TÜİK’e göre 2023’te nüfusun yüzde 10,2’si yaşlılardan oluşurken, Türkiye en yaşlı nüfusa sahip 67. ülke oldu. Düşük emekli aylıklarının tartışıldığı günlerde yaşlıların yoksulluk oranı yüzde 21,7 olarak ölçüldü ve yüzde 12,2’sinin çalıştığı veya iş aradığı kaydedildi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 yılının yaşlılara ilişkin istatistiklerini yayımladı. 65 yaş ve üzerini yaşlı olarak kabul eden verilere göre, 8 milyon 722 806 kişi ile Türkiye nüfusunun yüzde 10,2’sini yaşlılar oluşturuyor. Bu oran 2022’de yüzde 9,9 ve 2018’de yüzde 8,8 olarak ölçülmüştü.
Yaşlı nüfusun yüzde 64’ünün 65-74 yaş grubunda yer aldığı, yüzde 1’inin ise 100 yaş ve üzerinde olduğu görüldü. Yaşlı nüfusun yüzde 55,5’ini kadınlar, yüzde 44,5’ini erkekler oluşturdu. Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının 2030’da yüzde 12,9, 2040’ta yüzde 16,3, 2060 yılında yüzde 22,6 ve 2080’de yüzde 25,6 olacağı öngörüldü.
Nüfus yaşlanıyor
TÜİK, yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının yüzde 10’u geçmesinin nüfusun yaşlanmasının göstergesi olduğunu açıklarken, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalma ve yaşam süresinin artmasıyla nüfus yaş yapısının değiştiğini kaydetti.
Yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artarken, Türkiye’nin ortalama yaşı da 34 oldu. Nüfus projeksiyonlarına göre ortalama yaş 2030’da 35,6, 2060’ta 42,3 ve 2080’de 45 olacak.
Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı, 2018 yılında yüzde 12,9 iken 2023’te yüzde 15’e yükseldi. Nüfusun yüzde 25,6’sının yaşlı olacağı öngörülen 2080’de yaşlı bağımlılık oranının yüzde 43,6’ya kadar yükseleceği tahmin edildi.
Türkiye en yaşlı nüfusa sahip 67. ülke oldu
Birleşmiş Milletler dünya nüfus tahminlerine göre 2023 yılı için dünya nüfusunun 8 milyar 45 milyon 311 bin 448 kişi, yaşlı nüfusun ise 807 milyon 790 bin 294 kişi olduğu tahmin edildi. Bu tahminlere göre dünya nüfusunun yüzde 10’unu yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke sırasıyla yüzde 30,1 ile Japonya, yüzde 24,5 ile İtalya ve yüzde 23,6 ile Finlandiya oldu. Türkiye, 184 ülke arasında 67. sırada yer aldı.
Yaşlı nüfus git gide yoksullaşıyor
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına göre hesaplanan yoksulluk oranı, 2019 yılında Türkiye geneli için yüzde 21,3 iken 2023 yılında yüzde 21,7 oldu.
Dört yılda Türkiye genelinde 0,4 puan artan yoksulluk oranı, yaşlı nüfusta yüzde 50’den fazla yükseldi. Bu oran, yaşlı nüfus için 2019 yılında yüzde 14,2 iken, 2023 yılında yüzde 21,7 oldu. Yaşlı erkeklerde yüzde 20,7 olan yoksulluk oranı, yaşlı kadınlarda yüzde 22,4 olarak hesaplandı.
Yaşlı nüfusun yüzde 12,2’si çalışıyor veya iş arıyor
Türkiye’de geç emeklilik tartışılırken, 65 yaş ve üzerindeki nüfusun yüzde 12,2’sinin çalışmaya devam ettiği ve çalışmak istediği kaydedildi. İşgücü istatistiklerine göre, Türkiye genelinde yüzde 53,3 olan işgücüne katılma oranı, yaşlı nüfus için yüzde 12,2 oldu. Yaşlı erkek nüfus’un yüzde 20’si, yaşlı kadın nüfusun yüzde 6,1’i işgücüne dahil.
Yaşlı nüfusta işsizlik oranı da Türkiye ortalamasının oldukça altında. 2023’te işsizlik oranı yüzde 9,4 iken, yaşlı nüfustaki işsizlik oranı yüzde 2,7 olarak ölçüldü. İstihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımı incelendiğinde ise yaşlı nüfusun yüzde 57,7’sinin tarım, yüzde 32,1’inin hizmetler, yüzde 7,3’ünün sanayi, yüzde 2,8’inin ise inşaat sektöründe yer aldığı görüldü.
