Cumhuriyet Halk Partisi’nde (CHP) yeni yönetimle beraber, parti organları, işleyiş ve muhalefet politikası da değişiyor. Bunlardan en dikkat çekeni “gölge kabine” ve içinde yer alan isimler oldu. Peki, “gölge kabine” nedir, dünyada örnekleri var mı, CHP’nin gölge kabinesi ne kadar etkili olabilir ve her şeyden önemlisi iktidara ve muhalefete etkisi ne olabilir? Siyasetbilimci Sezin Öney’e merak edilenleri sorduk.
Program editörü: Aliye Altınışık
CHP Parti Meclisi (PM), 11 Kasım Cumartesi günü Özgür Özel başkanlığında ilk kez toplandı. Toplantıda, yeni Merkez Yönetim Kurulu (MYK) üyeleri belli oldu. Özel, CHP’nin 24 kişilik yeni MYK’sının iki bölümden oluştuğunu, birinin “gölge kabine” olduğunu açıkladı. 17 kişinin yer aldığı gölge kabinenin dışında yer alan 7 ismin ise idari işlerle ilgileneceği belirtildi.
- Özgür Özel CHP’nin yeni MYK’sını “gölge kabine” olarak duyurdu: “Atanmışlarla değil seçilmişlerle çalışma irademizi belli ettik”
Sezin Öney “Gölge kabine ne demek?” sorusunu şöyle yanıtladı:
“Gölge kabine, bizim daha çok İngiltere ile özdeşleştirdiğimiz bir kavram. Ama yalnızca İngiltere değil, İngiliz Milletler Topluluğu’nda sistemin ayrılmaz bir parçası. Yeni Zelanda, Kanada, Avustralya gibi demokrasisi kuvvetli ülkelerde oluyor. Almanya, Fransa, Japonya, hatta İran’da bile sistemin ayrılmaz bir parçası olmasa bile, zaman zaman gölge kabineler olmuş, denenmiş. İktidardaki sorumlu bakanı markaja alma, denetleme ve muhalefet adına o alanda politika üretme gölge kabinenin temel işlevi. Gözlem ve denetleme yaparak iktidarın adeta karnesini veriyor olmak listedeki işlerin en önemlisi. Daha önce CHP’li isimle, belirli konuları dağınık şekillerde gündeme getiriyordu. Şimdi, bir bütünsellik olabilir, bireysel girişimlerin ötesine geçebilir.”
Öney’e göre, gölge kabinenin başarısı ve performansı, Türkiye’de de demokrasisi kuvvetli örneklerdeki gibi işlevsel biçimde kullanılıp kullanılmayacağının yanıtını vermiş olacak.
Sezin Öney, eğer gölge kabine başarılı olursa muhalefetin yönetebilirliğine dair inancın da toplumda yükselebileceğini söyledi:
“Yarın iktidar değiştiğinde, bu ekibin hemen görevi devralması lazım. ‘Burada bir hazırlık var, biz yönetmeye hazırız’ denmiş olunuyor. Sadece gündemi takip etmek yetmez, gündem de yaratabilmeliler. Mesela gölge kabineye ek olarak ‘gölge bütçe’ de açıklamalı Özgür Özel.”
Macaristan örneği
Macaristan’da da muhalefet seçimi kaybettikten sonra, muhalefetin ana partilerinden Demokratik Koalisyon, gölge kabine oluşturdu. Sezin Öney,Türkiye ile Macaristan’ın seçim sürecinde de sıklıkla karşılaştırıldığının altını çizerek, oradaki gölge kabine deneyimini şöyle anlattı:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
“Macaristan’da gölge kabine, eskiye dönüş olarak algılandı. Orban öncesindeki elitistler, eski bürokratlar, eski dönemin devr-i sabık, halktan kopuk siyasetçiler gölge kabine oluşturuyormuş gibi bir yaklaşım oldu. İletişimi çok iyi sağlayamadılar. Popülist iktidarların olduğu yerlerde siyaset pratikleri o kadar değişti ki, teknokratlar veya eski siyasette ağırlığı olan kişiler, muhalefet çok doğru şeyler söylediği zamanlarda bile ön plana çıkamıyorlar. Gölge kabinenin iletişimi de çok önemli bu noktada. Nasıl anlatıldığı, toplumla nasıl iletişim kurulduğu noktasında da bir sınavdan geçecek.”
CHP açısından avantajları ne olacak?
Öney’e göre, gölge kabinenin işlevlerinden birinin o partinin iletişimde olmadığı kesimlerle temas kurabilmesini sağlamak. Öney sivil toplumun, farklı grupların temsilcilerinin yalnızca fikirlerini almak değil, ortak çalışma alanları yaratıp takım arkadaşı olabilmenin de CHP’ye katkısı olacağını söyledi:
“Gölge kabine normalde CHP’nin fazla iletişimde olmadığı, değip geçtiği kitlelere açılma, onlarla yakın ilişki kurma, onların meselesini, sözünü siyasete taşıma imkanı da verir.”
