Diyarbakır’da bir süre önce boşaltılan ve 12 Eylül darbesinin ardından mahkûmlara yönelik kötü muameleler nedeniyle The Times gazetesi tarafından “dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi” arasında gösterilen Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nin hafıza müzesi olarak düzenlenmesi talep edildi.
Diyarbakır’da bugün (5 Eylül) 20 Ekim 2022’de boşaltılarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredilen, The Times gazetesinin “dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi” listesinde yer alan Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi önünde basın açıklaması yapıldı.
5 No’lu Cezaevi Hafıza Müzesi Girişim Grubu’nun yaptığı basın açıklamasına Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu da katıldı. Basın açıklamasını okuyan Rahime Karataş, 12 Eylül 1980 askeri darbesi sırasında cezaevindeki mahkûmlara yönelik kötü muameleleri hatırlattı.
Karakaş, 12 Eylül darbesinden sonra cezaevlerinde yüzlerce insanın işkence ve kötü muameleden dolayı hayatını kaybettiğini belirtti.
- “Dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi” arasındaydı, Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi 42 yıl sonra kapatıldı
“Aileler de içeride tutsak yakınları ile birlikte travma yaşadılar”
Karakaş, Diyarbakır E Tipi Cezaevi ya da 5 No’lu Cezaevi olarak bilinen kurumun yerinin çok ayrı olduğunu söyledi:
“Diyarbakır 5 No’lu Cezaevi’nde Kürt halkının mücadeleci dinamikleri başta olmak üzere toplumun her kesiminden insanlarımız uygulanan vahşi işkencelerden nasibini aldı. 1981-84 yılları arasında işkencelerden 34 kişi yaşamını yitirdi ve yüzlerce kişi sakat kaldı. Aileler de içeride tutsak olan yakınları ile birlikte şiddetli travmalar yaşadılar. Bu süreç işkence ve işkenceye karşı direnişler süreci olarak sürdü. 5 Eylül 1983 öncesi ve sonrasında cezaevinde işkenceyle katledilen veya işkenceye karşı yaşamlarını ortaya koyan Necmettin Büyükkaya, Yılmaz Demir, Cemal Arat, Mehmet Hayri Durmuş, Bedii Tan, Remzi Aytürk, Orhan Keskin ve adını anmadığımız diğer şahsiyetlerin anısı önünde saygıyla eğiliyoruz.”
“Hafıza müzesi yapılmalı”
Diyarbakır E Tipi Kapalı Cezaevi’nin alınan karar ile 20 Ekim 2022’de boşaltılarak müze yapılmak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildiğini hatırlatan Karakaş, “7 Haziran’da projesi yapılmak üzere ihale edildi. Şu anda projenin yapılma aşamasında olduğu tarafımızca ve kamuoyunca bilinmektedir. Bizler, 5 No’lu’da 1980-84 yıllarında yaşanan bu işkence ve vahşet döneminin tanıkları olarak, cezaevinin aslının tümüyle korunarak bir hafıza müzesi yapılması ile ilgili tüm aşamalarda yer almak ve tanıklıklarımızı ilgili kurumlar ve uygulayıcılarla paylaşmak istiyoruz” dedi.
- Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu: “5 No’lu Cezaevi hem kültür merkezi hem müze olabilir, net bir karar yok”
Karakaş, 5 No’lu Cezaevi Hafıza Müzesi Girişim Grubu olarak taleplerini ise şöyle sıraları:
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
- “Bugüne kadar birçok tadilat gören cezaevi binası, 80-84 yıllarındaki durumuna uygun hale getirilmelidir.
- Cezaevinin orijinal yapısı içinde başka bir müze düşünülmemelidir. Etnografya gibi müzeler düşünülüyorsa cezaevinin kurulu olduğu alan 48 dönümdür. Bu alanda farklı mekanlar/yapılar olarak düşünülebilir. Bu anlamda müze kompleksine dönüştürülebilir. 5 No’lu Cezaevi’ne başka bir amaç için dokunulmamalıdır.
- Cezaevinin iç dizaynında, müze için materyallerin toplanması sürecinde Kültür ve Turizm Bakanlığı o dönemi yaşayan bizlerle ortak çalışma yürütmelidir.”
