Tarım ve Orman Bakanlığı, insan sağlığını tehlikeye atabilecek taklit ve tağşiş gıdaların güncel listesini yayınlayarak gıda güvenliği konusunu yeniden gündeme getirdi. Hangi gıdalarda en çok hile yapılıyor? Bu hileler neden bu kadar yaygın? Hileli gıdalardan nasıl korunabiliriz? Bu gıdaların sağlığımıza etkileri neler? Detaylar haberimizde…
Bakanlıktan hileli gıda listesi
Tarım ve Orman Bakanlığı, iki yıl aradan sonra yeniden tağşişli (hileli, sahte) ürünler listesini yayımladı. Bu liste, gıda güvenliğinin tehlikeye girdiğini ve sahteciliğin arttığını gösterdi. Kamuoyunda bilinen markaların ürünlerinde de hileler tespit edilirken, küçük cezalarla bu ürünlerin satışa devam etmesi eleştirildi.
Bakan İbrahim Yumaklı konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Bu yıl 1 milyona yakın denetim yaptık, 16 bin uygunsuzluk tespit ettik. 800 milyon lira idari para cezası uyguladık ve 368 dosya için savcılıklara suç duyurusunda bulunduk” dedi.
Listeye giren ürünlerde ne gibi hileler var?
Listeye göre bitkisel yağ bulunmaması gereken ürünlerde bitkisel yağ kullanıldı. Köfte ve kebaplarda kanatlı eti, sakatat veya domuz eti tespit edildi. Saf zeytinyağı olarak satılan ürünlerin farklı yağlarla karıştırıldığı, peynirlerin margarinle yapıldığı belirlendi.
Bal ürünlerinde “taklit veya tağşiş”, zeytinyağında “tohum yağı”, peynirde “nişasta” kullanıldığı belirtildi. Et ürünlerinde, özellikle sucukta “tek tırnaklı hayvan eti, kanatlı eti, sakatat, baş eti, taşlık, dil, kalp, deri” gibi maddelere rastlandı. Baharatlarda ve özellikle kekikte “bilinmeyen maddeler”, salça ve çayda ise “gıda boyası” tespit edildi.
Söz konusu ürünlerin listesi “güvenilirgida.tarimorman.gov.tr” adresinde kamuoyuyla paylaşıldı. Sitedeki bilgilerin anlık olarak güncelleneceği bildirildi.
Hileli gıda: Köfteci Yusuf da Bakanlığın listesinde
Güncellenen listeye “Köfteci Yusuf” isimli zincir işletme de dahil oldu. İşletmenin Bursa – Yenişehir’deki iki şubesinde köfte ve dana eti döner ürünlerinde domuz etine rastlanıldı. Bu nedenle şirketin söz konusu işletmeleri “Sağlığı tehlikeye düşürecek gıdalar” bölümüne eklendi.
Bakanlığın listeyi güncellemesinden dakikalar önce, Köfteci Yusuf sosyal medyada ürünlerinde domuz eti kullanılmadığını duyurdu. Ayrıca numune alma işlemlerinde yapılan teknik hataların analiz sonuçlarını etkilediğini belirtti.
Hileli gıda: Uzmanlar anlatıyor
İzmir Gıda Mühendisleri Odası Şube Başkanı Ulaş Kırım, listedeki ürünlerin sağlığa etkilerini Medyascope’a anlattı.
Kırım, en çok bal, zeytinyağı, işlenmiş et ürünleri ve baharat gruplarında hile yapıldığını belirtti. Bu durumun sebeplerinden birinin, ürünlerin toplum tarafından sıkça tüketilmesi ve yüksek fiyatlar olduğunu söyledi. Kırım, “Fiyatların fazla olması ve tüketim sıklığı hile yapanların bolca para kazanmasına yol açıyor. Ayrıca bu ürünlerdeki hilelerin tüketici tarafından gözle veya duyusal olarak fark edilme ihtimali düşük” dedi.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Kırım, hileli gıdaların yaygınlaşmasının nedeninin gıda enflasyonu olduğunu belirtti. Uygulanan cezaların caydırıcı olmadığını vurgulayan Kırım, sosyal medyada ve alışveriş sitelerinde satılan ürünlere dikkat çekti. Bu ürünlerin kayıtsız ve etiketsiz olduğunu, bakanlık tarafından etkili bir takip mekanizmasıyla denetlenemediğini belirtti.
Kırım, hileli gıdalardan korunmak için öncelikle fiyat endeksine dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı. Bal, zeytinyağı ve et ürünlerin ortalama satış fiyatlarının halk tarafından bilinmesi gerektiğine dikkat çekti. Kırım, belirlenen ortalama satış fiyatının altında satılan ürünlere şüpheyle yaklaşılması gerektiğinin de altını çizdi.
“Denetim mekanizmasındaki aksama doğrudan bakanlığın sorumluluğundadır”
Kırım, tüketicilere güvenilir ve sağlıklı üretim yapan markaları ya da mekanları tercih etmesini önerdi. Tüketicilerin bilinçlenmesi için birçok kurumun bilgilendirme çalışmaları yürüttüğünü belirtti. Kırım, “İlk ve orta öğretim müfredatına bilinçli gıda tüketimi eğitimi eklenmeli” dedi. Bu şekilde, bilinçli tüketici kitlelerinin oluşturulması gerektiğini vurguladı.
Kırım, denetim mekanizması ve ilgili yasanın bakanlığı doğrudan ve tek yetkili olarak gösterdiğini belirtti. “Denetim mekanizmasında bir aksama varsa, bu doğrudan bakanlığın sorumluluğundadır” dedi.
Kırım, kamusal korunmanın tek yolunun güçlü ve güvenilir bir denetim ile cezalandırma mekanizması olduğunu belirtti. Kırımi “Kasım 2020’de yayımlanan tebliğe göre suçu işleyen firmalara ve şahıslara ciddi maddi cezalar uygulanmalıdır” dedi. Ayrıca, ilgili ürünlerin satış alanlarından toplatılıp imha edilmesi gerektiğini vurguladı. Suçu tekrarlayan kişilerin hapis cezasıyla yargılanması ve üretimden men edilmesi gerektiğini ekledi. Kırım, cezai işlemlerin hangi aşamalarda olduğunu gösteren bilgilerin, yeni açılan portal üzerinden halka sunulması gerektiğini de belirtti.
“Toplum sağlığı riski var”
“Kırım, taklit ve tağşişte kullanılan ürünlerin hangi sahalardan geldiğini bilmediklerini vurguladı. “Uygun olmayan birçok ürünün geriye dönük izlenebilirliğini sağlamak da mümkün olmuyor” dedi.
Kırım, sakatatlar ve tek tırnaklı etlerinin işlenme koşullarının bilinmemesinin ciddi zehirlenme riski oluşturduğunu şöyle anlattı:
“Bu belirsizlikler toplum sağlığı için büyük tehditler oluşturuyor, özellikle çocuklar için tehlikeler barındırıyor. Ayrıca, gıda boyaları, katkı maddeleri ve GDO riski taşıyan ürünlerin oranları bilinmiyor, bu tehlike yaratıyor. İlaç etken maddelerinin gıdalarda kullanımının, alerjik reaksiyonları artırıp ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu maddeler bazı bireylerde can kaybına yol açacak alerjik reaksiyonlar tetikleyebilir. Çocukların gelişiminde olumsuz etkiler yaratabilir ve çeşitli hastalıkları tetikleyebilir.”
