Türkiye’de son 20 yılda artan üniversiteler nedeniyle öğrenci sayısı 7 milyonu aştı. Devlet yurtlarının yatak kapasitesi 956 bine ulaşmasına rağmen talebi karşılamakta yetersiz kalıyor. Barınma sorunu nedeniyle okulu bırakan öğrenci sayısı son 7 yılda 4 kat arttı.
Doç. Dr. Mehmet Akalın’ın hazırladığı makale, Türkiye’de öğrenci yurdu sayısındaki yetersizliği ortaya koydu. Türkiye’de “her ile bir üniversite” politikası sonucunda yükseköğretim kurumlarının sayısı son 20 yılda hızla arttı. Yükseköğretim Kurumu verilerine göre, 2002’de 74 olan toplam üniversite sayısı 2024’te 208’e ulaştı. Bu süreçte devlet üniversitelerinin sayısı 68’den 129’a, vakıf üniversitelerinin sayısı ise 25’ten 75’e yükseldi.
Öğrenci sayısı katlanarak artıyor
Açılan yeni üniversiteler ve artan kontenjanlar nedeniyle öğrenci sayıları da dramatik şekilde yükseldi. 2002’de 1,8 milyon olan toplam üniversitesi öğrencisi sayısı 2024’te 7 milyonu aştı. Sadece örgün öğretimdeki öğrenci sayısı 4,2 milyona ulaştı. En fazla öğrenci İstanbul’da bulunurken, İstanbul’u sırasıyla Ankara ve İzmir izliyor.
Devlet yurtları talebi karşılayamıyor
Gençlik ve Spor Bakanlığı verilerine göre devlet yurtlarının yatak kapasitesi son 22 yılda yüzde 416 artarak 956 bine ulaştı. Ancak bu artış öğrenci sayısını karşılamakta yetersiz kalıyor. Mevcut durumda her beş öğrenciden sadece biri devlet yurdunda barınabiliyor.
Özel yurt, pansiyon ve apart otellerin toplam sayısı bin 725, yatak kapasitesi ise 269 bin. Bu rakam devlet yurtlarının kapasitesinin çok altında kalıyor. İstanbul Planlama Ajansı’nın araştırmasına göre özel yurtlarda tek kişilik oda ücreti aylık ortalama 15 bin 400 lira, çok kişilik odalarda kişi başı ücret 7 bin 500 liraya kadar düşüyor.
Kira fiyatları öğrencileri zorluyor
En fazla üniversite öğrencisi barındıran İstanbul, Ankara ve İzmir’de kira fiyatları öğrencilerin bütçesini aşıyor. Mayıs 2024 verilerine göre ortalama kira bedeli İstanbul’da 20 bin 713 lira, Ankara’da 18 bin 77 lira, İzmir’de 17 bin 829 lira seviyesinde. Bu rakamlar öğrencilerin paylaşımlı ev kiralama imkanını da zorlaştırıyor.
Yükseköğretim Kalite Kurulu verilerine göre, barınma sorunları nedeniyle okulu bırakan öğrenci sayısı dramatik şekilde artıyor. 2015’te 98 bin olan okul terki sayısı 2022’de 389 bine yükseldi. Terkler en çok kira fiyatlarının yüksek olduğu büyük kentlerde yoğunlaşıyor.
Avrupa’da durum nasıl?
2021 yılı verilerine göre yurt yatak kapasitesi/öğrenci sayısı oranı Büyük Britanya’da yüzde 26, Danimarka’da yüzde 22, İsveç’te yüzde 20 seviyesinde. Türkiye’de bu oran yüzde 22 civarında. Ancak Almanya ve Fransa gibi öğrenci sayısı bakımından Türkiye’ye yakın ülkelerde yurt kapasitesi daha düşük.
