Ortadoğu’dan Karayipler’e: 2025’te takip etmeniz gereken 10 kritik çatışma bölgesi

Ortadoğu’dan Asya’ya, Afrika’dan Amerika’ya kadar dünyanın birçok bölgesinde süren çatışmalar derinleşiyor. Gazze’den Sudan’a, Ukrayna’dan Haiti’ye kadar pek çok bölgede 2025 yılı kritik gelişmelere gebe. Trump’ın yeniden ABD başkanı olmasıyla dünya yeni bir döneme giriyor. Yeni yılda gözünüzü ayırmamanız gereken savaş ve çatışma bölgelerini sizin için derledik.

1. Gazze savaşı, Filistin ve Yemen

Hamas’ın 7 Ekim 2023 saldırısı, bölgede taşları yerinden oynattı. İsrail ordusu bu saldırıya çok sert karşılık verdi. Gazze’yi yerle bir eden saldırılarda 45 bin Filistinli hayatını kaybetti. Bu ölümlerin çoğu sivillerden oluşuyor. Ölen sivillerin üçte biri çocuklar.

İsrail ordusu şu anda Gazze’yi üç parçaya böldü. Kuzeyde büyük bir askeri bölge kurdu. Ortada Netzarim Koridoru adı verilen bir askeri üs var. Güneyde ise sivillerin yaşadığı bölge bulunuyor. İsrail, Gazze-Mısır sınırında güvenlik koridoru oluşturdu.

2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Filistin

Gazze’deki binaların üçte ikisi yıkıldı veya ağır hasar gördü. Binlerce insan hala enkaz altında. Yüz binlerce sivil güneye göç etmek zorunda kaldı. Bölgede insani kriz derinleşiyor.

Hamas’ın askeri gücü büyük oranda yok edildi. Ancak ilginç bir şekilde, Batılı yetkililer bile Gazze’nin Hamas olmadan yönetilemeyeceğini düşünüyor. Çünkü Hamas aynı zamanda bölgede sivil yönetimi de sağlıyordu.

Trump’ın başkan olmasıyla İsrail’e verilen destek artacak gibi görünüyor. Netanyahu hükümeti bu durumu fırsat bilerek Batı Şeria’yı ilhak etmeyi planlıyor. Batı Şeria’da yeni Yahudi yerleşimleri kuruluyor.

Husiler ve Yemen

İsrail’in Gazze saldırıları sonrası Husiler deniz ticaretini hedef almaya başladı. İran destekli örgüt Kızıldeniz’den geçen gemilere füze ve drone’larla saldırıyor. Husiler, İsrail’le bağlantılı tüm gemileri hedef aldıklarını söylüyor. Örgüt Yemen’den fırlattığı füzelerle İsrail’i de vurmaya çalışıyor. Saldırılar nedeniyle büyük nakliye şirketleri rotalarını değiştirdi. Küresel ticaret bundan olumsuz etkileniyor. ABD öncülüğündeki koalisyon Husilerin üslerini vuruyor ancak saldırılar devam ediyor. ABD ve İngiltere’nin Yemen’deki Husi hedeflerine yönelik saldırıları artacak gibi görünüyor.

2. İran

İran son bir yılda büyük değişimler yaşadı. Ülkenin bölgesel gücü ciddi şekilde sarsıldı. İran’ın kurduğu “Direniş Ekseni” olarak bilinen ittifak sistemi çöktü.

Hamas lideri İsmail Haniye 2024 yılının Temmuz ayında Tahran’da öldürüldü. İran’ın en güçlü müttefiki Hizbullah ağır darbe aldı. Hizbullah lideri Hasan Nasrallah öldürüldü. Örgütün askeri gücü büyük zarar gördü.

Suriye’de Esad rejiminin devrilmesi de İran için büyük kayıp oldu. İran, Suriye’ye milyarlarca dolar yatırım yapmıştı. Bu yatırımların hepsi boşa gitti. Üstelik İran, Hizbullah’a silah göndermek için kullandığı kara ve hava yollarını da kaybetti.

2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: İran

İran’ın askeri gücü de zayıfladı. İsrail, Ekim ayında İran’ın hava savunma sistemlerini ve füze depolarını vurdu. İran’ın karşılık olarak fırlattığı 180 füzeden sadece 30’u İsrail’e ulaşabildi.

Bölgede gücü azalan İran’ın nükleer programı ise hız kazandı. Ülke içinde nükleer silah üretme çağrıları artıyor. Ancak yeni seçilen İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan bu konuda temkinli davranıyor. Çünkü nükleer silah üretmeye kalkarsa, İsrail veya ABD’nin saldırı riski var.

