Shell CEO’su Wael Sawan, Hürmüz Boğazı’nın kapanması durumunda küresel ticaretin büyük etki altında kalacağını açıkladı. İsrail-İran savaşı ve ABD’nin savaşa dahil olma ihtimali piyasaları tedirgin ederken, gemilerde sinyal karışmaları yaşanıyor. Brent petrol fiyatları yüzde 1,3 yükselerek 77,66 dolara çıkarken, analistler bölgedeki gerilimin artması durumunda enerji arzında risklerin artacağını belirtiyor.
Dünya enerji devlerinden Shell’in CEO’su Wael Sawan, Hürmüz Boğazı’nın kapanması halinde küresel ticaretin ciddi şekilde etkileneceği konusunda uyardı. Japonya’daki Enerji Zirvesi’nde konuşan Sawan, boğazın herhangi bir nedenle kapanması durumunda ortaya çıkacak sonuçların büyüklüğüne dikkat çekti.
Shell yöneticisi, şirketin durumun kötüleşmesi ihtimaline karşı hazırlıklı olduğunu belirtti. Sawan, “Eğer Hürmüz Boğazı herhangi bir nedenle kapanırsa, küresel ticaret üzerinde büyük bir etkisi olur” diye konuştu.
Bölgedeki çatışmalar piyasaları tedirgin ediyor
İsrail ile İran arasındaki savaş ABD’nin de sürece dahil olma ihtimali, piyasaların ana gündem maddesi haline geldi. Şu ana kadar yaşananlar petrol fiyatlarında dalgalanmalara neden oldu. Piyasalarda yüksek teyakkuz durumu sürüyor.
Son günlerde bazı gemilerde sinyal karışmaları yaşandığı bildirildi. Sawan bu durumu “Şu anda özellikle zorlayıcı olan sinyal karışmalarının yaşanması” sözleriyle değerlendirdi. Shell’in Ortadoğu’daki sevkiyatlar konusunda çok dikkatli davrandığını vurguladı.
Petrol fiyatları yükselişte
Brent petrol fiyatları bugün yüzde 1,3 artışla varil başına 77,66 dolara yükseldi. Bu rakam, 13 Haziran’da kaydedilen 78,5 dolarlık fiyat zirvesine yaklaştı. O tarihte İsrail’in İran’a yönelik saldırıları başlamıştı.
Piyasa uzmanları, bölgedeki gerilimin artması durumunda petrol fiyatlarının daha da yükselebileceğine dikkat çekiyor. Hürmüz Boğazı, dünya petrol sevkiyatının önemli bir kısmının geçtiği kritik bir güzergah olarak değerlendiriliyor.
Hürmüz Boğazı nerede, coğrafi önemi ne?
Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi ile Umman Körfezi’ni birbirine bağlayan ve İran’la Umman’ı ayıran kritik bir geçit.
Boğaz, dünya enerji ticaretinin kalbinde yer alıyor.
Boğazın en dar noktası yalnızca 33 kilometre; gemi trafiği için ayrılan her iki yön ise sadece 3’er kilometre genişliğinde. Bu dar yapı, boğazı olası bir çatışmada son derece savunmasız ve stratejik kılıyor.
Medyascope'u destekle. Medyascope'a abone ol.
Medyascope’u senin desteğin ayakta tutuyor. Hiçbir patronun, siyasi çıkarın güdümünde değiliz; hangi haberi yapacağımıza biz karar veriyoruz. Tıklanma uğruna değil, kamu yararına çalışıyoruz. Bağımsız gazeteciliğin sürmesi, sitenin açık kalması ve herkesin doğru bilgiye erişebilmesi senin desteğinle mümkün.
Neden bu kadar önemli?
ABD Enerji Bilgi Dairesi’ne göre Hürmüz Boğazı, “dünyanın en önemli petrol geçiş noktası.”
Küresel petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 20’si, yani günde 20 milyon varile yakın petrol bu boğazdan geçiyor.
Suudi Arabistan, İran, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi büyük üreticilerin ihracat rotası Hürmüz üzerinden işliyor. Katar’ın sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatının da neredeyse tamamı yine bu boğazdan geçiyor. Alternatif bir deniz rotası bulunmaması, bu hattı daha da kritik hâle getiriyor.
Daha önce Hürmüz Boğazı’nda hangi krizler yaşandı?
Boğaz, son 40 yılda birçok kez jeopolitik gerilimin odağında yer aldı:
- 1980–1988 İran-Irak Savaşı sırasında, taraflar birbirlerinin petrol nakliyesine saldırarak “Tanker Savaşı”na yol açtı. Ancak boğaz hiç kapanmadı.
- 1988’de ABD donanmasına ait USS Vincennes, İran yolcu uçağını düşürdü; 290 sivil yaşamını yitirdi.
- 2008’de ABD, İran’a ait teknelerin üç Amerikan savaş gemisini taciz ettiğini açıkladı.
- 2012’de İran, Batı’nın uyguladığı yaptırımlara karşılık boğazı kapatma tehdidinde bulundu.
- 2019’da Birleşik Arap Emirlikleri açıklarında dört ticari gemi saldırıya uğradı. ABD, İran’ı suçladı.
- 2024’te İran, İsrail’in Şam’daki konsolosluk saldırısına yanıt olarak Hürmüz yakınlarında bir konteyner gemisine el koydu.
İran gerçekten burayı kapatabilir mi?
Askeri ve teknolojik kapasitesi göz önünde bulundurulduğunda İran’ın boğazı geçici süreyle bloke edebilme potansiyeli var.
Shahed tipi insansız hava araçları, füze sistemleri ve siber saldırılar bu süreçte kullanılabilir. Ancak böyle bir hamle, ABD başta olmak üzere Batı ülkelerinin doğrudan müdahalesini de beraberinde getirebilir.
ABD’nin Bahreyn’deki 5. Filosu’nun Hürmüz’de sürekli askeri varlık göstermesi, Washington’un bu boğazı “geçilmez” saydığını gösteriyor. İran ise boğazı bir koz olarak elinde tutmayı, topyekûn kapatmadan da küresel ekonomi üzerinde baskı kurmayı tercih ediyor olabilir.
