Cumhuriyet’in 100. yılı için basılan hatıra paraları ekonomist Murat Kubilay, Medyascope için yorumladı. Yüksek enflasyon karşısında daha büyük paraların çıkarılmasının kabullenildiğini söyleyen Kubilay, bunun için 100. yılın kullanılmasına tepki gösterdi.
Cumhuriyet’in 100. yılına özel, günlük kullanımda olacak 5 Türk Lirası (TL) değerinde madeni hatıra parası ile bronz, gümüş ve altın koleksiyon parası basıldı. 5 TL değerinde olan ve 100. yıl anısına çıkarılan madeni paralardan 100 milyon adet basıldı dün (29 Ekim) tedavüle girdi. Darphane’nin E-Mağaza web sitesinden ya da Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü Beşiktaş mağazasından temin edilebilecek hatıra paralardan bronz olanı bugün 650 TL’den satışa çıkarıldı. Gümüş ve altın paralar da yakında satışa açılacak. Gümüş ve altın koleksiyon paraların bedeli ise henüz belirlenmedi.
Ekonomist Dr. Murat Kubilay, 100 yıl anısına çıkarılan 5 TL’lik madeni paranın enflasyonla ilişkisini ortaya koyarken, koleksiyon hatıra paraların tasarımına ilişkin eleştirilerini Medyascope ile paylaştı.
Hatıra parasında neler var?
Bronz, gümüş ve altın olarak satışa sunulan hatıra para bir yüzünde 12 cumhurbaşkanının fotoğrafları dairesel şekilde dizilmiş ve en üstte ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk ile son cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yan yana, eşit görünümde yer alıyor. Diğer yüzünde ise Cumhuriyet’in ilanından bugüne her alanda yapılan yeniliklerin vurgulandığı belirtiliyor ancak çoğunlukla AKP dönemiyle özdeşleşen TOGG arabası, 15 Temmuz tedavül hatıra parasında da yer alan bayrak görseli, Yüksek Hızlı Tren görselleri dikkat çekiyor.
Ayrıca 100. yıl logosu ile AKP’nin seçim sloganı olarak da kullandığı “Türkiye Yüzyılı” logosu da paranın tasarımda kullanılıyor. Hatıra parasından bronz 20 bin, gümüş 10 bin, gümüş okside 10 bin ve altın 2 bin adet olarak hepsi aynı büyüklükte, 70 mm çapında basılacak.
“Parti-devlet olma yoluna giderken ara basamak gibi görüyorum”
Kubilay, bronz, gümüş ve altın olarak basılan hatıra paranın tasarımına ilişkin şöyle konuştu:
“Maalesef o tasarımda Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin değil de, sanki AKP’nin propagandası çerçevesinde yapılmış bir para tasarımı gibi. İçerisinde zaten ‘Türkiye Yüzyılı’ diye iddia ettikleri, Mayıs 2023 seçimlerinde kullandıkları tasarım da var. Dolayısıyla bunu bir parti-devlet olma yoluna giderken ara basamak gibi görüyorum. O hatıra parasının bile Cumhuriyet’in kalıcı bir rejim şeklinde, yani siyasetçiler ve siyaset üstü bir biçimde konumlanmasının tam aksi yönünde olduğunu söyleyebilirim.”
“Herkesin bildiği durum kabullenildi, bunda da 29 Ekim’in 100. yılı kullanıldı”
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
100 milyon adet basılan 5 TL konusunda Kubilay, yüksek enflasyon ortamında, günlük nakit ticari işlemlerin yapılabilmesi, ödemelerin tamamlanabilmesi için daha büyük banknotlar ve daha küçük hacimli işlemler için de madeni paralar gerektiğine dikkat çekti. 2009’dan beri yeni para çıkarılmadığını söyleyen Kubilay, “2005’te sıfırlar atıldıktan sonra, sadece 2009’da 200 TL geldi ve 1 TL kağıt paradan madeni para oldu, o günden beri yeni bir para yok” diyen Kubilay şunları söyledi:
“2009’dan bugüne dolar kuru 20 katına çıktığı ve paranın o dönemki satın alma gücü de yaklaşık yüzde 90 oranında eridiği için yeni paraya ihtiyaç var. Bunu uzun süredir öteliyorlardı fakat Cumhuriyet’in 100. yılını kutlamakta samimi olmayan iktidar bunu da bir fırsat bildi, bu esnada 5 TL’yi madeni paraya çevirdi. Devamı da gelecektir çünkü çok büyük bir enflasyon döngüsündeyiz. Önümüzdeki yıl için dahi kabaca yüzde 40 civarı bir enflasyon beklentisi var. Bu yukarı daha da artabilir, aşağı inme ihtimali düşük. Böyle olduğu için 5 TL’nin ardından 10 TL de demir para olacak, 20 TL de olacak. Daha sonrasını, o dönemin koşullarına göre göreceğiz. Özetle uzun süredir ertelenen ve herkesin bildiği bir durum kabullenildi, bunda da 29 Ekim’in 100. yılı kullanılmış oldu maalesef.”
“Bir şeyin hatıra olmasını istiyorsanız 100 milyon adet basmazsınız, sadece tedavüle yeni madeni para sürmek olarak algılanmalı”
Bir tarihin anısına hem tedavül para hem de hatıra para çıkarılmasının başka örneği olup olmadığı konusunda Kubilay, Cumhuriyet’in 75 yılı için Cumhuriyet Bayramı’nın öncesinde ve hazırlıklı biçimde basılan hatıra paralar örneğini anlatarak şunları söyledi:
“75. yıl hatıra paraları hem günlük tedavülde sıklıkla kullanılmıştı, hem de saklanabilecek bir şey değildi. Ama şu anda bunun haricinde yapılan hatıra para zaten tamamıyla saklamak için, günlük hayatta elden ele geçemeyecek ama geçse bile herkesin şüphe edeceği bir para. Esasında daha da değerli. Dolayısıyla bu tip bir alışkanlık yoktu. Tabii ki Cumhuriyet’in 100. yılında bunun olması çok normal ama bir şeyin hatıra olmasını istiyorsanız, ondan 100 milyon adet basmazsınız. Bu açıkçası bir hatıra anlamına gelmiyor, sadece tedavül para olduğu söyleniyor. Zaten paranın da kendi tasarımına baktığınız zaman, nümizmatik uzmanı olmamakla birlikte, çok da estetik olmadığını söyleyebilirim. Dolayısıyla bunun sadece bir tedavüle yeni bir madeni para sürmek olarak algılanması gerektiğini düşüncesindeyim.”