3. Ukrayna savaşı

Ukrayna’da savaş Rusya’nın askeri üstünlüğüyle devam ediyor. Rus ordusu çok ağır kayıplar verse de ilerliyor. Savaşta şimdiye kadar yarım milyondan fazla Rus askeri öldü veya yaralandı.

Rusya ekonomisi ise uluslararası yaptırımlar nedeniyle zorlanıyor. Putin yeni asker toplamaktan çekiniyor. Çünkü halk arasında huzursuzluk çıkmasından korkuyor.

2025'te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Ukrayna
2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Ukrayna

Ukrayna ise silah ve asker sıkıntısı çekiyor. Trump’ın ekibi askeri yardımların -şimdilik- devam edeceğini söyledi. Ancak bu yardımın ne kadar süreceği belirsiz. Avrupa ülkeleri tek başına Ukrayna’yı desteklemekte zorlanacak.

Öte yandan Putin görüşmelere açık görünüyor. Trump da savaşı bitirme sözü verdi. Ancak kalıcı barış için güvenlik garantileri gerekiyor. Ukrayna, 2014’ten bu yana topraklarının beşte birini Rusya’ya kaptırdı.

Putin, Ukrayna’nın silahsızlandırılmasını ve NATO’ya katılmamasını istiyor. Ukrayna ve Avrupa ülkeleri bunu kabul etmiyor. Çünkü silahsız bir Ukrayna’nın Rusya’ya karşı kendini koruyamayacağını düşünüyorlar.

4. Çin-ABD gerilimi

Trump’ın Çin politikası belirsizlik yaratıyor. Kabinesindeki bazı isimler Çin’le küresel bir mücadele istiyor. Diğerleri ise sadece Asya’da Çin’i durdurmayı düşünüyor.

Trump, Çin mallarına yüzde 60 gümrük vergisi getireceğini açıkladı. Bu, ilk başkanlık dönemindeki vergilerden çok daha yüksek. Çin bu duruma karşı çıkıyor ve kritik minerallerin ihracatını yasaklayarak karşılık veriyor.

Tayvan konusu iki ülke arasındaki en büyük gerilim noktası. Tayvan’ın yeni başkanı Lai Ching-te, Çin’e karşı daha sert bir tutum sergiliyor. Çin, adanın çevresinde büyük askeri tatbikatlar yapıyor. Son tatbikatta 90 savaş gemisi kullandı.

Güney Çin Denizi’nde de çatışma riski artıyor. Filipinler, ABD ile askeri işbirliğini güçlendirdi ve ABD’ye yeni askeri üsler verdi. Çin lideri Xi, Filipinler’i ABD’yi bölgeye çekmekle suçluyor.

Japonya ve Güney Kore savunma harcamalarını artırıyor. Bu ülkeler Çin’den çekiniyor. Fakat aynı zamanda Trump’ın politikalarından da endişe duyuyorlar. İki ülkede de kendi nükleer silahlarını üretme fikri tartışmaları başladı.

5. Sudan iç savaşı

Sudan’daki savaş, şu anda dünyanın en yıkıcı çatışması. Şimdiye kadar 12 milyon Sudanlı evini terk etmek zorunda kaldı. Bu, ülkenin savaş öncesi nüfusun üçte birinden fazla.

Ülkede iki grup savaşıyor: Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) ve Sudan ordusu. RSF’yi Hamdan Dagalo yönetiyor. Orduyu ise Abdülfettah el-Burhan komuta ediyor. Bu iki isim daha önce birlikte hükümete darbe yaptı, sonra birbirine düştü.

2025'te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Sudan
2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Sudan

Sudan ordusu genellikle havadan saldırıyor. Yabancı ülkelerden gelen insansız hava araçlarını kullanıyor. RSF ise hızlı hareket eden savaşçılarıyla güçlü. Her iki taraf da sivillere zarar veriyor.

Komşu ülkeler de çatışmadan etkileniyor. Güney Sudan’ın petrol gelirleri düştü. Çad’da yaklaşık bir milyon Sudanlı mülteci var. Çatışmada Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır farklı tarafları destekliyor.

Trump Sudan’a henüz ilgi göstermedi. Ancak ABD’nin müdahale etmemesi tehlikeli olabilir. Sudan’ın bölünme riski var. Darfur bölgesinde yeni bir insani kriz yaşanabilir.

6. Haiti’de çetelerin yükselişi

Haiti’de devlet otoritesi 2024’te tamamen çöktü. Çeteler başkent Port-au-Prince‘i kontrol ediyor. Başbakan Ariel Henry istifa etmek zorunda kaldı.

