Meksikalı çiftçiler, Meksika’nın Chihuahua eyaletinden Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) New Mexico eyaletine uzanan Conchas Nehri üzerindeki La Boquilla Barajı’ndan ABD’ye su transferini engellemek için eylül ayında askerleri pusuya düşürerek barajı ele geçirmiş ve ABD’ye su sevkiyatını engellemişti. Yetersiz su kaynaklarını paylaşmak istemeyen çiftçiler birkaç hafta içinde, barajın ele geçirilmesinden bu yana sevki engellenen miktarda suyu, ABD’ye sağlamak zorunda.
Eylül ayında yaklaşık 2 bin kişinin katılımıyla, mevcut su politikalarına karşı düzenlenen protestolarda La Boquilla Barajı çiftçiler tarafından işgal edildi. Güvenlik güçlerinin müdahalesine taş ve sopalarla karşılık veren çiftçiler, Ulusal Muhafız Birlikleri’ni püskürtmeyi başararak, vanaları kapattı ve barajdaki jeneratörleri ateşe verdi. Çıkan çatışma sırasında Jessica Estrella Silva adlı protestocu bir kadın vurularak öldürüldü.
“Su satılmaz, su korunur.”
Bu yıl, Chihuahua bölgesindeki kuraklık ve barajın ele geçirilmesi sebebiyle, ABD’ye yapılması gereken su sevkiyatı gerçekleştirilemedi. Meksika hükümeti, yıllık su sevkiyatının yüzde 50’sinden fazlasını gelecek birkaç hafta içerisinde göndermek zorunda. Yetkililer La Boquilla Barajı’nın çiftçiler tarafından ele geçirilmesine rağmen anlaşma gereği suyun ABD’ye gönderileceğini açıkladı.
“Bu savaş hayatta kalmak, çalışmaya devam etmek ve ailemi korumak için”
Barajın kontrolünü ele geçiren Meksikalı çiftçiler ise azalan kaynaklar nedeniyle ABD’nin Teksas eyaletine bir ay boyunca su vermeyeceklerini söyledi. Çiftçilerin liderlerinden Victor Velderrain, “Bu savaş hayatta kalmak, çalışmaya devam etmek ve ailemi korumak için” dedi.
Meksika ve ABD arasında imzalanan 1944 anlaşması ile güvence altına alınan iki ülke arasındaki zorunlu su transferi, uzun yıllardır Meksikalı çiftçiler için bir sorun. Su sevkiyatının önemli bir konu hale gelmesinin en büyük sebepleri ise artan sıcaklık ve kuraklık. Kuraklığın artmasıyla sınır boyunca paylaşılan nehirler, her zamankinden daha değerli hale geldi.
Meksikalı çiftçilerin barajı ele geçirmesi, geçim kaynaklarını savunmak ve korumak için ne kadar ileri gidebileceklerinin bir örneği olarak görülüyor. İklim değişikliği yüzünden geçim kaynakları tehdit altında olan çiftçiler barajın kontrolünü bırakmayı düşünmüyor.
La Boquilla Barajı’ndan milyonlarca metreküp suyun ABD’ye pompalanıyor olması, Meksika’da yaşanan kuraklık nedeniyle pamuk, domates ve pikan (ceviz) yetiştiren bölge çiftçilerinin mahsul almasını oldukça zorlaştırıyor.
Arizona Üniversitesi‘nde su kaynakları politikası profesörü olan Christopher Scott, “Bu gerilimler, zaten hep vardı ama iklim değişikliğiyle çok daha kötü hale geliyor. Hayatları için savaşıyorlar çünkü su yok, tarım yok” diye konuştu.
ABD’li federal güçlerin, ABD’ye su dağıtımının devam etmesini sağlamak için baraja konuşlandırıldığı şubat ayından bu yana, Chihuahua’daki aktivistler hükümet binalarını yaktı, arabaları tahrip etti ve bir grup politikacıyı rehin aldı. Çiftçiler, Meksika ve ABD arasında endüstriyel mallar için kullanılan demiryolu trafiğini haftalarca engelledi.
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
Devlet Başkanı Obrador: Çiftçilerin hoşuna gitse de gitmese de ABD’ye karşı yükümlülüğümüzü yerine getireceğiz”
Yaşanan olaylardan sonra Meksika Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador, “Chihuahua eyaletinin hoşuna gitse de gitmese de ülkesinin ABD’ye olan su yükümlülüklerini yerine getireceğine” söz verdi. Obrador, Chihuahua’nın barajlarını korumak için Ulusal Muhafızlar’ın yüzlerce üyesinin gönderildiğini ve protestocuların banka hesaplarını geçici olarak dondurduklarını açıkladı.
“Çiftçi kıyafetlerimizi çıkardık ve savaşçı üniformalarımızı giydik”
Meksikalı çiftçi lideri Victor Velderrain, yaşananlarla ilgili, “Kendimizi her zaman çalışmaya adadık. Hiçbir zaman kendimizi protestocu olarak tanımlamadık. Barajda olanlar etkileyiciydi çünkü çiftçi kıyafetlerimizi çıkardık ve savaşçı üniformalarımızı giydik” diye konuştu.
Meksikalı yetkililer yaptıkları açıklamada, protestocu çiftçilerin, suyun aşağı havzadaki yurttaşlarına akmasını da önlediklerini ve diğer Meksikalı çiftçilere de zarar verdiklerini söyleyerek, gelecek yıl ihtiyaç duydukları suyun yüzde 60’na erişebileceklerini söyledi.
Meksika Ulusal Su Komisyonu Başkanı Blanca Jiménez ise çiftçilerin sorunlarının, ABD’ye yapılan su sevkiyatıyla alakalı olmadığını düşünüyor: “Diğer meslekler gibi tarımın da riskleri vardır. Bu riskler bazı yıllar çok yağmur yağması, bazı yıllar ise az yağmasıdır.”
1944 yılında yapılan anlaşma gereği iki taraftan biri, su aktarımını durdurması halinde herhangi bir ceza almıyor. Ancak ABD ile arasının bozulmasını istemeyen Meksikalı yöneticiler, her ne olursa olsun su transferini gerçekleştirmek için bir yol bulma arayışında.
Uzmanlara göre, Meksika ve ABD arasında yaşanan su krizi sorununun bir sebebi de 1990’larda imzalanan Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA). Anlaşma imzalandığından beri, tarımla alakalı uygulamalar ve kanunlar, daha çok ABD’yi memnun etmeyi amaçlıyor.
Derleyen: Meryem Zelal Direkçi
