İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye imalat sanayii satın alma yöneticileri endeksinin Nisan 2020 verisini açıkladı. İSO’nun “ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans” olarak tanımladığı İSO Türkiye imalat sanayii satın alma yöneticileri endeksi, nisan ayında 33,4’e gerileyerek, imalat sektöründe belirgin bir yavaşlamaya işaret etti. Bu değer mart ayında 48,1’di. Endekste eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm veriler sektörde iyileşmeye, altında ölçülen tüm veriler ise kötüleşmeye işaret ediyor.
İSO açıklamasına göre, koronavirüs salgını ve salgının yayılmasını önlemeye yönelik tedbirlerin sonucu olarak şiddetlenen imalat sektöründeki yavaşlama, 2008 yılındaki küresel finansal krizden beri en yüksek oranda gerçekleşti. Takip edilen sektörlerin tamamında faaliyet koşulları Haziran 2019’dan bu yana ilk kez yavaşladı. Tüm sektörlerdeki yavaşlama, sektörel satın alma yöneticileri endeksi serisinin başladığı Ocak 2016’dan beri en yüksek oranlarda gerçekleşti.
Nisanda imalatçıların yaygın bir şekilde üretime ara verdikleri görülürken, bu durum hem üretim hem de yeni siparişlerde ciddi yavaşlamalara yol açtı. Her iki göstergede de anketin başladığı Haziran 2005’ten beri en belirgin ivme kaybı gözlendi. Toplam yeni siparişlerdeki azalmanın yanı sıra, salgının küresel ölçekte tüm pazarları etkilemesi sonucu, firmaların yeni ihracat siparişlerinde de sert yavaşlama kaydedildi. Yeni siparişlerdeki yetersizlik, firmaların son dört ayda ilk kez istihdam düzeyini azaltmalarına yol açtı. Sözkonusu düşüş son 11 yılın en yüksek oranında gerçekleşti. Nisanda satın alma faaliyetleri azalırken bu durum girdi stoklarındaki düşüşün hızlanmasına katkıda bulundu.
Veriler koronavirüs salgınının tedarik zincirlerini de önemli ölçüde etkilediğine işaret etti. Anket katılımcıları, bazı tedarikçilerin üretime ara verdiğini, ayrıca girdi temini ve lojistikte sorunlar yaşandığını belirtti. Bunlara bağlı olarak, girdilerin teslimat sürelerinde anket tarihinin en yüksek artışı görüldü. Girdi maliyetleri belirgin bir şekilde yükselmeyi sürdürdü, ancak artış nisan ayında son üç ayın en düşük oranında gerçekleşti. Firmalar genel olarak, girdi fiyatlarında artışa yol açan temel faktörün Türk Lirası’ndaki zayıflık olduğunu belirtti. İmalatçılar, girdi maliyetlerindeki yükselişe nihai ürün fiyatlarını artırarak karşılık verdi. Bununla birlikte, bazı firmaların siparişleri güvence altına almak için fiyatlarda indirimlere gitmesi enflasyon oranının ocak ayından beri en düşük seviyeye gerilemesini sağladı.
Sektörlerin tamamı etkilendi
Üretimin en sert ivme kaybettiği sektör, anket tarihindeki en yüksek oranlı gerilemenin gerçekleştiği giyim ve deri ürünleri sektörü oldu. Tekstil ile elektrikli ve elektronik ürünler sektörlerinde de belirgin hız kaybı yaşandı. Üretimdeki en düşük oranlı yavaşlama gıda ürünleri sektöründe görüldü.
Üretim tarafındaki zayıflığa paralel yeni siparişler de yavaşladı. Küresel ölçekte yaşanan pazar daralmasına bağlı olarak yeni ihracat siparişleri genele yaygın bir şekilde yavaşladı. İstihdama ilişkin olarak ise kısmi iyimserlik belirtileri gözlendi. Kimyasal, plastik ve kauçuk ürünler sektörü istihdamı artırmayı sürdürürken ana metal ve tekstil gibi diğer bazı sektörlerde nispeten ılımlı işgücü kayıpları gerçekleşti. 10 sektörün tamamında tedarikçilerin teslimat süresi mart ayına kıyasla daha yüksek oranda arttı. Dört sektörde maliyet enflasyonu hızlandı, metalik olmayan mineral ürünler ve tekstil hariç tüm sektörlerde nihai ürün fiyatları arttı.
