Batı Ukrayna’daki Borşiv şehri, “Borş Çorbası” olarak bilinen pancar çorbasıyla ünlü. Borşiv ise “pancar çorbasına ait” anlamına geliyor. Ülkede isminin anlamı pancar çorbasıyla alakalı onlarca köy ve şehir bulunuyor. Pancar çorbasına olan bağlılık göz önüne alındığında, Ukraynalılar pancar çorbasının Rusya’nın ulusal yemeği olarak anılmasından oldukça rahatsız.
Ukrayna Kültür ve Parlamento Bakanlığı tarafından desteklenen Ukraynalı bir şef, pancar çorbasının ülkenin kültürel mirasının bir parçası olması için Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) başvurdu.
Borşiv’deki ünlü Borş Kafesi’ni, ünlü şef Olha Habro, oğlu Mykola ile birlikte işletiyor. Olha Habro, “İstediklerini düşünebilirler ancak pancar çorbası Ukrayna çorbasıdır” dedi.
Bu durum yıllardır Araplar ve İsrailliler arasındaki “humus” hangi bölgenin kültürel yemeğidir tartışmasını andırıyor.
Bazı Rus mutfak tarihçileri ve Sovyet döneminden kalma yemek kitapları dahi pancar çorbasının kökenini Ukrayna’da gösteriyor. Ancak Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, Rusya çorbanın kendisine ait olduğu konusunda ısrarcı olmaya başladı. Rusya’nın, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra önceden birliğe üye olan ülkelerin kültürel öğelerini sahiplenme eğilimi olduğu uzun süredir biliniyor.
Bir yıl önce, Rus hükümet yetkilileri Twitter hesabından, “Pancar çorbası Rusya’nın en ünlü ve sevilen yemeklerinden biridir” başlığıyla çorba tarifini yayınladı.
Bu tweetin ardından Ukraynalı şef Yevgen Klopotenko, oldukça üzüldüğünü ve “Ukrayna’dan birçok şey alındı ancak pancar çorbamızı almayacaklar. Bizim olanı savunmamız gerektiğini anladım” diye konuştu.
Ukrayna pancar çorbasının kendisine ait olduğunu kanıtlamak için bir de sivil toplum örgütü kurdu. Örgüt, pancar çorbasının Ukrayna’da ortaya çıktığına dair çok sayıda araştırma yaptı ve ülke genelinde etkinlikler düzenleyerek dev kazanlarda pancar çorbası yaptı.
Ukrayna, UNESCO’nun başvuruyu olumlu değerlendirmesi için pancar çorbasının Ukrayna kültürü ile iç içe olduğunu ve ülke genelinde çorbanın çok fazla tüketildiğini kanıtlamak zorunda.
Birçok Sovyet yemek kitabı pancar çorbasını Ukrayna’nın ulusal yemeği olarak gösteriyor
Medyascope'un haftalık e-bülteni
Andaç'a abone olun
Editörlerimizin derlediği öngörüler, analizler, Türkiye’yi ve dünyayı şekillendiren haberler, Medyascope’un e-bülteni Andaç‘la her çarşamba mail kutunuzda.
İlk olarak 1939’da Sovyetler Birliği’nde yayımlanan klasik yemek kitabı “Lezzetli ve Sağlıklı Yemek Kitabı”nda bile pancar çorbası Rusya’nın ulusal yemeği olarak tanımlandı.
Bununla birlikte Rusya’da pancar çorbası adı verilen birçok köy ve kasaba var ve her biri kendi tarifine sahip. Rusya’da geleneksel yemekler sunan herhangi bir restoranda da mönüde pancar çorbası yer alıyor.
Rus mutfak tarihçisi ve “Rus Mutfağının Gerçek Tarihi” kitabının yazarı Olga A. Syutkina, bunun Rus mönüsüne nispeten modern bir katkı olduğu görüşünde: “Sovyet çağıyla olan ilişki, pancar çorbasının Rus mönüsünün vazgeçilmez bir parçası olduğu yanılsamasını yaratıyor.“
18. yüzyılın sonlarından itibaren Rusya’nın hemen hemen her yerinde tüketilen çorba, zamanla kafelerde temel bir ürün haline geldi.
Pancar çorbası; havuç, fasulye, patates ve genellikle sığır eti fakat bazen de domuz eti veya tavuk gibi malzemelerin birlikte pişirilmesiyle hazırlanıyor. Şef Habro ise çorbanın sırrının, bir tencerede et, fasulye ve patatesi başka bir tencerede ise pancar ve havucu pişirmekten geldiğini söylüyor.
Rusya’nın başkenti Moskova‘daki aşçılık okulu Clever‘in başaşçısı Anton A. Alyoshin, daha geleneksel Rus çorbalarında taze lahana yerine lahana turşusu kullandığını, bunun da uzun ve sert geçen kuzey kışları için sebzeleri muhafaza etme geleneğini yansıttığını anlattı.
Alyoshin, “Mutfak kurallarına göre, pancar çorbası bir Ukrayna geleneğidir. Benzer bir yemek olan shchi hakkında konuşursak, daha çok Rusya’ya özgüdür” dedi.
Alyoshin, pancar çorbasının Rusya’da nesillerdir “muazzam derecede uzun bir tarihe sahip bir yemek” olduğunu, kendisinin ve diğer sayısız Rus aşçının yaptığı pancar çorbasının güveçle birlikte iyi gittiğini söyledi.
İki ülke arasındaki pancar çorbası tartışması için de Alyoshin, “Dürüst olmak gerekirse, pancar çorbası bir Slav ulusal yemeğidir. Yani Rusya ve Ukrayna. Kökler aynı ama siyaset araya girdi” diye konuştu.
Derleyen: Meryem Zelal Direkçi