Kenya öncülüğünde oluşturulan uluslararası polis gücü yetersiz kaldı. Bu birimde sadece 400 polis görev yapıyor. Planlanan sayı 2 bin 500’dü. Kontrolü sağlamak için helikopter, insansız hava aracı ve bot eksikliği var.

2025'te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Haiti
2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Haiti

2024 yılında 5 bin 300 kişi çete savaşlarında öldü. 700 bin kişi evini terk etti. Nüfusun neredeyse yarısı açlık tehlikesiyle karşı karşıya.

Çeteler lüks semtlere de saldırıyor. Politikacıların ve iş insanlarının yaşadığı bölgeleri basıyor. Saldırıları canlı yayınlıyorlar. Amerikan havayolu şirketleri Port-au-Prince’e uçuşları durdurdu.

Bazı topluluklar kendilerini korumak için milis güçler kurdu. Bu durum ülkeyi iç savaşa sürükleyebilir. Haiti’de 2016’dan beri seçim yapılamıyor.

7. Meksika’da uyuşturucu savaşları

Meksika’da uyuşturucu kartelleri ülkenin büyük bölümünü kontrol ediyor. 2006 yılından bu yana yarım milyon kişi hayatını kaybetti. 100 bin kişi ise kayıp.

Karteller artık sadece kokain ve metamfetamin değil, fentanil de üretiyor. Fentanil çok tehlikeli bir uyuşturucu. ABD’de 2022 ve 2023 yıllarında 80 bin kişi fentanilden öldü.

Trump kartellere karşı askeri operasyon sözü verdi. Hava saldırıları düzenleyebileceğini söylüyor. Ancak uzmanlar bunun işe yaramayacağını düşünüyor. Çünkü karteller çok kolay yer değiştirebiliyor.

Yeni Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum zor durumda. Trump, göçmen akışı ve fentanil durmazsa Meksika mallarına yüksek vergiler koyacağını söylüyor. Bu durum Meksika ekonomisini kötü etkileyebilir.

Trump milyonlarca göçmeni Meksika’ya geri göndermeyi planlıyor. Bu durum fakir eyaletlerde sorunlara yol açabilir. İki ülke arasındaki ticaret risk altında.

8. Myanmar’da iç savaş

Myanmar’da askeri cunta kontrolü kaybediyor. Üç Kardeşlik İttifakı adlı isyancı grup kuzeyde ilerliyor. 2024’te önemli askeri üsleri ele geçirdiler.

Çin’in tutumu bu süreçte belirleyici oldu. Başlangıçta Çin, isyancılara karşı sessiz kaldı. Fakat Ağustos ayında Çin politikasını değiştirdi ve cuntaya savaş uçakları vererek destek olmaya başladı.

2025'te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Myanmar
2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Myanmar

İç savaşın ülkeye maliyeti çok ağır oldu. Üç milyon insan evini terk etmek zorunda kaldı. Sağlık sistemi çöktü, okullar kapandı. Ekonomik kriz derinleşti ve Myanmar para birimi büyük değer kaybetti.

Ülkenin batısında ise ayrı bir kriz yaşanıyor. Arakan Ordusu bölgede güç kazanıyor. Bu gelişme Rohingya sorununu yeniden gündeme getirdi. 2017’de Myanmar ordusu 750 bin Rohingyalıyı Bangladeş’e sürmüştü. Şimdi ise Rohingya isyancıları, bu durumu fırsat bilerek kendi özerk bölgelerini kurmak istiyor.

Çin, bütün bu gelişmelere rağmen cunta yönetimini desteklemeye devam ediyor. Bunun temel nedeni, Myanmar’da Batı yanlısı bir yönetimin iktidara gelmesinden duyduğu endişe. Yaklaşan seçimler ise ülkedeki şiddet riskini daha da artırıyor.

9. Kore Yarımadası’nda kriz

Kuzey Kore lideri Kim Jong Un büyük bir değişiklik yaptı. Güney Kore ile barışçıl birleşme politikasını bıraktı. Güney Kore’yi baş düşman ilan etti.

Kuzey Kore ile Rusya yakınlaştı. Kim, Putin ile savunma paktı imzaladı. 10 bin seçkin askeri Ukrayna’ya gönderdi. Bu askerler Rusya’nın Kursk bölgesinde savaşıyor. Ukrayna’da savaşan Kuzey Koreli asker sayısı 100 bine kadar çıkabilir.

2025'te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Kore Yarımadası
2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Kore Yarımadası

Rusya, Kuzey Kore’ye savaş uçakları vermeyi vaat etti. Füze teknolojisinde de yardım edebilir. Bu durum Çin’i rahatsız ediyor. Çünkü Rusya’nın bölgedeki etkisi artıyor.

