“Bu yüzyıl kadınların yüzyılı olacak” | OECD Yapay Zekâ Uzmanı Charles Fadel Medyascope’a anlattı

“Eğitimde Değişimi Yönetmek” temasıyla yapılan İstanbul Eğitim Zirvesi’nin 3’üncüsüne katılan OECD Yapay Zekâ Uzmanları Grubu Üyesi Charles Fadel, Medyascope’un sorularını yanıtladı. “Bilgelik orta yolu görebilmektir” diyen Fadel, iyi bir eğitim sisteminde liderin önemli olduğunu vurguladı. Günümüzden 50 yıl sonra da okullarda bir sınıfın olacağını söyleyen Fadel, okullarda teknoloji mühendisliği, sosyal bilimler ve girişimcilik derslerinin de olması gerektiğini söyledi.

Yapay zekâ geliştirme çalışmalarına ayrılan bütçeler dudak uçuklatırken, bu çalışmalar sonucunda geliştirilen ürünlerin ortaya koydukları da görenleri hayrete düşürmeye devam ediyor. Teknoloji sektörlerinin yanısıra bazı okullar eğitim programlarına da yapay zekâyı koymaya başladı. Dünyanın farklı ülkelerinde eğitim üzerine çalışan uzmanlar, gelecekte yapay zekânın, yaratıcılığın ve bilginin nasıl üretildiğini öğrenmenin öne çıkacağını söylüyor. Uzmanlar, eğitimde liderlerin, karar alıcıların attıkları adımların toplumu da dönüştüreceğini vurguluyor.

• Dünya duvarsız, sınıfsız eğitimi tartışırken, Türkiye bunun neresinde?

“Eğitimde Değişimi Yönetmek” temasıyla 17-18 Kasım’da 52 ülkede 460 eğitim kurumu olan Türkiye Maarif Vakfı’nın düzenlediği 3’üncü İstanbul Eğitim Zirvesi’ne katılan İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) Yapay Zekâ Uzmanları Grubu Üyesi Charles Fadel de “Bilgelik orta yolu görebilmektir” diyor. Atatürk liderliğinin iyi eğitim sisteminin bir örneği olduğunun altını çizen Fadel, eğitim öğretim programlarında geleceğe yönelik derslerin olmasını öneriyor.

İnsanların geçmişte kabileler halinde yaşadığını, o dönemde belli becerilerin ve tepkilerin geliştirildiğini de hatırlatan Fadel, buna rağmen günümüz dünyasının farklı bir sistemde olduğunu belirtti. Fadel gelişim – dönüşüm sisteminde küçük gruplar halinde yaşadığımız dünyadaki becerilerin şu an yeterli olmadığını vurguladı.

“Bu yüzyılın kadınların yüzyılı olacağını düşünüyorum”

Medyascope’a konuşan Fadel, dünyadaki kadınların varlığına ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu:

“Benim düşüncem senin düşüncen, benim dinim senin dinin, benim yapmak istediklerim senin yapmak istediklerin. Bizi sürükleyen, hep karşılıklı bir şey de var. Ben kadınların dünyayı yönetmeye başladığı zaman dünyanın daha iyi bir yer olacağına inanıyorum. Hayatımızda korku bir yerden sonra aç gözlülüğe ve kötü şeylere doğru da itmeye başlıyor.

Bazen kendimizi korumak için çok aç gözlü oluyoruz. İhtiyacımızdan çok daha fazlasına yelteniyoruz. Aslında keşke evrim bizi işbirliğine daha çok itse. Daha çok bizi rakip olmaya itiyor. Bu gelişim ve dönüşüm sürecinde baktığımız zaman kadınların çok fazla işbirliği yaptığını, çok daha fazla birbiriyle uyumlu çalıştığını görüyoruz. Bu yüzyılın kadınların yüzyılı olacağını düşünüyorum.”

Bilgelik ahlaklı olmayı, merakı içeriyor

Birçok alanda çalışması ve üretmesini yaşlı olmaya bağlayan Fadel, kariyerinin ilerlemesiyle birçok beceri ve yeteneğin kazandığını dile getirdi.

“Hayal kurabildiğin zaman yaratabilme gücünü de kazanıyorsun. İleriye dönük çıkarsama yapabiliyorsun” diyen Fadel, tecrübe ve değişik disiplinlerde çalışmasıyla farklılıkları görebildiğini anlattı.

Geleceğe yönelik en önemli şeyin bilgelik olacağını anlatan Fadel sözlerine şöyle devam etti:

“Bilgelik orta yolu görebilmektedir. Bunu birçok felsefede, dinde bulabilirsin. Bir mevzunun iki tarafını da dinlemek ve anlayabilmektir bilgelik. Bunun ötesinde, bununla ilgili eğitimli olmak, entelektüel olmaktır. Birçok disiplinden belli bir miktar bilgiye sahip olmaktır. Kritik olmayı, iyi iletişim kurmayı içerir. Karakterli olmayı, merak, etik ahlak… En önemlisi de nasıl öğreneceğini bilmeyi…

Gerçekten bilge olduğun zaman bazı şeylerin orta yolla düşünmenle ilgili yansıma yapmandır aslında bilgelik. Mesela sen belli şeylerde itidalli olduğunu düşünüyorsun, itidalli olduğun konularda bile dönüp tekrar düşünmendir.”

