The Guardian’ın haberine göre, koronavirüse karşı dünyanın birçok yerinde ilaç şirketleri teyakkuza geçmiş durumda. Bu hafta itibarıya bazı şirketler, insanlar üzerinde ilaçları denemeye başladı. Ancak aşının hazır olup insanların kullanımına sunulmasının önünde zorlu bir süreç var. Haberin özetini paylaşıyoruz.
Covid-19 virüsüne karşı en iyi stratejiler bile uygulansa virüs yayılmaya devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün küresel salgın (pandemi) ilan etmesinden sonra milyarlarca insan buna karşı bir aşıyı beklemeye başladı. Halen 35 ilaç şirketi ve akademik kurum, aşıyı geliştirmek için yarışıyor. Bunlardan dört tanesi geliştirmiş oldukları aşıları şimdiden hayvanlar üzerinde denemeye başladı. Ancak bunlardan biri, diğerlerinin önüne geçmiş durumda. Boston merkezli biyoteknoloji firması Moderna önümüzdeki hafta insanlı deneylere geçeceğini açıkladı.
Çalışmaların bu kadar hızlı yol alabilmesinde Çinli uzmanların daha önce Covid-19 virüsüne neden olan genetik materyalleri çözmesinin büyük etkisi var. Çinli yetkililer hastalığa neden olan genetik materyallerin haritasını ocak ayında tüm dünya ile paylaşmıştı. İkinci bir sebepse, koronavirüslere karşı aşı çalışmalarının çok daha önce başlamasıydı. Aynı koronavirüs ailesinden olan SARS, 2002 ve 2004 yıllarında Çin’de; MERS 2012’de Ortadoğu bölgesinde etkili olmuştu. Bunun ardından birçok şirket bu virüs ailesine karşı aşı geliştirme konusunda çalışmalarına başlamıştı.
İlk aşama klinik deneyler
Birçok şirket ve üniversite aşı üzerinde çalışmasına rağmen, sonuç olarak hepsi bir onay süzgecinden geçmek zorunda. Bunun ilk aşaması da klinik deneyler. Klinik deneyler üç aşamalı. Öncelikle gönüllü deneyler üzerinde geliştirilen aşılar denenip olumsuz etkiler gözlemleniyor. İkinci aşamada virüsten etkilenen yüzlerce kişi üzerinde aşılar denenerek aşının etkisi gözlemleniyor. Son aşamada ise aynı aşı virüs taşıyan binlerce kişi üzerinde deneniyor.
Tüm bu süreçlerin özenle ve dikkatle kontrol edilmesi gerekiyor. London School of Hygiene ve Tropical Medicine bölümünde çalışan enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Annelies Wilder-Smith aşının geliştirilebilmesi için en az 18 ay gerektiğini vurguladı. Wilder-Smith aşı bulunup üretime girinceye kadar muhtemelen virüsün küresel olarak zirve yapıp düşüşe geçmiş olacağını söyledi. Wilder-Smith, “Aşı bulunana kadar hâlâ en iyi çözüm virüsü izolasyon ve karantina yöntemleriyle çevrelemek ve elllerimizi yıkamak” diye de ekledi.