Yaşlıların yüzde 91,3’ü oy kullandı
TÜİK, 22 Mart Cuma günü yaşlı profili araştırması sonuçlarını da yayımladı. 50 ve üzeri yaştaki 29 bin 785 kişiyle görüşerek yapılan araştırmanın sonuçları yaşlıların günlük yaşamlarına dair daha fazla bilgi verdi. TÜİK’e göre yaşlıların yüzde 91,3’ü son seçimlerde oy kullandı. Bu oran erkekler için yüzde 94,3 iken, kadınlar için yüzde 88,9 oldu.
Yüksek Seçim Kurulu’nun açıklamasına göre 14 Mayıs seçimlerinde yurtiçi katılım oranı yüzde 88,92 oldu. Yaşlılar, seçimlere Türkiye nüfusunun ortalamasının üzerinde ilgi gösterdi.
Yaşlılar en çok dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti
Türkiye sağlık araştırması sonuçlarına göre boy ve kilo değerleri kullanılarak hesaplanan vücut kitle indeksi incelendiğinde, 2012 yılında 65 ve daha yukarı yaştaki nüfusta obezite oranı yüzde 25 iken bu oran 2022 yılında yüzde 28,4 oldu.
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre ise, 2022 yılında ölen yaşlıların yüzde 39,1’i dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Ölüm nedenlerinde ikinci sırada yüzde 15,5 ile solunum sistemi hastalıkları, üçüncü sırada yüzde 12,7 ile iyi huylu ve kötü huylu tümörler yer aldı. Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı 11 bin 880 ile ölüm nedenlerinin yüzde 3,2’sini oluşturdu. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2018 yılında yüzde 4,6 idi.
Koronavirüs nedeniyle ölümler devam etti
Koronavirüs salgını, yüzde 5 ile yaşlıların ölüm nedenleri arasında dördüncü sırada geldi. 2021’de yaşlı ölümlerinin yüzde 11’inin koronavirüs nedeniyle olduğu kaydedilmişti. 2020 yılına ait ölüm istatistikleri 2023 yılında yayınlandığı için, aşılamanın başlamadığı ve salgının etkisinin en yüksek olduğu 2020 yılına ait oran TÜİK bültenlerine yansımadı.
TÜİK’in resmi verilerine göre 2020’de 22 bin 136 kişi koronavirüs nedeniyle hayatını kaybederken, bunların 15 bin 353’ü 65 ve yaşve üzeri yurttaşlar oldu.
Yaşlıların yüzde 78,7’sinin kronik hastalığı var
Yaşlı profili araştırmasına göre, 65 ve üzeri yaştaki kişilerin yüzde 78,7’sinin hipertansiyon, diyabet, kalp hastalığı, kanser, böbrek yetmezliği, inme-felç, hepatit, astım vb. kronik hastalığı var. Bu hastalıklar yaşlıların yüzde 32,3’ünün günlük faaliyetlerini ciddi ölçüde kısıtlıyor.
Yaşlılar sağlık sorunları nedeniyle egzersiz, spor yapamıyor
Yaşlıların yüzde 10,1’i görmede, yüzde 10,6’sı duymada ve yüzde 2,2’si konuşmada zorluk çekiyor. TÜİK araştırmasına göre, yürüme, merdiven çıkma veya inmede zorluk çekenlerin oranı yüzde 27,1, bir şeyler taşıma veya tutmada zorluk çekenlerin oranı yüzde 29,7, yaşıtlarına göre öğrenme, basit dört işlem yapma, hatırlama veya dikkatini toplamada zorluk çekenlerin oranı ise yüzde 13,8 oldu.
Her gün veya hemen hemen her gün fiziksel aktivite, egzersiz veya spor yapan yaşlıların oranı yüzde 18,3 olurken, hiçbir zaman yapmayanların oranı yüzde 51,4 olarak ölçüldü. Fiziksel aktivite yapamayan yaşlıların yüzde 66,2’sinin gerekçesi sağlık sorunları oldu.
65 ve üzeri yaştaki yurttaşların yüzde 13,4’ü evde yalnızken kendini güvende hissetmiyor. Bu oran erkeklerde yüzde 8,7, kadınlarda yüzde 17,1 olarak kayda geçti.
Günlük yaşam aktiviteleri için destek ihtiyacı
TÜİK, yaşlıların günlük yaşam aktivitelerini ne kadar yapabildiğini de ölçtü. Yaşlıların yüzde 85,7’sinin telefon kullanabildiği, yüzde 55,1’inin alışverişini kendi yapabildiği, yüzde 61,1’inin yemeğini kendi hazırlayabildiği, yüzde 76,6’sının ev temizliği yapabildiği, yüzde 72,8’sinin çamaşır yıkayabildiği, yüzde 76,3’ünün yolculuk yapabildiği, yüzde 85,5’inin ilaçlarını kendi başına kullanabildiği, yüzde 74,0’ının parasal işlerini yapabildiği görüldü.