“İki tür yaratıcılık var“

İki tür yaracılık olduğunu savunan Fadel, yüzde 95’inin zamanla geliştiğini, bunun yanı sıra “radikal” tipinin bulunduğunu dile getirerek, onun da kalan yüzde 5’i oluşturduğunu belirtti.

Radikal yaratıcılık ve süreç içinde gelişen yaratıcılıkla ilgili bilgi veren Fadel, ilk tipteki yaratcılıkta eldeki var olan veriden farklı verilere, önümüzdeki süreçte neler olabileceği ile ilgili ön sezilere sahip olunmasını içerdiğini anlattı.

Örnek olarak jiletlerdeki bıçak sayının birden dörde çıkmasını ve uçak pervanesini gösteren Fadel, diğer taraftan ise, farklı fikirle bu alanda çok sayıda tecrübenin olması gerektiğinin altını çizerek şunları söyledi:

“Mozart ve Picasso bile birçok kötü iş yaptıktan sonra aslında belli bir noktaya geldiler. Genellikle ortalama işler çıkartıyor, sonra birden yükseliyorlar. Orada yaratıcılığı görüyorsunuz. Daha özel ve radikal yaratıcılık. Varolan bir şeyden yola çıkmıyorsun. Anlık olarak sana bahşedilen bir şey. Bu genellikle bir şeyin etkisi altındayken de olabilir. Özellikle beyninizin ön kısmında, yarı uyanık haldeyken de bir an da “ah buldum” diyebiliyorsunuz.”

Dünyada eğitim sisteminin iyi olduğu ülkelerin sırrı ne?

Yapay zekâ ile ilgili endişe de duyduğunu ifade eden Fadel “Nükleer enerjiyi düşünün. Hem faydalı hem zararlı. Biyokteknoloji de aynı şekilde, yararlı ve zararlı olabilir. Bu araçları hangi amaçla kullanırsan oraya gider. Eminin insanlar bunun nasıl kötüye kullanacağını çok yaratıcı biçime bulacaklar” dedi.

Dünyada eğitim sisteminde iyi olan ülkelere baktığında en önemli 3 faktörün ne olduğunu sorduğumuzda Fadel şöyle konuştu:

“Bilgeliğe, çocuğun bütünsel gelişimine odaklanmıştır. Kesinlikle bugünkünden daha farklı ölçme ve değerlendirme sistemi vardır. Bu aslında eğitimsel problemlerin en önemli nedeni, kalbi. Sınavlar bugüne kadar olan her şeyi ölçüyor. Ama geleceğe dönük bir şeyi ölçmüyor. Sınavların sadece geçmişe odaklanıp sadece geçmişte neler öğrenip öğrenmediklerine bakıyor olması bizi bir koşu bandında yürütüyor gibi hissetiriyor.

Bir kere vizyon sahibi iyi bir lider olması gerekiyor. Türkiye’de Atatürk bunun örneği olabilir. Japonya tarihinde böyle bir değişim vardı. İyi bir liderlik olduğunda ülkede eğitim sisteminin de daha iyi çıktıları olur. Eğitim sisteminde vizyon çok önemli.Ülkedeki liderlerin, karar vericilerin, politika yapıcıların ne kadar vizyoner olduğu aslında ülkenin eğitiminin nerede olduğu ile ilişkilidir. Liderler bilge olursa bilgeliğin eğitim sitemine yansımasına neden olur. Bu da liderlerin egosunun ötesinde gerçekten topluma yararlı şeyler yapacağı ile ilgili. Hayatınızın sonuna geldiğinizde aslında paranın, gücün, çok bir şey ifade etmediğini, asıl bıraktığınız başarıların ve insanlara yaptığınız etkinin önemli olduğunu düşünüyorum.”

Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Sınavı olan PISA’nın Türkiye için ne ifade ettiğinin önemli olduğunu söyleyen Fadel, PISA’nın iyi bir ölçme değerlendirme sistemi olmasına rağmen yalnız başına öğrenmeyi öğrenme gibi becerileri ölçemediğini belirtiyor.

50 yıl sonra sınıfı nasıl hayal ediliyor?

Günümüzden 50 yıl sonra yine bir sınıfın olacağını anlatan Fadel, çocukların etrafta kablolarla tek başlarına oturup öğrenmeyeceklerini, sosyalleşeceklerini söyledi.

Eğitim ortamında daha fazla aracın olacağını dile getiren Fadel, “Bu yüzden sınıflarda bazen öğretmene ve tahtaya bakacağız bazen de yüzümüzü çevireceğiz. Çocuklar birbirine bakıp çalışacak” şeklinde konuştu.

Okullarda olması gerektiği düşündüğü dersleri ise teknoloji mühendisliği, sosyal bilimler ve girişimcilik olarak sıralıyor. En önemli motivasyon kaynaklarından birinin eşi olduğunun altınız çizen Fadel, insanları duygusal olarak motive eden işlerde çalışmanın önemine değiniyor. Biliç altında babasını mutlu ettiğini ifade ederek, “Bence bilge olun” mesajını verdi.