Güney Kore’de ise siyasi kriz yaşandı. Devlet Başkanı Yoon sıkıyönetim ilan etti. Ancak ordu ona destek vermedi. Parlamento Yoon’u görevden aldı.

Trump’ın politikaları belirsizlik yaratıyor. Yeni ABD Başkanı, Güney Kore’den daha fazla para isteyebilir. Bu durum Güney Kore’deki nükleer silah tartışmalarını artırabilir.

10. Suriye’de yeni dönem

Suriye’de 54 yıllık Esad rejimi iki hafta içinde yıkıldı. Cihatçı grup Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) önce ülkenin ikinci büyük şehri Halep’i ele geçirdi. Şam’a ilerleyen HTŞ, 8 Aralık’ta başkenti de kontrolü altına aldı.

HTŞ, İdlib vilayetini yöneten eski bir El Kaide grubu. Ancak örgüt küresel cihat hareketinden koptu. Liderleri Ahmed eş-Şara (Ebu Muhammed el-Golani) şimdi ülkeyi yönetiyor.

Esad rejiminin bu kadar hızlı çökmesinin birkaç nedeni var. Rejim kendi ordusunu ihmal etti. Zorla askere alınan gençlere ve düşük maaşlı askerlere güvendi. Yolsuzluğa bulaşmış milis güçleri kullandı.

2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Suriye

Esad’ın dış destekçileri son anda onu yalnız bıraktı. İran’ın desteklediği Hizbullah güçleri İsrail ile savaşmak için Lübnan’a dönmüştü. İran kendi sorunlarıyla uğraşıyordu. Rusya ise Ukrayna savaşına odaklanmıştı.

HTŞ şu anda 30 bin kişilik bir orduya sahip. Bu güçler büyük şehirlerin kontrolünü sağlıyor. Örgüt bütün silahlı grupları merkezi bir ordu altında birleştireceğini açıkladı.

Eş-Şara azınlıkların haklarını koruyacağına söz verdi. İdlib’i yönetirken Hristiyanları ve Dürzileri korumuştu. Şimdi bu politikayı tüm ülkede uygulayacağını söylüyor.

Ancak Suriye halkının büyük bir kısmı endişeli. Özellikle Aleviler kendilerini tehdit altında hissediyor. Çünkü Esad rejiminin temelini oluşturuyorlardı. Laik Sünniler ve kadınlar da İslamcı bir yönetimden çekiniyor.

Merkezi ve Batı Suriye’de düzensizlik hakim. HTŞ güçleri daha disiplinli olarak biliniyor. Ancak Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu içindeki bazı gruplar daha kontrolsüz. Bu gruplar Hama, Humus ve Lazkiye’de sivillere saldırıyor.

2025’te dünyayı şekillendirecek 10 çatışma bölgesi: Suriye

Ortadoğu’da yeni dengeler

Dış aktörler de Suriye’de etkili olmaya devam ediyor. İsrail, Suriye’nin hava üslerini, deniz tesislerini ve silah depolarını bombaladı. Kimyasal silah tesislerini de vurduğunu açıkladı. İsrail ayrıca 1981’de ilhak ettiği Golan Tepeleri’ne asker yerleştirdi.

Kuzeydoğuda Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu grupları, Kürt güçlerini bazı şehirlerden çıkardı. Bu süreçte binlerce insan yerinden oldu. Bu gruplar şimdi Kobani’yi tehdit ediyor. ABD küçük bir güçle bölgede kalıyor ve IŞİD’e karşı operasyonlar düzenliyor.

Suriye’nin geleceği için bazı adımlar gerekiyor. Türkiye’nin kuzeydoğuda Kürt güçleriyle bir anlaşmaya varması önemli bir adım olabilir. Batılı ülkelerin ve BM’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları hafifletmesi bekleniyor. Bu yaptırımlar yardım ve yatırımları engelliyor.

Eş-Şara’nın yeni yönetimi büyük zorluklarla karşı karşıya. Ülkeyi birleştirmek, azınlıkları korumak ve ekonomiyi düzeltmek Suriye’deki ana gündem. IŞİD tehdidi de devam ediyor. Trump ABD askerlerini çekerse durumun daha da kötüleşmesinden endişe ediliyor.

Bize destek olun

Medyascope sizlerin sayesinde bağımsızlığını koruyor, sizlerin desteğiyle 50’den fazla çalışanı ile, Türkiye ve dünyada olup bitenleri sizlere aktarabiliyor. 

Bilgiye erişim ücretsiz olmalı. Bilgiye erişim eşit olmalı. Haberlerimiz herkese ulaşmalı. Bu yüzden bugün, Medyascope’a destek olmak için doğru zaman. İster az ister çok, her katkınız bizim için çok değerli. Bize destek olun, sizinle güçlenelim.