız iktidar partisinin milletvekili olduğu dönemlerde, bir sürü bölge müdürlüğü Samsun’dan Trabzon’a gitmiş, Samsun yatırımların bir çoğunu kaybetmiş. Seçilen milletvekilleri o kimliği üzerine almadan önceki servetleriyle, bugünkü servetlerine baktığınızda, dudağınız uçuklar. Birçoğu o koltuktan aldığı güçle zenginleşmiş, işadamı olmuş, iş takipçiliği yapmış. Ezcümle Samsun, AKP tarafından sahipsiz bırakılmış. Samsun tutulmamış sözlerin, çaresizliklerin şehri. Biz şimdi değişim rüzgarını tabandan, sokaktan görüyoruz. Çiftçi, emekli halinden memnun değil. Kimse geçinemiyor, geleceğe dair hayaller kuramıyor. Samsun göç vermeye başladı. Bunun sandığa net olarak yansıyacağını görüyoruz. Samsunlular, Millet İttifakı olarak bizim öncülüğümüzde AKP’ye ciddi bir ceza kesecek.”

Türkel’e 2018’de AKP’ye beş milletvekili kazandıran Samsunluların, o zaman bu sorunları görüp görmediğini sorduğumuzda, bize eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in “Boş tencerenin yıkamayacağı iktidar yoktur” sözlerini hatırlatarak cevap verdi: 

“Ne zaman iş tencereye dayanır, iktidarlar sorgulanır. Samsunlu hemşerilerimize 20 yıldır umut pompalandı ama umutlarının ve hayallerinin, verilen vaatlerin boş olduğunu Samsunlular anladı.” 

“Verimli ovaların çiftçileri tarımı kumar olarak görmeye başladı”

Samsun’un Karadeniz’in en büyük metropolü olduğunu belirten Türkel, AKP’nin ülkeyi getirdiği ekonomik ve sosyal krizin Samsun’da da hissedildiğini söyledi. Bafra, Çarşamba ve Vezirköprü gibi çok verimli ovalarının çiftçilerinin tarımdan memnun olmadığını vurgulayan Türkel, “Tarımdan uzaklaşmaya, tarımı kumar olarak görmeye başladılar. Bu sene tarlayı ekiyorsunuz, planlı tarım yok, devlet destekleri yeteri kadar değil. Bir tarafta çeltik üreticisi, bir tarafta fındık üreticisi tüccarın vicdanına bırakılmış durumda. Vatandaşın artık canı burnunda” diye konuştu. 

Gelecek Parti’li Yeşilyurt: “AK Parti’den kopanlar baskılar yüzünden istifa edemiyor”

CHP’nin aday listesinde üçüncü sırada yer alan Gelecek Partisi Samsun İl Başkanı Mustafa Yeşilyurt, güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş için Millet İttifakı’nın çalışmalarına değinerek, milletvekili adaylarının ve Meclis aritmetiğinin önemini hatırlattı. Yeşilyurt, “Samsun üzerine düşeni yapacaktır. Millet İttifakı, Samsun’da milletvekili sayısını en az ikiye katlayacaktır” dedi.  

Daha önce AKP’de siyaset yapan Yeşilyurt, Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un adaylığını “Yukarıdan dayatılması Samsunluları rahatsız etti” diye yorumladı. Samsun’da bin 500 üyeleri olduğunu ancak yedi bin gönüllünün Gelecek Partisi için çalıştığını söyleyen Yeşilyurt, gönüllü üyeliği şöyle açıkladı: 

“AK Parti’den kopup gelenler baskılar yüzünden istifa edemiyor. Üyelikten istifa ettiklerinde arandıklarını söylüyorlar ve tehdit olarak algılıyorlar. Daha muhafazakar illerde, bu baskı daha çok hissediliyor. AK Parti’den resmen istifa edemedikleri için üyemiz olamasalar da, insanlar bize gelip ‘Yanınızdayız, sizin doğru olduğunuzu biliyoruz’ diyor, bazıları seçim çalışmalarımızda yer alıyor, maddi manevi destek oluyor.”

CHP milletvekili adayı Özdağ: “CHP seçmeni, önceliğin tek adam rejimini sonlandırmak olduğunu biliyor”

CHP listesinde beşinci sıradan milletvekili adayı gösterilen Mehmet Özdağ, “Saha yoklamalarımız CHP’nin üç milletvekilinin garanti olduğunu gösteriyor, şahsi fikrim iyi bir çalışmayla dört milletvekilinin zorlanabileceği” dedi ve bir önceki seçimde CHP’nin 150 bine yaklaşan oyunun, 250 binin üzerine çıkabileceğini söyledi. İttifak adaylarının listeye alınması nedeniyle seçilebilecek bir sıradan aday gösterilmeyen Özdağ, bu durumun CHP seçmenine olası etkisini ise şöyle değerlendirdi:

“Doğru söylemek gerekirse ikinci ve üçüncü sıraların ittifak bileşenlerine peş peşe veriliyor olması, CHP seçmeninde bir tedirginlik yaratmış olabilir. Bu da listenin açıklandığı gün, işin doğasına, insan psikolojisine uygun bir yaklaşım ancak o tepkinin daha normalize olduğunu, cehennemin kapılarını kapatmak üzere bir hedef birliği olduğunu görüyorum. Her gün bizi aşağılayan, tepeden aşağı mobbing uygulayan, kadınları her geçen gün eve kapatmaya gayret eden tek adam rejiminin, böyle bir cinnet döneminin sonlandırılmasının öncelik olduğunu, bizim CHP seçmenlerinin tamamı biliyor. O yüzden de benim ilk sıralarda olmamam ya da ikinci, üçüncü sıranın CHP örgütlülüğü içinden gelmeyen birine verilmesine tepki saatlik bir şey oluyor, ben oy kaybına dönüşeceğini düşünmüyorum.”

“Saadet Parti’li seçmenle yıllarca AKP’ye oy vermiş seçmen, ilk defa CHP’ye oy verecek”

CHP seçmeninin, barajı aşması veya Meclis’te temsiliyeti artması için başka partilere oy verdiğini hatırlatan Özdağ, CHP seçmeninin politik olduğunu vurguladı ve şunları söyledi:

“Saadet Partili seçmenin, yıllarca AKP’ye oy vermiş seçmenin, ilk defa CHP’ye oy vereceğini düşünün. Bir de onların açısından bakalım. Hayatlarında Altı Ok’a oy basmamış insanlar ilk defa bu seçimde Altı Ok’a oy verecek. Bu nedir biliyor musunuz? Bu AKP’nin toplumu kamplara bölen, ayrıştıran, toplumda sürekli bir düşman yaratan, o düşman üzerinden kendi kitlesini konsolide eden yaklaşımını bitirme adımıdır. Bunun hiç mi iyi tarafı yok, hiç mi yapıcı yanı yok. O yüzden burada seçmenin nihai tavrını belirleyecek olan, bizim seçime kadar geçecek süreyi nasıl değerlendireceğimiz.”

“Trabzonluluğa karşı tarihsel bir antipati var”

Bakan Mehmet Muş’un adaylığında, Samsunlu olmamasından çok, Trabzonlu olmasının tepki yarattığını söyleyen Özdağ, “Samsunluların, Samsun’un ekonomik ve coğrafi avantajlarının hep Trabzon’a kaydırıldığı düşüncesi ve bunun somut temelleri var. Bu yüzden de Tranzonluluğa, Trabzonlu adaylara karşı tarihsel bir antipati var” dedi.