Suriye’de Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki cihatçıların başkent Şam’ı ele geçirmesinin ardından ülkede yeni bir sayfa açıldı. Devrik Suriye lideri Beşar Esad’ın İran’a Türkiye’nin kendisini devirmek için cihatçılara yardım ettiğini söylediği ve şikayet ettiği ortaya çıktı.
Suriye’de Esad hanedanlığının 53 yıllık iktidarı, 8 Aralık Pazar günü HTŞ’nin Şam’a girmesi ve yönetimi ele geçirmesinin ardından sona erdi. Beşar Esad, Rusya’nın başkenti Moskova’ya kaçtı ve Rus hükümeti kendilerine sığınma hakkı verdi. İran, Suriye’deki iç savaşta Esad’ı desteklemişti ve Esad’ın devrilmesi, İran liderliğindeki Direniş Ekseni‘ne de büyük bir darbe olarak görüldü.
HTŞ’ye bağlı cihatçılar Halep, Hama, Humus’u ele geçirmesi ve Şam’a doğru ilerlemesinin ardından Esad, 2 Aralık’ta Şam’da İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile bir araya geldi.
Üst düzey bir İranlı yetkiliye göre toplantıda Esad, Türkiye’nin kendisini devirmek için yoğun çaba sarf ettiğini söyledi ve şikayet etti. İranlı yetkili, Arakçi’nın Esad’a İran’ın kendilerine desteğinin devam edeceğine dair güvence verdiğini ve bu konuyu da Ankara ile görüşeceğine söz verdiğini söyledi.
Ertesi gün Arakçi, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Türkiye’de bir araya geldi. Reuters’a konuşan başka bir İranlı yetkili, Fidan ile Arakçi arasındaki görüşmeye dair şöyle konuştu: “Görüşme gergindi. İran, Türkiye’nin ABD ve İsrail’in gündemleriyle uyumlu olmasından duyduğu rahatsızlığı dile getirdi ve Esad’ın endişelerini iletti.”
İranlı yetkili, Hakan Fidan’ın krizden Esad’ı sorumlu tuttuğunu, Esad’ın barış görüşmelerine katılmaması ve yıllardır devam eden baskıcı yönetim yüzünden Suriye’nin bu hale geldiğini söylediğini aktardı.
Dışişleri Bakanlığı’ndan bir kaynak, bunların Fidan’ın tam olarak yaptığı açıklamalar olmadığını ve Arakçi’nin Esad’dan Türkiye’ye herhangi bir mesaj getirmediğini ve iletmediğini ancak ayrıntıya girmediğini söyledi.
Hamaney ne demişti?
İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Suriye’de Beşar Esad hükümetinin devrilmesinin ardından ilk kez konuştu. Suriye’de yaşananlardan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve İsrail’i sorumlu tutan Hamaney, isim vermeden Türkiye’yi de suçladı.
Hamaney, “Komşu bir devlet Suriye’deki gelişmelerde görünür bir rol oynadı. Herkes bunu görebilir. Ancak asıl komplocu ve planlayıcı ABD ve siyonist rejimdir” dedi.
Türkiye HTŞ’ye destek mi veriyor?
Türkiye’nin desteklediği Suriye Milli Ordusu’na (SMO) ait bazı birlikler de HTŞ ile ortak hareket ediyor. HTŞ ile SMO’nun ilişkisi biraz karışık:
Medyascope'un günlük e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her gün mail kutunuzda.
HTŞ ile eski adı Özgür Suriye Ordusu olan SMO arasında geçmiş yıllarda çok şiddetli çatışmalar yaşandı. 2022’de HTŞ ile Türkiye destekli muhalifler arasında El Bab’da bir aktivistin öldürülmesi üzerine çatışma çıkmıştı. 8 Ekim 2022’de başlayan olaylarda en az 58 kişi ölmüştü. Bölgedeki çatışma ortamı, Türkiye’nin devreye girmesiyle çözülmüştü.
HTŞ liderliğinde düzenlenen operasyon, Türkiye’nin Suriye ile ilişkileri normalleştirmek istediği bir döneme denk geldi. AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bir süredir yaptığı konuşmalarda Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile görüşmeye hazır olduklarının sinyallerini vermiş hatta karşı taraftan yanıt beklediklerini açıklamıştı. Esad’ın ise iki koşulu var: Ankara’nın bölgeden askerleri çekmesi ve silahlı grupları desteklemeyi bırakması.
Erdoğan ve kurmaylarından gelen Suriye ile normalleşme adımlarına rağmen Türkiye’nin desteklediği Suriye Milli Ordusu’na (SMO) ait bazı birlikler de HTŞ ile ortak hareket ediyor. Ancak Suriye Milli Ordusu’nun (SMO) da HTŞ liderliğindeki saldırılara katıldığı bir gerçek. Fakat kaç militan çatışmalara katıldı, ya da Türkiye’ye bu konu hakkında bir bilgi verdi mi, bu konuda bir açıklama yapılmadı.
Bu noktada unutmayalım: Ankara, HTŞ’nin El Kaide ile bağlantısı olduğunu düşünüyor ve HTŞ’yi terör örgütü olarak sınıflandırıyor.
