TOKİ, Hatay’da daha önce kamulaştırdığı zeytinlik arazilerin bir kısmından vazgeçti. Bu arazilerin kalan kısmında TOKİ binaları yükselirken, bölgenin sel ve afet riski taşıdığı ortaya çıktı. TOKİ, kamulaştırma işlemlerinden vazgeçtiği arazilerin sahiplerine ödediği parayı geri almak için tebligat gönderdi. Tebligata göre, bu paranın 30 gün içinde geri ödenmesi gerekiyor. Aksi halde TOKİ, parayı faiziyle birlikte icra yoluyla tahsil edeceğini belirtti.

Para iadesi için 30 gün süre, sonrasında icra ve faiz
TOKİ, Hatay‘ın Antakya ilçesindeki Dikmece Mahallesi’nde kamulaştırma yaparak birçok araziye el koydu.
Kamulaştırma başladığında yetkililer tarafından kendilerine hiç bilgi verilmeden tapu kayıtların düşürülmesinden dolayı öfkesini henüz atlatamamış mahalle sakinleri, şimdi ödediği parayı kamulaştırma iptalinden dolayı geri isteyen TOKİ tebligatı ile karşı karşıya kalıyor. Üstelik paranın iadesi için sadece 30 gün süreleri var. İade etmedikleri takdirde icraya verilecek ve faizi ile ödemek zorunda bırakılacaklar.
Dikmece Mahallesi’nde depremin hemen ardından toplamda yedi etaptan oluşan bir bölge kamulaştırıldı. Çoğu tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile geçimlerini sağlayan köylüler kamulaştırma kararlarına daha önce tepki gösterdi. Mahalleliler, TOKİ konutlarının tarım ve mera alanlarına, asırlık zeytin ağaçların olduğu alanlarda yapılmasına karşı çıktı.
Bazı etapların yarısı bitmişken bölge “riskli alan” çıktı
Eski Hatay Barosu Başkanı avukat Hüseyin Cihat Açıkalın, kamulaştırmalardan vazgeçilmesinin nedeninin, bölgenin sel ve afet riski taşıdığını gösteren çalışmalardan kaynaklandığını belirtiyor. Açıkalın, sürecin başından beri tüm imar, inşaat çalışmaları ve kamulaştırmaların bilimsel raporlarla gerekçelendirilip hukukun tarif ettiği şekilde ilerlemesi gerektiğini vurguluyor.
Açıkalın, ‘‘Oluşturduğumuz kamuoyu ve çabanın doğru çıkması nedeniyle ilgili idare sırf hatalı işlem yaptığı duyulmasın diye resmi bir açıklama yapmadı’’ diye de ekliyor.
Geçen Temmuz ayında, Hatay Valisi Mustafa Masatlı, Dikmece Mahallesi’nde yedi etap şeklinde yapımına başlanan toplam konut sayısının 10 bin 335 olduğunu söyledi. Masatlı, yedi etabın bazı bölümlerinde iş bitirme oranın yüzde 50 civarında olduğunu açıkladı.
Birinci etabın iptal sebebini teyit etmeye çalıştık. Hatay Çevre ve Şehircilik Müdürü İsmail Ceylan’ı aradık. Ceylan basına açıklama yapamayacağını söyleyerek bizi bakanlığa yönlendirdi. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nı da aradık, aynı gün içinde dönüş yapacaklarını söylediler fakat dönüş yapılmadı. Dikmece Mahallesi sakinleri de kamulaştırma iptalin sebebini herhangi bir yetkili tarafından kendilerine açıklanmadığını söylüyor.
“Mahalle sakinleri arazilerin dönmesine mutlu ama parayı ödeyemez”
Arazisinin kamulaştırması iptal edilen mahalle sakinlerinden Meryem Kutlu, aslında kamulaştırmaya baştan karşı çıktıklarını söyledi. Kutlu, kamulaştırmanın iptali için de dava açtıklarını, arazisini geri alacağı için mutlu olduğunu belirtti. Kutlu, TOKİ’nin verdiği parayı geri istemesinin insanları bir kez daha mağdur ettiğini dile getirdi. Herkesin deprem mağduru olduğunu ve parayı yaşamını tekrar kurmak için kullandığını söyleyen Kutlu, paranın verilmesinin üzerinden bir buçuk yıl geçtikten sonra iadesinin istenmesinin insanları çok zor durumda bıraktığını anlattı.
“Arazileri bize sormadan aldılar. Hesabımıza para yatırdılar” diyen Kutlu, “Biz, ‘para istemiyoruz zeytinliklerimizi geri verin’ dedik. Dinlemediler. ‘Bu para sizin, çekip harcayın’ dediler” diye ifade ediyor.
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
Kutlu şöyle devam etti:
“İnsanlar mağdur ve muhtaç, o parayı harcadılar, kendilerine ev yaptılar. Sonra ‘Kamulaştırmadan vazgeçtik, parayı iade edin yoksa faizle ve icrayla ödeteceğiz’ diyorlar. Hangi ülkede yapılır bu mağduriyet. Bir insana daha ne kadar zulüm edilebilir? Bizim ağaçlarımız döndü diye çok mutluyuz. Ama o parayı geri veremeyiz. O parayı çeken harcayan kimse geri verecek durumda değil.”
Para iadesi istenen bir başka mahalleli Cafer Tuner, Mayıs 2023’te arazisinin kamulaştırılması karşılığında hesabına 800 bin lira yatırıldığını, depremde evi yıkılan çocuklarına ev yaptırmak için o parayı harcadığını anlatıyor. Tuner, birçok mağdur insan gibi bu parayı iade edebilecek imkanı olmadığını söylüyor.
Tuner ayrıca zamanında kamulaştırmaya karşı özel dava açan insanların da mağdur edildiğini vurguluyor. Tuner’e göre bazı insanlar zamanında kamulaştırma iptali için açtıkları davayı kaybettiklerinden dolayı mahkemeye ceza ödemişlerdi. Şimdi ise davasını kaybedip cezasını ödedikleri kamulaştırma iptali uygulanıyor.
Cafer Tuner yaşanan mağduriyetlere bir tane daha ekliyor. Kamulaştırma iptali yapılan arazilerin zeytinlik alanı olduğunu, kamulaştırmadan dolayı sahipleri bir buçuk yıla aşkın ağaçların bakımını yapamadıklarını, bundan dolayı ağaçların verimsiz hale geldiğini söylüyor. Tuner, ‘‘Kafamız gerçekten çok karışmış ve ne yapacağımızı bilmiyoruz’’ diye ekliyor.
Para iadesi talebi “kanuni olabilir ama hukuki değil“
Açıkalın, kamulaştırmadan dönülmüş olmasını hukuki ve bilimsel gerekçeleri açısından doğru buluyor. Fakat onlarca zeytin ağacının kesildiği, iş makinalarının talan ettiği tarım arazilerin zarar gördüğüne dikkat çekiyor. Açıkalın’a göre bu zararı devletin karşılaması gerekiyor.
Açıkalın, “Zararın karşılanması için bir adım atılmadı. Buna rağmen kamulaştırma bedelinin yasaya göre iadesini talep etmek kanuni olabilir ama hukuki değildir” dedi.
Kanuna uyan işlemin hukuki olmayabileceğini vurgulayan Açıkalın sözlerini şöyle bitirdi:
“Hukuki olabilmesi için hakkaniyet kaidesine uygun olarak kamunun menfaatini ve mağduriyetini gözetmek ve karşılamak gerekir. Hukukun en temel prensibi hakkaniyet kaidesidir.”