Araştırmaya katılan yaşlıların yüzde 86,5’i kendi başına banyo yapabildiğini, yüzde 89,5’i kendi başına giyinebildiğini, yüzde 92,1’i kendi başına tuvaletini yapabildiğini, yüzde 92,1’i kendi başına yataktan kanepeye geçebildiğini, yüzde 83,1’i tuvaletini tutabildiğini, yüzde 95,2’si yemeği kendi başına yiyebildiğini dile getirdi.
En önemli mutluluk kaynağı sağlık
Geçmişe mutlulukla bakan yaşlıların oranı yüzde 71,1 olurken, mevcut koşullarında mutlu olduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 64,1 ve mutsuz olanların oranı yüzde 8 oldu. Yaşlı erkeklerin yüzde 63,5’i, yaşlı kadınların yüzde 63,5’i mutlu olduğunu söyledi.
Yaşlılar için sağlık, yüzde 82 ile ilk sıradaki mutluluk kaynağı oldu. Sağlığı yüzde 12 ile sevgi, yüzde 2,9 ile başarı ve yüzde 2,4 ile para izledi. Yaşlı erkeklerin yüzde 3,2’si için para mutluluk kaynağı olurken, yaşlı kadınların yüzde 1,8’i para yanıtını verdi.
Yaşlıların yüzde 38,2’si ücretsiz ulaşımdan faydalanıyor
Kimi zaman tartışmaya açılan, kimi zaman seçimler öncesinde vaat olarak duyurulan ücretsiz ulaşımdan yaşlıların yüzde 38,2’si faydalanıyor. Ücretsiz ulaşım hakkından faydalanan yaşlı erkeklerin oranı yüzde 42,9, yaşlı kadınların oranı 34,4 olarak kaydedildi.
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il Sinop oldu
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il yüzde 20 ile Sinop, en düşük olduğu il yüzde 3,5 ile Şırnak oldu. Türkiye’de hanelerin yüzde 24,5’inde en az bir yaşlı fert yaşadığı, 1 milyon 669 bin 270 yaşlının ise tek başına yaşadığı görüldü.
Hayat Tabloları, 2020-2022 sonuçlarına göre, doğuşta beklenen yaşam süresi 77,5 yıl olurken, Türkiye’de 65 yaşına ulaşan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 17,1 yıl olarak tahmin edildi. Beklenen yaşam süresi 75 yaşında 10,3 yıl iken 85 yaşında 5,5 yıl oldu.
Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı, yaşlı erkeklerin 5,7 katı
Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilenlerin oranı 2018 yılında yüzde 81,7 iken 2022 yılında yüzde 6,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranının, 2022 yılında yaşlı erkeklerin oranından 5,7 kat fazla olduğu görüldü. Buna göre yaşlı kadınların yüzde 21,2’si, yaşlı erkeklerin yüzde 3,7’si okuma yazma bilmiyor.
Eğitim durumuna göre incelendiğinde ise 2022’de yaşlıların yüzde 46,6’sının ilkokul, yüzde 9,1’inin ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezun, yüzde 9,1’inin lise veya dengi okul, yüzde 8,3’ünün ise yükseköğretim mezunu olduğu kaydedildi.
Eşi ölmüş yaşlı kadınların oranı, eşi ölmüş yaşlı erkeklerin oranının 4 katı
TÜİK, yaşlı nüfusu medeni durumuna göre de inceledi. Buna göre yaşlı kadın nüfusun yüzde 2,8’inin hiç evlenmemiş, yüzde 46,4’ünün resmi nikahla evli, yüzde 4,4’ünün boşanmış, yüzde 46,4’ünün ise eşi ölmüş olduğu görüldü. Yaşlı erkek nüfusun ise yüzde 1,4’ünün hiç evlenmemiş, yüzde 83,7’sinin resmi nikahla evli, yüzde 3,9’unun boşanmış, yüzde 11,1’inin eşi ölmüş olduğu görüldü. Eşi ölmüş yaşlı kadınların oranı, eşi ölmüş yaşlı erkeklerin oranının 4 katı olurken, hiç evlenmemiş yaşlı kadınların oranının, erkeklerin iki katı olduğu kaydedildi.
Yaşlıların yüzde 40,7’si internet kullanıyor
İnternet kullanan 65-74 yaş grubundaki bireylerin oranı 2018’de yüzde 17 iken, 2023’te yüzde 40,7’ye yükseldi. Yaşlı erkeklerin oranı yüzde 49,8’inin, yaşlı kadınların ise yüzde 32,7’sinin internet kullandığı görüldü.
