Yılın sonuna gelirken, 2024 yılı için belirlenecek asgari ücret merak ediliyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, yıl ortasında tekrar artış yapılmayacağını söylerken, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in asgari ücrette beklenen enflasyonun dikkate alınacağı sözleri de kafaları karıştırdı. 14 bin ila 17 bin TL arasında değişen ihtimallerle Asgari Ücret Tespit Komisyonu ilk toplantısını aralık ayının ilk haftasında yapacak.
Türkiye ekonomisi, özellikle son iki yıldır yüksek enflasyonla sınanırken, siyasi iktidar sık sık asgari ücreti enflasyona ezdirmemekten söz ediyor. İktidar 2022 ve 2023’te yılda iki kez asgari ücret artışı yapmak zorunda kaldı ancak artırıldıktan çok kısa süre sonra ücretler enflasyon karşısında erimeye devam etti. 2024 yılında yıl ortasında zam yapılmayacağı ise şimdiden söylenmeye başladı.
2024’te tek sefer zam yapılacak
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 2024 yılında asgari ücrete ara zam yapılmayacağını söyledi. Dün (22 Kasım) Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde yapılan Kabine Toplantısı sonrası asgari ücretle ilgili sorulara Işıkhan, “Temmuz ayında olduğu gibi, ilke yine enflasyona ezdirmemek. Asgari ücret zaten hep yılda bir kereydi, yine tek zam olacak şekilde çalışıyoruz” diye yanıt verdi.
Temmuz ayında yapılan ücret artışının “ekstra” olduğunu söyleyen Işıkhan, “Gelecek yıl inşallah enflasyonda gerileme olacak. Temmuzda ikinci bir toplantı yapmayacağız, ikinci zamma gerek olmayacak diye düşünüyoruz” diye konuştu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın enflasyon tahminlerine göre, Türkiye 2024 yılının ortasında dezenflasyonist sürece girecek. Yani fiyatlar artmaya devam edecek ama enflasyonun artış hızı 2024’ün ikinci yarısında yavaşlayacak. Bu tahmin tutsa dahi, Türkiye’de ücretliler yılın ilk yarısında yine yüksek enflasyonla baş etmek zorunda olacak ve Işıkhan’ın açıklamalarına göre temmuz ayında ücretlere yeni bir zam yapılmayacak.
Ücret artışı enflasyona karşı korumuyor, önceki yılın kaybını gideriyor
Asgari ücret, yıl sonunda gerçekleşen enflasyona göre, Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda belirleniyor. Aralık ayında belirlenen asgari ücrette, yıl sonundaki enflasyonun son bir ayı için mevcut veriler ve beklentiler dikkate alınıyor. Hükümetin “refah payı” müdahalesiyle de asgari ücret zam oranı, resmi gerçekleşen enflasyonun altında kalmıyor.
Türkiye’deki ücret belirleme yöntemine göre, enflasyon karşısında azalan alım gücünü korumak için asgari ücrete zam yapılmıyor. Aksine, biten yılın enflasyonuna göre kayıplar gideriliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hissedilen hayat pahalılığıyla örtüşmeyen enflasyon oranları açıklaması ise, bu kayıpların da hakkaniyetli şekilde giderilmediği değerlendirmelerine yol açıyor.
Hedef enflasyona göre ücret belirlenmesi, daha düşük ücret demek
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 6 Eylül’de yayınlanan 2024-2026 dönemi Orta Vadeli Programı’nın (OVP) ardından yaptığı açıklama, asgari ücret tartışmalarının rengini değiştirdi. Şimşek, memur zamları hakkında konuşurken, ücret düzenlemelerinin hedef enflasyona göre yapılacağını söyledi ve daha sonra geri adım attı ancak açıklamalar asgari ücretlileri de endişelendirdi.
OVP’de 2023 yılı enflasyonunun yüzde 65 olacağı tahmin edilirken, 2024 yılı sonunda yüzde 33’e düşmesi hedefleniyor. Hedeflenen enflasyona göre ücret artışı, 2024 yılı için belirlenecek ücrette, yüzde 65 yerine yüzde 33’lük oranın dikkate alınması anlamına geliyor.
Hedeflerini gerçekleştirebilen bir ekonomide, içinde bulunulan cari yılın enflasyonu için ücret zammı almak çalışanı enflasyona karşı koruyabilir ancak Türkiye’de hedefler sapıyor ve enflasyon hedeflenin çok daha üzerinde gerçekleşiyor. Örneğin, son üç yılın OVP’lerine göre 2024 yılı için enflasyon hedefi yüzde 7,6’den yüzde 13,8’e ve daha sonra yüzde 33’e çıkarak, sürekli yukarı yönlü güncelleniyor. Bu da kamu sektöründe ya da özel sektörde çalışanlar için daha fazla mali kayıp demek.
Asgari ücret ne kadar olacak?
OVP ve onunla uyumlu olarak TCMB’nin tahminlerinde, 2023 yılı sonunda enflasyonun yüzde 65 olması bekleniyor. 2022 yılı tahmini de yüzde 65’ti ve TÜİK’in yıl sonunda açıkladığı oran yüzde 64,27 oldu. Bu nedenle, asgari ücretin kaç lira olacağı hesabı, TÜİK tarafından açıklanan resmi yıllık enflasyonun yüzde 65 olacağı varsayımı üzerine yapılabilir.
- TCMB enflasyon tahminini OVP’ye eşitledi | Enflasyonda akaryakıt, kur, vergi artışları etkisi yüksek
AKP iktidarı, yerel seçim öncesi refah payını da yüksek tutabilir ancak mevcut durumda iki senaryo üzerinden tahmin yapmak mümkün. Yıl sonunda enflasyonun yüzde 65 olacağı varsayımıyla, 2023’ün ikinci yarısından altı aylık enflasyon oranı yüzde 37,8 olur. Temmuz ayından itibaren net 11 bin 402 TL olan asgari ücrete bu oranda zam yapılırsa, asgari ücret 15 bin 712 TL’ye yükselir.
Temmuz ayında zam yapıldığında altı aylık enflasyon yüzde 19,77 olarak açıklanmıştı ve Asgari Ücret Tespit Komisyonu “ortak mutabakatla” asgari ücrete yüzde 34 oranında zam yapıldığını açıkladı. İktidar, temmuz ayında verdiği refah payını geri almak isteyebilir. Bu durumda, temmuzda yapılan yüzde 34’lük zammın yıllık yüzde 65’e tamamlanması için altı aylık artışta yüzde 23 oranı dikkate alınabilir. Yüzde 23’lük zamla asgari ücret 14 bin 24 TL olur.
Yerel seçim asgari ücreti etkiler mi?
AKP iktidarı, 2023 genel seçimlerinden önce ekonomik adımları peş peşe attı. Seçim ekonomisi denebilecek ekonomi politikalarıyla yüksek ücret zamları bir yana, icra takibindeki borçların, KYK borç faizlerinin silinmesi, hatta AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Seçim kaybetsek de yokum” dediği EYT düzenlemesi art arda geldi.
31 Mart 2024’te yapılacak yerel seçimler öncesinde AKP, seçmen desteğini kaybetmemek için asgari ücret artışında refah payının yüksek olmasını isteyebilir. Enflasyonla mücadelede ücretlerin de kontrol edilmesi gerektiğini söyleyen yeni Bakan Mehmet Şimşek ve ekonomi yönetimi karşı çıksa da, Erdoğan’ın seçim için bonkör müdahalesiyle yüzde 50 oranında asgari ücret zammı şaşırtıcı olmaz. Yüzde 50 zam yapılırsa, net asgari ücret 17 bin 103 TL’ye çıkar.
Komisyon ne zaman, kimlerle toplanacak?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, aralık ayının ilk haftasında toplanacak. Komisyon’a işçi temsilcisi olarak Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), işverenlerin temsilcisi olarak Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetkilileri katılacak.
Komisyon, işçi tarafının ve işveren tarafının tekliflerini değerlendirecek ama son sözü Bakanlık söyleyecek. Yeni asgari ücreti Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun açıklaması gerekiyor ancak son yıllarda “müjde” olarak duyurulabilecek bir oran belirlendiğinde Erdoğan açıklamayı tercih ediyor.
Önceki yıllardan farklı olarak, bu yıl Komisyon toplantılarında TÜRK-İŞ asgari ücretle çalışan dört işçiye de yer verecek. TÜRK-İŞ Başkanlar Kurulu’nun 21 Kasım’da yaptığı toplantıda, Komisyon’a katılacak işçilerin kimler olacağı konuşuldu ancak henüz belirlenmedi.
